پازل مناطق آزاد تجاری کامل نیست
تین نیوز | نمایندگان مجلس شورای اسلامی هفته گذشته با کلیات لایحه ایجاد مناطق آزاد تجاری مخالفت کردند.
جعفر آهنگران، مدیر امور مناطق ویژه دبیرخانه شورای‌عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی ضمن اعلام رد کلیات ایجاد ۷ منطقه آزاد شامل بوشهر، مهران، بانه ـ مریوان، اردبیل، اینچه‌برون، زابل و جاسک با بیان اینکه طبق قانون برنامه پنجم توسعه، لایحه ایجاد مناطق آزاد با توجه به اینکه معافیت مالیاتی دارند باید دوسوم آراء مجلس را به خود اختصاص دهند، گفت: مناطق ویژه و آزاد نتوانستند این میزان رای را به خود اختصاص دهند. این در حالی است که طبق آیین‌نامه داخلی اگر ۵۰ نماینده دستور بررسی دوباره را بدهند مجدد بحث احداث مناطق آزاد تجاری در دستور کار مجلس شورای اسلامی قرار
می‌گیرد. آهنگران با اعلام این مطلب؛ خبر از این داده است که درحال‌حاضر ۷۰ نماینده درخواست بررسی دوباره این مناطق را به مجلس ارائه داده‌اند.
ایجاد مناطق آزاد تجاری جدید در کشور با هدف توسعه و تسهیل صادرات و رشد اقتصادی کشور موافقانی دارد که نقش چشمگیر و موثری برای این مناطق در رشد و توسعه اقتصادی کشور قائل هستند. از میان موافقان ایجاد مناطق آزاد تجاری جدید، حسین فروزان، مدیرعامل منطقه آزاد تجاری ماکو، با بیان این نکته که هیچ شکی نیست که مناطق آزاد تجاری می‌توانند باعث آبادانی بخش‌هایی از اقتصاد کشور شوند، به صمت می‌گوید: حداقل اثری که مناطق آزادتجاری در نقاط مرزی کشور داشته‌اند، عمران و آبادانی این مناطق بوده است. وی در همین زمینه می‌افزاید: در مناطق پیشنهاد شده توسط دولت نیاز برای ایجاد
مناطق آزاد جدید از نظر ابعاد اقتصادی، تجاری و سیاسی به شدت احساس می‌شود و به نظر من مجلس شورای اسلامی با مخالفت با ایجاد مناطق آزاد تجاری جدید کم‌لطفی کرده است.
مدیرعامل منطقه آزاد تجاری ماکو می‌افزاید: امیدواریم مجلس شورای اسلامی با تشکیل جلسات دوباره در ایجاد این مناطق که می‌تواند آبروی جمهوری اسلامی ایران باشد، تجدیدنظر کنند. به گفته فروزان تاثیر اقتصادی و تجاری مناطق آزاد را از دو رویکرد می‌توان بررسی کرد؛ نخست تاثیرگذاری بر اقتصاد کلان کشور و پس از آن اقتصادخرد، تجارت و عمران و آبادانی خود منطقه، که در هر دو بعد نمی‌توان نقش چشمگیر مناطق آزاد تجاری را نادیده گرفت.
وی در تصریح تاثیر مثبتی که مناطق آزاد تجاری بر صادرات و تجارت کشور دارد به بیان نمونه‌هایی پرداخته و می‌گوید: به‌طور مثال امسال صادرات کشور از گمرک بازرگان به ۹۵۰میلیون دلار رسیده و مرز بازرگان که بزرگترین گمرک زمینی کشور است سالانه نزدیک به ۱۸میلیارد دلار مبادلات تجاری را پوشش می‌دهد، همچنین پایانه صادراتی ۱۲ هکتاری منطقه آزاد ماکو که در آستانه افتتاح است، تمامی عملیات صادراتی را به‌طور شبانه‌روزی انجام می‌دهد. فروزان ادامه می‌دهد: این تنها نمونه‌ای از یک منطقه کشور است که در میان مناطق آزاد دیگر نسبت به جوان است.
وی با اشاره به اینکه مناطق آزاد تجاری بستری برای سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی هستند به انگیزه بالای سرمایه‌گذاری در این مناطق پرداخته و می‌گوید: معافیت‌های مالیاتی و گمرکی و امکاناتی که به این مناطق اختصاص یافته، امکان سرمایه‌گذاری خارجی در این مناطق را افزایش می‌دهد. مدیرعامل منطقه آزاد تجاری ماکو همچنین به ظرفیت صادرات مجدد از مناطق آزاد تجاری کشور اشاره و اظهار می‌کند: پیش از فعالیت مناطق آزاد تجاری در کشور مشکلات صادراتی فراوانی در کشور وجود داشت. فعالیت‌های صادراتی انجام شده در مناطق آزاد تجاری کمک تاثیرگذاری به رشد و توسعه تولید
صادرات‌گرا در کشور داشته است، درنتیجه هم اقتصاد ملی و هم عمران منطقه‌ای دستخوش تحول شده و به رونق و شکوفایی می‌رسند. فروزان با بیان اینکه دولت امکاناتی را به مناطق آزاد کشور اختصاص داده است که در این مناطق زمینه رونق و توسعه اقتصادی را فراهم آورد، خاطرنشان می‌کند: در شرایط پساتحریم که پیش روی کشور است نقش پررنگ این مناطق بیشتر احساس خواهد شد.
نیاز مبرم برخی مناطق به ایجاد منطقه آزاد تجاری
آنطور که از نظرات برخی موافقان این طرح مشهود است در برخی از مناطق کشور نیاز به ایجاد منطقه آزاد تجاری به شدت احساس می‌شود. سیدباقر حسینی، رییس فراکسیون مناطق مرزی مجلس شورای اسلامی نیز در گفت‌وگو با صمت بیان کرد: در بسیاری از کشورها زمانی که شرایط لازم برای توسعه اقتصادی و ایجاد اشتغال وجود ندارد، دولت امتیازات و معافیت‌هایی را برای سرمایه‌گذاران در نقاطی که نیاز به سرمایه‌گذاری است و می‌تواند به اقتصاد کشور، صادرات و تجارت فرامرزی کمک کند در نظر می‌گیرد.
وی با یادآوری تاکیدات رهبر معظم انقلاب بر روی آوردن به اقتصاد مقاومتی، خاطرنشان می‌کند: یکی از راه‌های تحقق سیاست‌های اقتصاد مقاومتی ایجاد مناطق آزاد تجاری است، باید این نکته را نیز در نظر گرفت که مناطق آزاد تجاری بیشتر در مناطق مرزی کشور هستند که نیاز به توسعه و رشد اقتصادی در آنها به شدت مشهود است. حسینی با تاکید بر رویکرد صادراتی مناطق آزاد تجاری اشاره‌ای به کشورهای افغانستان، عراق و کشورهای آسیای میانه کرده و می‌گوید: این کشورها به تولیدات و محصولات صادراتی کشور ما نیاز دارند، هم‌اکنون سالی ۳میلیارد دلار صادرات از طریق مرز میلک در زابل به
افغانستان انجام می‌شود و این منطقه، منطقه‌ای صادراتی است.
وی همچنین ادامه می‌دهد: برای سرمایه‌گذاری بیشتر با هدف صادرات نیاز است که مناطقی مشابه آنچه گفته شد به مناطق آزاد تجاری تبدیل شوند تا از مهاجرت افراد ساکن به شهرهای دیگر جلوگیری شود.
قطب تولید کالاهای صادرات‌گرا
اما مرتضی لطفی، عضو کمیسیون تسهیل تجارت و توسعه صادرات اتاق بازرگانی تهران در گفت‌وگو با صمت از منظر دیگری به ایجاد مناطق آزاد تجاری جدید می‌نگرد و با بیان اینکه با توجه به تعداد مناطقی که توسط مجلس شورای اسلامی تصویب شده و هم‌اکنون به عنوان مناطق آزاد تجاری در حال فعالیت هستند، اما به دلایل ضعف مالی امکان تامین هزینه‌های زیرساخت در آنها وجود ندارد، می‌گوید: در صورت ایجاد مناطق جدید اعتبار تخصیص یافته در این زمینه تقسیم خواهد شد.
وی در همین باره ادامه می‌دهد: بنابراین مجلس ش. رای اسلامی تصمیم درستی درباره مخالفت با ایجاد مناطق آزاد جدید گرفته است، هم‌اکنون در مبادی خروجی کشور مناطق آزاد تجاری به اندازه کافی وجود دارد که البته به درستی نیز به منطقه آزاد اختصاص داده شده‌اند. البته لطفی به این نکته نیز اشاره می‌کند که تنها ظرفیت تجاری در یک منطقه مطرح نیست و وضعیت اقتصادی و معیشت مردم ساکن در مناطق مرزی نیز از شاخص‌های تصمیم‌ساز برای دولت بوده است تا برای اختصاص منطقه‌ای به‌عنوان منطقه آزاد تجاری توافق و تصمیم‌گیری کند، زیرا با توجه به اینکه مناطق آزاد تجاری هم در حوزه
تجارت و هم گمرک از قوانین خاص برخوردار است از محل مراودات تجاری در این حوزه‌ها منافعی نیز متوجه مردم شود.
وی در ادامه با بیان اینکه رسیدن به اهداف پیش‌بینی شده دولت در مناطق آزاد تجاری مستلزم اختصاص منابع مالی و سرمایه‌گذاری در این مناطق است، اظهار می‌کند: طبیعی است دولت باید برای مناطقی که تاکنون اعلام کرده اعتبار لازم زیرساختی را تامین کند، در صورتی که در چند سال گذشته به‌دلیل محدودیت درآمدهای دولتی در نتیجه کاهش شدید قیمت نفت، اعتبار لازم تامین نشده و بسیاری از پروژه‌ها ناتمام مانده است. عضو کمیسیون تسهیل تجارت و توسعه صادرات اتاق بازرگانی تهران با اشاره به اینکه قرار است مناطق آزاد قطب تجاری، تولید کالاهای صادرات‌گرا برای افزایش ظرفیت اشتغال و
امکان مراودات تجاری باشند، خاطرنشان می‌کند: مناطقی که هم‌اکنون در حال فعالیت هستند با برخورداری از قوانین خاص می‌توانند موجبات رشد و توسعه خود منطقه و سرزمین اصلی را فراهم کنند.
وی معتقد است: پروژه‌های مناطق آزاد تجاری که هم‌اکنون در حال فعالیت هستند باید به نتیجه اهدافی که دولت برای آنها پیش‌بینی کرده و به درآمددهی رسیده و ظرفیت‌های لازم در حوزه تجارت که به مردم وعده داده شده محقق شود سپس دولت به سمت ایجاد مناطق آزاد جدید پیش رود. گفتنی است درحال‌حاضر ۷ منطقه آزاد تجاری کیش، قشم، اروند، چابهار، جاسک، ماکو، انزلی و ارس در کشور وجود دارند. گفتنی است ۶ منطقه ویژه اقتصادی نیز در کشور فعال هستند.
