نقش حمل و نقل هوائی در صنعت توریسم

سعید چلندری* امروزه حمل ونقل یکی از مهمترین ارکان صنعت توریسم و یکی ازپردرآمدترین منابع درآمد برای کشورها به شمار می رود باتوجه به شرایط ویژه کشور عزیزمان و اعمال تحریم های ظالمانه این صنعت می‌تواند جایگزین بسیار مناسبی بر درآمدهای نفتی باشد.

از آنجائیکه فرودگاه ها به عنوان موتور محرک توسعه اقتصادی شهرها نقش به سزائی در آبادانی و پیشرفت آن اعمال می کنند در فرودگاه های بزرگ دنیا تغییرات اساسی رخ داده و آن ها را به شهر فرودگاهی تبدیل کرده اند با نگاهی ساده درمی یابیم امروزه دیگر فرودگاه ها صرفاً برای جابه جائی مسافران و یا محموله های کوچک بار فعالیت نمی کند، بلکه این مکان ها به شهرهایی با امکان ارائه انواع خدمات تبدیل شده و در واقع می توان گفت فرودگاه ها شهرک هایی هستند که در آن یک باند نشست و برخاست برای هواپیماها ایجاد گردیده است.

حمل و نقل یا  (Transportation) که در اقتصاد آن را جابه جائی مسافر و کالا از نقطه ای به نقطه دیگر تعریف کرده اند در دهه های اخیر بسیار مورد توجه کشورها واقع شده چرا که حمل و نقل مناسب، راحت، مطمئن و سریع و ارزان از شروط اصلی توسعه گردشگری می باشد که تمامی عوامل ذکر شده در حمل و نقل هوائی کاملاً مشهود است.

از طرفی گردشگری هم یک صنعت بسیار پیچیده است که عناصر مختلفی در آن تأثیرگذار است.

۱-    توریست مهمترین عنصر گردشگری است و هرگونه حرکت و جابه جائی کالا توسط او شکل می گیرد.

۲-    مبدأ: محلی که گردشگر در آن زندگی می کند و شاید از نظر گردشگری و سایر مسائل دیگر نیازهای او را مرتفع نمی نماید.

۳-    مقصد: محلی است که با ارائه خدمات مختلف برای توریست جذابیت ایجاد می کند.

۴-    شبکه ارتباطی: متصل کننده مبدأ به مقصد که بسیار حائز اهمیت است و در واقع تأثیر مستقیم روی تصمیم گردشگر از لحاظ راه های دسترسی و ارتباطی دارد.

۵-    اقتصاد: امکان فعالیت اقتصادی و ارز آوری، امکان ایجاد اشتغال و امکان جمع آوری ثروت و توزیع آن و .. وجود دارد یا خیر؟

همانگونه که ملاحظه می نمائید: حمل و نقل و دسترسی راحت و با کیفیت بالا برای گردشگران و تجار بسیار با اهمیت بوده و تأثیر مستقیم بر هرگونه تصمیم گیری آنان برای انجام این سفر دارد و با نگاهی ساده و گذرا به شهرهاوکشورهای پیشرفته در می یابیم اغلب مناطق توسعه یافته گردشگری از یک سیستم حمل و نقل ترکیبی چند وجهی پیشرفته (جاده ای-ریلی، دریائی و هوائی) برخوردار بوده اند. و در این میان امروزه حمل و نقل هوائی یا بهتر است بگوئیم فرودگاه ها به عنوان زیربنائی ترین بخش زیرساخت نظام حمل و نقل مطرح می باشد، بدلیل استفاده از هواپیماهای پیشرفته و بروز و پهن پیکر جدید با ظرفیت جابه جائی ۵۰۰ الی ۷۰۰ نفر مسافر، سرعت در طی مسیر، استفاده از فناوری های نوین و پیشرفته و مقررات بین المللی روز دنیا و اجبار در رعایت مقررات و کنوانسیون های بین المللی و دستورالعمل های دقیق عملیات پروازی سبب شده تا اکثر مردم حتی افراد غیر گردشگر و تجار به لحاظ امنیت بالای سفر به اینگونه حمل و نقل روی آورند.

از طرفی با یک بررسی اجمالی به شهرهای فرودگاهی در می یابیم این فرودگاه ها که فضای اصلی آن پایانه های مسافری آن است. به میدان های مرکزی شهری تشبیه شده اند که آن ها به عنوان یک ارتباط دهنده تجاری چند منظوره عمل می کنند و در آنجا انواع خدمات و کالاهای ویژه و عملکردهای شهری ارائه می شود و دفاتر شرکت های مختلف، مجتمع های نمایشگاهی، تجمع کسب و کارهای مرتبط با هوانوردی فعالیت دارند.

آنها دیگر محدود به فروشگاه های صرف غذا و کالاهای معاف از گمرک نیستند در این پایانه های مسافری انواع برندها، بوتیک های معروف، رستوران های بسیار بزرگ، تفریح های متنوع، هتل های چهار و پنج ستاره، سالن های مجلل برای برگزاری کنفرانس ها و حتی درمانگاه های پیشرفته با تمامی امکانات مستقر شده و ارائه خدمات می دهند.

ضرورت ساخت شهر فرودگاهی چابهار

همانگونه که عنوان شد مدت هاست که نیاز به وابستگی به بخش نفتی برای ایجاد اقتصاد پایدار در کشور احساس می شود و دو عامل بیرونی و درونی در این منطقه بناچار فکر تغییر نقش اقتصادی را رقم زده یکی رشد چشمگیر پیشرفت کشورهای چین و هند در محیط اقتصاد رقابتی جهان و نقش بنادر چابهار در ترانزیت کالا از این کشورها به آسیای میانه و کشورهای افغانستان و پاکستان و دیگری افزایش جمعیت به خصوص نیروی جوان جویای کار در این خطه ازمیهن اسلامی است که در این میان باید با فراهم سازی جذب سرمایه گذاری های خارجی و ایجاد فضای مناسب از موقعیت جغرافیائی و استراتژیک منطقه چابهار استفاده کرد، چابهار تنها شهر بندری ایران متصل به بنادر اقیانوسی است و به لحاظ امکان برخورداری از سیکل حمل و نقل ترکیبی مناسب (جاده ای- ریلی، دریائی و هوائی) بعنوان یکی از چهار شهر لجستیک کشور مطرح، تصویب و ابلاغ گردیده است که در این میان منطقه آزاد تجاری-صنعتی چابهار به لحاظ عدم برخورداری از یک فرودگاه مستقل دچار خسران های زیادی شده است.

در دهه های اخیر با عنایت به رویکرد فرودگاه های مختلف دنیا و تغییر بنیادی در عملکرد آنها و تبدیل شدن به شهر فرودگاهی سرمایه گذاران زیادی به آن فرودگاه ها مراجعه و ضمن سرمایه گذاری های کلان نه تنها باعث رشد و توسعه فرودگاه شهر مربوطه شده اند بلکه با بکارگیری نیروهای جوان خلاق و با استعداد و توانمندی بالا ضمن اشتغال زائی در حد بسیار بالا باعث دگرگونی منطقه گردیده اند. بعنوان مثال به میزان اشتغال دو فرودگاه بین المللی و یک شهر فرودگاهی کشور اشاره ای کوتاه می کنم.

بطور متوسط در فرودگاه های بین المللی شهید هاشمی نژاد مشهد مقدس و مهرآباد و شهر فرودگاهی امام خمینی (ره) ۶۵ دستگاه اجرائی (اعم از نیروهای کشور، لشکری، قضائی، شرکت های هواپیمائی داخلی و خارجی، خدماتی، بهداشت و درمان و گمرک) مستقر هستند و حدود ۱۲۰۰ تا ۲۲۰۰ نفر نیرو در هریک از این فرودگاه ها مشغول بکارند و سرمایه گذاری های عدیده ای از سوی بخش خصوصی در زمینه ساخت و توسعه ترمینال فرودگاه ها، پارکینگ طبقاتی خودروها، رستوران ها، کافی شاپ ها، آشیانه های تعمیرات هواپیماها، سالن‌های تشریفات اختصاصی (Cip) ، ساختمان های اداری و سالن های همایش، فضاهای تبلیغاتی و غیره با مبالغ بسیار بالا به روش های BOT (ساخت، بهره برداری، انتقال) و یا روش های دیگر احداث شده است که نه تنها باعث رشد و شکوفائی و بکارگیری نیروهای خلاق و جوان در آن منطقه شده بلکه با برقراری پروازهای داخلی از اقصا نقاط کشور در فرودگاه مهرآباد و داخلی و خارجی در فرودگاه های امام و مشهد مقدس حمل و نقل مسافران و کالا را بسیار سهل و روان کرده و موج زیادی از گردشگران و توریسم را بخود اختصاص داده اند و همچنین نمونه های بارز دیگر آن در فرودگاه های مناطق آزاد کیش و قشم کاملاً مشهود است لیکن متأسفانه در پایگاه هوائی کنارک بلحاظ نظامی بودن و اعمال مصوبات نظامی این اماکن غیر قابل واگذاری بوده و به فرض اینکه روزی بشود این قوانین را حذف نمود هیچ سرمایه گذار داخلی و خارجی تمایلی برای سرمایه گذاری در آن پایگاه را نخواهد داشت.

چه بسا که در طول بیست و اندی سال گذشته که نیروی هوائی ارتش ج.ا.ا با بضاعت اندک خود با کمک های مالی منطقه آزاد چابهار خدماتی را ارائه داده کوچکترین شرکت، نهاد، ارگانی

 به غیر از شرکت های هواپیمائی آن هم بدون اجازه حق ارائه سرویس هندلینگ نتوانسته است در آن فرودگاه ارائه خدمات یا سرمایه گذاری دهد و این خسران بزرگی است که به این خطه از میهن اسلامی وارد گردیده است.

شهرستان چابهار به لحاظ پتانسیل های بسیار بالا و برخورداری از مواهب طبیعی عدیده الهی و جاذبه های گردشگری، سواحل متصل به کویر، دریاچه صورتی، گل فشان، کوههای مینیاتوری و سیاست های کلان نظام مقدس جمهوری اسلامی و قوانین بالادستی متعدد حسب فرمایشات مقام معظم رهبری مبنی بر توسعه سواحل مکران و بیان نمودن این گنج پنهان و غیره و اینکه مقرر گردیده هاب پتروشیمی کشور شود و مجتمع فولاد ۱۰ میلیون تنی در حال تکمیل است.

لذا این شایستگی را دارد که از یک شهر فرودگاهی با پتانسیل های بالا همانند جبل علی دبی، آل مکتوم عربستان سعودی برخوردار شود، مزید استحضار خوانندگان عزیز اکنون که با همت استاندار محبوب و پر تلاش و خستگی ناپذیر استان و همچنین مدیرعامل منطقه آزاد چابهار که بحق از اقتصاد دانان فرهیخته کشور هستند صرفاً ۳۰ درصد عملیات اجرائی شهر فرودگاهی چابهار را به اجراء در آورده اند علاوه بر شرکت سرمایه گذار چینی که توافقاتی با آن انجام پذیرفته است چهار شرکت بزرگ داخلی تقاضاهای خود را مبنی بر ساخت آشیانه های تعمیرات هواپیما، ساخت تجهیزات هوانوردی دانش بنیان و ساخت سوله های بار برای انبارش و پردازش بارهای کارگو و فریتی به سازمان منطقه آزاد ارائه کرده و درخواست موافقت با سرمایه گذاری خود را داده اند و این است حقیقتی که تا کنون پنهان مانده بود. لذا همه یکصدا خواهیم گفت چابهار آباد نخواهد شد مگر با یک فرودگاه بین المللی مستقل.

*معاون حمل و نقل و ترانزیت سازمان منطقه آزادچابهار