تشریح تخلفات و اشکالات اساسی در بزرگ‌ترین پروژه ساخت مسکن

سیدکمال‌الدین شهریاری با انتقاد از این که برای پروژه مسکن مهر به شکل غیرقانونی از منابع بانک مرکزی برداشت شده بود، گفت: متاسفانه به علت مکانیابی نامناسب برای ساخت پروژه‌ها و حداقل ملاحظات فنی، بسیاری از واحدهای مسکن مهر بدون متقاضی مانده است.

 سیدکمال الدین شهریاری عضو کمیسیون عمران مجلس بی توجهی به کیفیت ساخت، جانمایی نامناسب و برداشت غیرقانونی از منابع بانک مرکزی برای تامین اعتبار اجرای پروژه مسکن مهر را موجب اتلاف منابع مالی کشور دانست و در خصوص اهداف مسکن مهر گفت: واقعیت آن است که بسیاری از واحدهای مسکن مهر در بسیاری از شهرها اصلا متقاضی ندارد. برای مثال شهر جدید پردیس در شرق تهران در مصوبه طرح جامع اولیه خود چهار فاز بود اما برای اجرای طرح مسکن مهر تا 11 فاز آن را توسعه دادند بدون اینکه زیرساخت ها و تاسیسات زیربنایی آن توسعه پیدا کند. شما اگر اکنون مراجعه کنید می بینید در کوهپایه ها و در کوه های بین پردیس و تهران یکسری اسکلت ساختمان های بلندمرتبه که معلوم نیست آیا از نظر زمین شناسی و زلزله مکان یابی مناسبی دارد یا خیر، که البته به نظر من این مکان یابی مناسبی نیست، احداث شده و به دلیل عدم متقاضی بلااستفاده رها شده و به صورت پروژه های نیمه کاره مانده و در حال استهلاک است.

شهریاری گفت: می دانید که در جامعه ما مسکن یکی از نیازهای مهم بوده که اقشار کم درآمد در تامین آن دچار مشکل هستند و تقریباً دسترسی به مسکن مورد نیاز برای بعضی از طبقات جامعه غیرممکن است. به همین دلیل همواره دولت ها در همه جای دنیا مسئولیت تامین مسکن برای اقشار کم درآمد را از طریق روش های توانمندسازی دنبال می‌کنند؛ این روش ها بسیار متعدد و گوناگون است که در کشور ما از طریق تسهیلات و یارانه سود تسهیلات انجام می شود. به همین دلیل مسکن مهر به عنوان یک راه حل برای تامین مسکن اقشار کم درآمد و دهک‌های پایین جامعه در دستور کار قرار گرفت که اگرچه هدف بسیار خوب و به جایی بود اما دولت در دستیابی به این هدف باید ابتدا منابع مالی را برای تجهیز سرمایه‌گذاری در بخش مسکن و همچنین منابع لازم برای آن بخش از کمک‌های دولت که تحت عنوان یارانه سود یا تسهیلات باید به متقاضیان پرداخت می‌شد پیش بینی می کرد که متاسفانه این طور نبود.

برداشت غیرقانونی بانک مسکن از بانک مرکزی برای اجرای مسکن مهر

وی در ادامه به برداشت غیرقانونی بانک مسکن از بانک مرکزی برای اجرای مسکن مهر اشاره کرد و افزود : در ابتدای اجرای پروژه مسکن مهر تعدادی از بانک‌ها موظف شدند در اعطای تسهیلات به این طرح کمک کنند و دولت هم باید سود تسهیلات را مقداری به عنوان یارانه در بودجه‌های سنواتی دیده و به بانک ها می داد تا بانک ها بتوانند از نرخ سودی که مورد انتظارشان بود، بهره مند شوند. متاسفانه در عمل تعدادی از بانک ها به وظایف و تکالیف خودشان عمل نکردند و تنها بانک مسکن ماند که این بانک هم با منابع محدودی که داشت قادر به تامین مالی تمام طرح با این گستردگی نبود. به همین دلیل بانک مسکن اقدام به برداشت غیرقانونی از بانک مرکزی و در واقع بدون اینکه خط اعتباری برای آن ایجاد شود کرد به طوریکه در نهایت به عنوان یک بانک بدهکار به بانک مرکزی تبدیل شد، از طرف دیگر سود تسهیلاتی که دولت باید بخشی از آن را در بودجه سنواتی می‌دید نیز پیش بینی نشد که به همین دلیل بانک مسکن به ورشکستگی نزدیک شد.

مکانیابی نامناسب مسکن مهر

شهریاری در ادامه بر مکان‌یابی مسکن مهر بدون نظر کارشناسی صحیح نیز تاکید کرد و گفت: واقعیت آن است که بافت های فرسوده شهری می توانست به عنوان یکی از مکان های بسیار مناسب برای اجرای این طرح مورد استفاده قرار گیرد که توجهی به آن نشد و در بسیاری از شهرها به دلیل اینکه زمین برای اجرای پروژه مسکن مهر در داخل محدوده شهر وجود نداشت، طرح را در حاشیه شهرها اجرا کردند، حتی در شهرهای جدید فازهایی را علاوه بر فازهای مصوب قبلی اضافه کرده و در خارج از محدوده خدماتی شهرهای جدید و شهرک ها، ساخت وسازهای مسکن مهر را انجام دادند، به همین دلیل بسیاری از این طرح‌ها متاسفانه بدون ایجاد زیرساخت‌ها و تاسیسات زیربنایی مانند جاده‌ی دسترسی، آب، برق، مخابرات، دفع آب‌های سطحی، دفع فاضلاب و گازکشی ساخته و در اختیار متقاضیان قرار گرفت و بدون اینکه تاسیسات زیربنایی، این خانه ها را پشتیبانی کند و به همین دلیل مردمی که در این خانه ها ساکن شدند با بسیاری از کمبودها مواجه بودند.

نادیده گرفتن کیفیت ساختمان ها در رابطه با قیمت گذاری

این نماینده مجلس شورای اسلامی در رابطه با نرخ قیمت گذاری این پروژه نیز گفت: مشکل دیگری در پروژه مسکن مهر نرخ قیمت گذاری برای ساخت و ساز در هر مترمربع بود، در این پروژه نرخ قیمت تعیین شده برای پیمانکار متری 300 هزار تومان بود که پیمانکار باید سود خودش را در همین متری 300 هزار تومان می دید، با این اوصاف باید قیمت تمام شده یک مترمربع چیزی حدود 250 هزار تومان می شد تا پیمانکار بتواند به سود عادله خود دست پیدا کند، متاسفانه در آن زمان با توجه به اینکه یک مترمربع مسکن در حالت عادی چیزی قریب به دو برابر این مبلغ نیاز داشت بنابراین کیفیت ساختمان ها در مسکن مهر بسیار نادیده گرفته شد و پیمانکار با این هدف که قیمت تمام شده را به حداقل رسانده و یک مترمربع را با 250 هزار تومان تکمیل کند متاسفانه این ساختمان ها با کیفیت بسیار پایین ساخته شد، حتی در مواردی ساختمان را در شرایطی تحویل دادند که پیمانکار آسانسور، نرده، پله، حفاظ بالکن ها، کابینت، کمد، آبگرمکن و... را نصب نکرده بود، این در حالی است که بدون این تاسیسات استفاده از یک مسکن امکانپذیر نیست و این مشکلات باعث شد تا متاسفانه طرح مسکن مهر در بعضی نقاط با عدم اقبال و پذیرش متقاضی مواجه شود.

ملاک؛ قضاوت مردم درباره موفقیت‌ها و ایرادات مسکن مهر

وی دررابطه با هدف کلی این طرح مسکن مهر گفت: هدف از اجرای این طرح خانه‌دار کردن اقشار کم درآمد و آسیب پذیر جامعه بود. من در هدف این طرح تردیدی ندارم و بر این باورم که همه دولت‌ها باید به فکر تأمین مسکن برای اقشار محروم و کم درآمد باشند. منتهی اگر قرار است دولت برای این گروه از جامعه مسکن تأمین کند باید کرامت انسانی آنان را نیز رعایت کند. بنده عرض نمی کنم تمام مسکن مهری که ساخته شده از نظر مکان‌یابی یا فنی دارای ایراد و اشکال است. ایراداتی که بنده به مسکن مهر وارد می‌کنم نسبی است منتهی در نهایت مردم نسبت به ایرادها و موفقیت‌ های این طرح قضاوت می کنند.

شهریاری ضمن تاکید بر تحقیق علمی طرح مسکن مهر اظهارداشت: از شما خواهش می‌کنم از ساکنان پروژه مسکن مهر تحقیقی میدانی انجام دهید؛ برای یک مطالعه میدانی بنده دانشجویانم را به محل اجرای پروژه‌های مسکن مهر در حین اجرا، بعد از اجرا و بعد از بهره برداری اعزام می کردم تا در قالب پژوهش دانشگاهی با ساکنان مصاحبه و از آنان نظرسنجی کنند، نتایج بررسی‌ها این بود که نسبت بالایی از ساکنان از مسکن مهر ناراضی بودند.

وی در ادامه دلایل نارضایتی مردم از این طرح را برشمرد و گفت: از دلایل نارضایتی می توان به ، کیفیت ساختمان، مکان یابی نادرست و فقدان تأسیسات زیربنایی و روبنایی اشاره کرد و همین حالا می‌توانم آدرس بسیاری از این طرح‌ها را اعلام کنم که ببینید ساکنان آنجا با چه کمبودهایی مواجه هستند. در تصویرهایی که دانشجویان از این مساکن گرفته بودند در بعضی از موارد حداقل ملاحظات فنی هم در نظر گرفته نشده بود. در بسیاری از جاها هنوز مدرسه و آب ندارند. شما به شهر پرند مراجعه کنید ببینید چه تعداد از این واحدها چند سال است که خالی مانده و مورد استفاده واقع نشده است. چه مقدار از مسکن پردیس در فاز 11 به صورت نیمه کاره رها شده است.

ساخت شهر مقدم بر ساخت مسکن

این نماینده مجلس ضمن تاکید بر ساخت شهر اظهارداشت: به عنوان یک شهرساز عرض می‌کنم که ابتدا باید شهر ساخته شود و بعد مسکن، نه اینکه اول مسکن ساخته شود بعد شهر، مسکن عنصری از شهر است و شهر مجموعه‌ای از عناصر که مسکن یکی از اجزاء آن است. زمانیکه قرار است شهری ساخته شود ابتدا باید زیرساخت‌ها آماده شود. شما در احداث شهرهای جدید مطالعه کنید؛ روند به این شکل است شهر ابتدا مکان یابی می شود، بعد برای آن طرح تهیه شده و در مرحله بعدی آن زیرساخت‌ها و تأسیات زیربنایی اجرا می‌شود و در نهایت زمین واگذار می شود تا شهروندان چه به صورت شخصی و چه تعاونی مسکن بسازند.

در همین رابطه شهریاری به ساخت مسکن مهر پردیس نیز اشاره کرد و گفت : در پردیس ببینید آیا شهری وجود دارد که در آن مسکن ساخته شده است؛ نه خیر شهری وجود ندارد، فقط یکسری سازه‌های بتنی و فولادی به عنوان مسکن مهر در دل کوه سر به فلک کشیده و هیچ خبری از تأسیسات زیربنایی و زیرساخت‌ها در آن نیست.

مشارکت دولت در تامین زمین، اعطای تسهیلات و توانمندسازی مردم

وی با طرح این موضوع که مسکن را مردم و بخش خصوصی می سازند افزود: باید این واقعیت را بپذیریم که دولت هیچ گاه کارفرمای خوبی نبوده، به همین دلیل دولت در بخش مسکن، در هیچ زمانی بیشتر از 5 درصد در حوزه ساخت و تولید دخالت نکرده است. مسکن را مردم و بخش خصوصی می سازند، دولت تنها باید در تامین زمین، زیرساخت ها و اعطای تسهیلات و توانمندسازی اقشار کم درآمد مشارکت کند که در مسکن مهر سعی کرد این کار را انجام دهد.

این نماینده مجلس با اشاره به اینکه بانک مسکن خط اعتباری برای اجرای پروژه مسکن مهر نداشت گفت: من در ابتدای اجرای پروژه مسکن مهر عضو هیات مدیره بانک مسکن بودم، هر روز وزیر مسکن با توپ و تشر به اعضای هیات مدیره دستور می داد که مبلغی پول به حسابی که مشخص بود واریز کنید. چرا؟ زیرا بانک مسکن خط اعتباری برای اجرای پروژه مسکن مهر نداشت و از حساب های بانک مرکزی برداشت غیرقانونی می کرد، بعد در دولت یازدهم وزارت راه و شهرسازی و بانک مسکن و بانک مرکزی طی مصوبه ای در دولت، برداشت های غیرقانونی بانک مسکن در دولت های گذشته را تبدیل به خط اعتباری کردند. شما مصوبات را ملاحظه بفرمایید. در دولت یازدهم برداشت های غیرقانونی به خط اعتباری تبدیل شد که بانک مسکن به عنوان افزایش سرمایه، مبلغی را از بانک مرکزی برداشت کرده و بعد 10 سال به بانک مرکزی باز پس دهد.

مسکن مهر در تنظیم بازار عرضه و تقاضا تاثیری نداشت

شهریاری با تاکید بر اینکه مشتریان و متقاضیان بازار مسکن همه از افراد کم درآمد نیستند افزود: این در حالی است که طرح مسکن مهر برای تامین مسکن اقشار کم درآمد اجرا شد بنابراین در تنظیم بازار دخالت چندانی نداشت زیرا بازار مسکن فقط در مسکن مهر خلاصه نمی شود. شاید بتوان گفت مسکن مهر دو یا سه دهک جامعه را توانست پوشش دهد، بیش از نیمی از جامعه ما بازار مسکن شان بازار مسکن مهر نیست و نگاهی به مسکن مهر ندارند.

به گزارش تین‌نیوز به نقل از خانه ملت، وی در پایان بار دیگر به کیفیت مسکن مهر اشاره کرد و گفت: آنچه در سوانح و حوادث اتفاق افتاده همانند زلزله کرمانشاه، این بود که مساکن شخصی سازی که قبل از اجرای مقررات ملی ساختمان و نظارت اجباری مهندسان ناظر ساخته شده شاید تخریب شده باشند اما مساکنی که همزمان با اجرای مسکن مهر توسط بخش خصوصی و با رعایت مقررات و آیین نامه ها و نظارت مجری و مهندس ناظر اجرا شده به مراتب بهتر از مسکن مهر بوده است.