◄ بازار بکر ایران و سیاست‌های بوئینگ

اصغر فخریه‌کاشان مقام ارشد تیم مذاکره‌کننده قرارداد‌های خرید هواپیما‌های جدید تأیید یا عدم‌تأیید برجام توسط ترامپ را در قراردادهای خرید هواپیما بی‌تأثیر می‌داند؛ اما باید دید در عمل هم این اتفاق خواهد افتاد.

روی خوش برجام حمل‌ونقل هوایی را بیش از دیگر بخش‌های حمل‌ونقل مورد تفقد خود قرارداده است. خرید هواپیما از ایرباس، بوئینگ و ATR توانسته ناوگان هوایی ایران را از فرسودگی نجات دهد.

بهمن‌ماه سال ۱۳۹۴ درحالی‌که هنوز مهر برجام خشک نشده بود که در سفر ریاست جمهوری به همراه هیأت دولت به اروپا پیش‌نویس قرارداد خرید هواپیما از ایرباس امضاء شد؛ اما با توجه به شرایط بکر بازار ایران بوئینگ سعی کرد رقیب را پشت سر بگذارد و زودتر از ایرباس قرارداد فروش 80 هواپیما به ایران‌ایر را نهایی کرد.

دو ماه بعد ایرباس قرارداد فروش 99 فروند هواپیما به هما را نهایی کرد و یک هواپیمای رایگان هم‌روی قرارداد به ایران‌ایر هدیه داد.

اوایل سال جاری هم قرارداد خرید 20 هواپیمای برد کوتاه و منطقه‌ای ATR 72-600 توسط هما با ATR ایتالیا نهایی شد.

در حال حاضر ایرباس 3 فروند و ATR هشت فروند از هواپیماهای خریداری‌شده توسط هما را تحویل داده‌اند اما همچنان بوئینگ هواپیمایی به ایران‌ایر تحویل نداده است.

مهم‌ترین موضوع در مورد خرید هواپیما‌های جدید، تأمین مالی و جذب فاینانسر است به گمان برخی دلواپسان با ریاست جمهوری ترامپ و تغییر مواضع آمریکا درباره برجام، قرارداد خرید هواپیما‌های جدید به سرانجام نمی‌رسد؛ اما دقیقاً در شرایطی که اخباری مبنی بر اعمال تحریم‌های جدید برعلیه ایران و تحت تأثیر قرار دادن قرارداد‌های خرید هواپیمای جدید از کنگره آمریکا شنیده می‌شد، دو فروند هواپیمای جدید دیگر وارد ناوگان کشورمان شد و شرکت‌های سازنده هواپیما تأمین مالی برخی هواپیما‌های موردقرارداد با ایران‌ایر را بر عهده گرفتند.

سیزدهم ژانویه (۲۴ دی‌ماه) دولت آمریکا موضع خود را درباره برجام اعلام می‌کند و این موضوع می‌تواند قرارداد‌های فروش هواپیمای بوئینگ به ایران را تحت تأثیر قرار دهد، اما اصغر فخریه‌ماشان اعلام کرده است که هر تصمیمی که دولت آمریکا برای قرارداد فروش هواپیما به ایران بگیرد نمی‌تواند بر مجوز‌هایی که پیش‌ازاین صادرشده، اثرگذار باشد.

حرکت بوئینگ برخلاف جهت ترامپ

هنوز چند روزی از انتشار اخبار مبنی بر تصمیمات کنگره امریکا درباره احتمال اعمال تحریم‌های جدید علیه ایران و تحت تأثیر قرار گرفتن قرارداد‌های فروش هواپیما‌های جدید به ایران نگذشته بود که دو فروند هواپیمای جدید تایپ ATR وارد ناوگان هوایی کشورمان شد و مدیران وزارت راه و شهرسازی و شرکت هواپیمایی ایران‌ایر از نهایی شدن تأمین مالی ۲۷ فروند هواپیما و مذاکرات با دو شرکت خارجی برای تأمین فاینانس مابقی هواپیما‌ها خبر دادند.

اصغر فخریه‌کاشان، قائم‌مقام وزیر راه و شهرسازی درباره تأمین مالی قرارداد‌های خرید هواپیما‌های جدید گفت: شرکت بوئینگ تأمین مالی ۸ فروند هواپیمای موردقرارداد با ایران‌ایر را پذیرفته است و همچنین شرکت ATR و ایرباس هرکدام به ترتیب هزینه خرید ۱۲ و ۳ فروند هواپیما را برای ایران تأمین می‌کنند.

او با تأکید بر اینکه مدت قرارداد فاینانس ۱۰ ساله است، گفت: دولت هیچ تضمینی برای تأمین مالی ارائه نمی‌کند و قرار بر این است که اقساط آن از محل درآمد‌های ایران‌ایر پرداخت شود.

این مقام مسئول افزود: اخیراً مناقصه تعیین فاینانسر برای خرید ۲۰۰ فروند هواپیما برگزارشده است که در این مناقصه یک شرکت مالی اروپایی و یک شرکت مالی چینی انتخاب شدند و در حال مذاکره با این شرکت‌ها برای فاینانس تعدادی از هواپیما‌ها هستیم.

قائم‌مقام وزیر راه و شهرسازی همچنین درباره ورود هواپیما‌های جدید در سال آینده گفت: ورود ۳ فروند هواپیمای ایرباس قطعی شده است و تعدادی هواپیمای ATR هم وارد ناوگان می‌شود البته طبق قرارداد یک فروند هواپیمای بوئینگ هم بهار سال آینده باید وارد ناوگان ایران‌ایر شود.

او همچنین اعلام کرده است که اگر دولت آمریکا قصد خروج از برجام را هم داشته باشد، این تصمیم نمی‌تواند بر قرارداد منعقدشده و مجوز‌هایی را که اوفک صادر کرده است، اثرگذار باشد.

(OFAC) مخفف Office of Foreign Assets Control دفتر کنترل دارایی‌های خارجی آمریکا است و زیرمجموعه ایست از اداره کل خزانه‌داری فدرال آمریکا و لیستی دارد از نام کشورها، افراد و بانک‌ها و شرکت‌های ممنوعه یا محکوم‌شده توسط OFAC بنام (SDN List) که دائماً در حال تغییر است.

منابع برد-برد معامله تجاری هواپیما‌های جدید

هر از  چند گاهی از گوشه و کنار کنگره و دولت آمریکا صحبت‌هایی درباره محدود کردن فروش هواپیما به ایران می‌شود، اما تاکنون رئیس‌جمهوری این کشور موضعی در برابر این معامله تجاری اعلام نکرده است چراکه به‌طورقطع انجام این قرارداد ۱۶.۶ میلیارد دلار باعث افزایش سرمایه‌گذاری و درنهایت افزایش اشتغال‌زایی در صنعت هوانوردی آمریکا می‌شود و می‌تواند محبوبیت دولت فعلی را در بین مردم بالا ببرد.

طبق آمار‌های جهانی، هر فروند هواپیمای تجاری نزدیک به ۱۰۰۰ شغل ایجاد می‌کند، بنابراین با ورود هواپیما‌های جدید به ایران نرخ اشتغال در کشور هم افزایش پیدا می‌کند و می‌تواند در تحقق یکی از مطالبات عمومی و رفع دغدغه مردم و دولت بسیار مؤثر باشد.

از سوی دیگر حذف واسطه، از دیگر نقاط قوت نوسازی ناوگان هوایی و خرید ۲۰۰ فروند هواپیما به‌صورت مستقیم از سه شرکت غول هواپیماسازی در دنیا است و می‌تواند هزینه دولت را در تأمین ناوگان موردنیاز کاهش دهد؛ اما مهم‌ترین نکته در مورد نوسازی ناوگان هوایی، افزایش ایمنی سفر‌های هوایی است، موضوعی که تهدیدی جدی برای صنعت هوانوردی و صنعت گردشگر کشور محسوب می‌شود و می‌تواند پایانی برای کابوس سوانح هوایی باشد.