توقف قطار گردشگری در ایستگاه برنامه‌ریزی
نخستین قطار گردشگری کشور به تازگی آغاز به کار کرده است. این قطار که از تهران به سوادکوه می‌رود از ۴ خرداد فعالیت خود را آغاز کرده و قرار است در ماه رمضان، روزی یک بار و پس از آن، روزی ۳ بار در این مسیر مسافران را در قالب تور جابه‌جا کند. این تور ریلی، تا مهر ادامه دارد و همزمان با پایان فصل پرسفر تابستان، تردد این تور ریلی گردشگری نیز پایان می‌یابد.
نخستین قطار گردشگری کشور به تازگی آغاز به کار کرده است. این قطار که از تهران به سوادکوه می‌رود از ۴ خرداد فعالیت خود را آغاز کرده و قرار است در ماه رمضان، روزی یک بار و پس از آن، روزی ۳ بار در این مسیر مسافران را در قالب تور جابه‌جا کند. این تور ریلی، تا مهر ادامه دارد و همزمان با پایان فصل پرسفر تابستان، تردد این تور ریلی گردشگری نیز پایان می‌یابد.
به گزارش روزنامه گسترش تجارت، نگاهی به وضعیت گردشگری کشورمان نشان می‌دهد به طور کلی ظرفیت‌ها و جذابیت‌های حمل‌ونقل در گردشگری کشور مغفول مانده است. در زمینه دریایی، ایران تا پیش از امسال حتی یک کروز گردشگری نداشت و از سال گذشته، یک کروز در کیش در حال فعالیت است. در حمل‌ونقل ریلی نیز اگرچه درسال‌های اخیر قطارهای خارجی از جمله قطار عقاب طلایی از اروپا وارد کشور شده و مسافران خارجی را به دیدار از مناطق مختلف ایران می‌برد، اما تاکنون هیچ قطار گردشگری در کشور فعالیت نکرده و به تازگی، قطار گردشگری در مسیر تهران- سوادکوه به راه افتاده است. با این اوصاف فعالیت نخستین قطار گردشگری را در کشور باید به فال نیک گرفت اما مشکل اصلی این قطار مانند دیگر حوزه‌های گردشگری آن است که برای فصل کم‌سفر، هیچ برنامه‌ای ندارد و مدیران، توقف فعالیت این قطار را به فعالیت با تورهای ارزان‌تر و خدمات‌رسانی به قشر کم‌درآمد کشور ترجیح داده‌اند. این امر نشانگر مشکل برنامه‌ریزی و نبود توجه کافی به فصل کم‌سفر گردشگری است.
سامانه حمل‌ونقل ریلی یکی از مواردی است که گردشگری روستایی و گردشگری در شهرهای کوچک را در کشورهای اروپایی رونق بخشیده است، اما در ایران بسیاری از شهرهای جذاب و گردشگرپذیر از دسترسی نداشتن به ریل رنج می‌برند. بسیاری از شهرها کیلومترها تا ایستگاه راه‌آهن فاصله داشته و در بسیاری از شهرها نیز خطوط راه‌آهن وجود ندارد.
یکی از زیرساخت‌هایی که تکمیل آن برای توسعه گردشگری الزامی است حمل‌ونقل است و در این بین، استفاده از خط‌آهن یکی از ارزان‌ترین و راحت‌ترین روش‌های حمل‌ونقل است.
دسترسی به مناطق مختلف با توسعه خط‌آهن
به گفته کارشناسان، حمل‌ونقل ریلی به تنهایی کاربردی در گردشگری ندارد و همواره باید در کنار آن از دیگر روش‌ها به‌ویژه حمل‌ونقل جاده‌ای استفاده شود؛ با این حال توسعه این شیوه گردشگری می‌تواند نقش موثری در توسعه گردشگری داشته باشد.
جواد سمساریلر، رئیس انجمن سراسری شرکت‌های حمل‌ونقل بین‌المللی ایران به «گسترش تجارت» گفت: به طور کلی حمل‌ونقل ریلی یک شیوه حمل‌ونقل ترکیبی بوده و به صورت ترکیبی از حمل‌ونقل جاده‌ای و ریلی یا حمل‌ونقل دریایی و ریلی استفاده می‌شود زیرا برای حمل‌ونقل مسافران از ایستگاه راه‌آهن به مقصد، به خودرو، تاکسی یا اتوبوس نیاز است.
سمساریلر در ادامه بیان کرد: حمل‌ونقل ریلی به تنهایی نمی‌تواند مورد استفاده قرار گیرد و اگر قصد داریم مسافر را به سرمنزل مقصود برسانیم، باید از روش‌های دیگر حمل‌ونقل در کنار خطوط راه‌آهن استفاده کنیم.
وی با اشاره به نقش موثر حمل‌ونقل ریلی در توسعه گردشگری اظهار کرد: یکی از مواردی که در توسعه گردشگری بسیار مهم است، دسترسی داشتن به مناطق مختلف است.
این حوزه از حمل‌ونقل باید در روستاها، شهرستان‌ها و همه نواحی کشور توسعه یابد. ایستگاه‌های راه‌آهن در بسیاری مناطق کشور در فاصله ۳۰ کیلومتری شهرها واقع شده و این امر دسترسی به بسیاری از شهرهای کشور را مشکل کرده است.
رئیس انجمن سراسری شرکت‌های حمل‌ونقل بین‌المللی ایران با تاکید بر اینکه در هر شهر باید یک ایستگاه قطار وجود داشته باشد، بیان کرد: با گسترش خط‌آهن یکی از مشکلات اساسی گردشگری که دسترسی به مناطق مختلف است، برطرف شده و گردشگری در بسیاری از مناطقی که دارای ظرفیت هستند، فعال می‌شود.
گردشگری ریلی مغفول مانده است
به عقیده کارشناسان گردشگری اگرچه نقش سامانه حمل‌ونقل ریلی در توسعه گردشگری بسیار مهم است، اما در کشور ما این حوزه نیز مانند گردشگری دریایی و هوایی مغفول مانده است.
حسین عبادتی، فعال جهانگردی در این زمینه به «گسترش تجارت» گفت: به طور کلی گردشگری ریلی نیز همان مسائل و مشکلاتی را دارد که گردشگری دریایی و هوایی دچار آن شده است.
بستر اقتصادی و گردشگری برای توسعه راه‌های حمل‌ونقل به‌ویژه در زمینه گردشگری در کشور فراهم است، اما از این ظرفیت‌ها در زمینه گردشگری استفاده نشده است.
او افزود: یکی از روش‌های جذب گردشگر در دنیا استفاده از کشتی‌های تفریحی یا کروز است اما در ایران به تازگی یک کروز در جنوب کشور راه‌اندازی شده است. گردشگری ریلی نیز از این قاعده مستثنا نیست.
به طور کلی توسعه گردشگری ریلی می‌تواند گردشگری ورودی و داخلی را رونق دهد، اما از این قابلیت در کشور استفاده نمی‌شود.
عبادتی در ادامه بیان کرد: به طور کلی گردشگری ریلی از نظر اقتصادی برای گردشگران به صرفه بوده و سود بسیاری نیز به دنبال دارد.
تورهای گردشگری ریلی می‌تواند برای تمامی قشرهای جامعه تعریف شود و گردشگری داخلی با این سامانه توسعه یابد.
او با اشاره به اینکه برنامه‌ریزی جداگانه برای فصل پرسفر و کم‌سفر در ایران وجود ندارد و گردشگری بر این اساس تعریف نمی‌شود، اظهار کرد: می‌توان در فصل‌های کم‌سفر، تورهای گردشگری ریلی را برای قشر دانشجو و کم‌درآمد حتی مردم ساکن در روستاهای کشور در نظر گرفت و با هزینه کم این تورها را برگزار کرد. عبادتی در ادامه بیان کرد: در تمامی دنیا از این سامانه استفاده می‌شود و قطارهای گردشگری و کروزها در فصل‌های کم‌سفر با نرخ اندک برای مردم کم‌درآمد برگزار می‌شود.
می‌توان چنین سامانه‌ای را در ایران نیز راه‌اندازی کرده و نرخ تورهای گردشگری را در تعطیلات و دوران پیک سفر بالا برد اما اجازه نداد که قطار گردشگری در فصل کم‌سفر متوقف شود.
او با اشاره به نقش موثر حمل‌ونقل ریلی در توسعه گردشگری گفت: در ۴ سال گذشته خطوط ریلی توسعه بسیاری داشته‌اند و به تازگی خطوط ریلی تا همدان نیز رسیده که فرصت مهمی برای دسترسی مردم غرب کشور به ریل است.
به طور کلی می‌توان گفت بسیاری از شهرهای گردشگرپذیر کشور دارای خطوط ریلی هستند و این موضوع، دسترسی به این مناطق را آسان کرده است.
این فعال جهانگردی درباره لزوم توسعه حمل‌ونقل ریلی در شهرها و روستاهای کشور اظهار کرد: در اینکه حمل‌ونقل ریلی باید توسعه یابد شکی نیست، اما می‌توان از ظرفیت‌های موجود استفاده کرد و با ترکیب حمل‌ونقل ریلی با حمل‌ونقل جاده‌ای مانند اتوبوس و خودرو یا حمل‌ونقل دریایی گردشگری را در مناطقی که دسترسی کمی به آنها وجود دارد مانند استان‌های چهارمحال و بختیاری، لرستان و... فعال کرد.
او افزود: در قطار گردشگری عقاب نیز همین سامانه وجود داشت. گردشگران از قطار پیاده می‌شدند و سپس با اتوبوس به مناطق مختلف کشور سفر می‌کردند.
به طور کلی حمل‌ونقل ریلی سامانه‌ای ترکیبی است و نمی‌توان از آن در برخی مناطق گردشگری استفاده کرد.
به عنوان نمونه نمی‌توان در تخت‌جمشید از حمل‌ونقل ریلی استفاده کرد و اگر به درستی حمل‌ونقل ریلی را با حمل‌ونقل جاده‌ای و دیگر انواع حمل‌ونقل ترکیب کنیم می‌توان از همین خطوط ریلی به خوبی استفاده کرد.
نگاهی به جزییات برگزاری نخستین تور ریلی
علی کاظمی‌منش، مدیرکل برنامه‌ریزی و نظارت بر خدمات مسافری شرکت راه‌آهن در زمینه راه‌اندازی نخستین تور ریلی کشور گفت: فعالیت خط ثابت گردشگری ریلی تهران- سوادکوه از ۴ خرداد آغاز شده و علاقه‌مندان به شرکت در این تور می‌توانند به آژانس‌های گردشگری و سامانه‌های اینترنتی مراجعه کنند. به گفته وی، این قطار با عبور از ایستگاه‌های گرمسار و فیروزکوه به ایستگاه سوادکوه می‌رسد.
کاظمی‌منش با اشاره به نکات قابل‌توجه این سفر ریلی گردشگری بیان کرد: قطار گردشگری در طول مسیر در برخی نقاط دارای جاذبه گردشگری توقف می‌کند و سپس راهنمای سفر به توضیح جاذبه‌ها و مکان‌های گردشگری می‌پردازد. مدیرکل برنامه‌ریزی و نظارت بر خدمات مسافری شرکت راه‌آهن با اشاره به وجود پل‌های تاریخی، تونل‌های زیبا و طبیعت بکر در محدوده شوراب گفت: براساس برنامه، قطار در این منطقه توقف می‌کند تا مسافران به مدت یک ساعت از منطقه گردشگری استفاده کنند.
این تور تا پایان مهر برنامه‌ریزی شده اما در نظر داریم بعد از پایان ماه مبارک رمضان تعداد تورهای این قطار گردشگری را به ۳ نوبت در هفته افزایش دهیم. وی خاطرنشان کرد: خط گردشگری تهران- سوادکوه نخستین خط ثابت گردشگری ریلی ایران است. اگرچه در ایام نوروز شاهد راه‌اندازی خط گردشگری اهواز-اندیمشک- تنگه ۵ در ایام نوروز بودیم، اما خط یادشده فقط ویژه نوروز بود.
و سخن آخر
نخستین قطار گردشگری که به تازگی در مسیر تهران-سوادکوه راه‌اندازی شده پس از آغاز فصل کم سفر متوقف می‌شود و این امر خود نشان‌دهنده ضعف بزرگ و شدید برنامه‌ریزی در زمینه گردشگری کشور است؛ درواقع به نظر می‌رسد مدیران و کارشناسان برای فعالیت حوزه‌های مختلف در فصل کم‌سفر هیچ برنامه و ایده‌ای ندارند. در حالی که می‌توان از این قطار برای خدمات‌رسانی به دانشجویان و روستاییان استفاده کرد. همچنین اگر خطوط آهن به شهرهای مختلف کشور برسد نقش موثری در توسعه گردشگری مناطق مختلف ایفا خواهد کرد.
با سلام
راه اندازی قطار گردشگری به این معنا است که تمام امکانات رفاهی مورد نیاز گردشگران باید در داخل قطار تعبیه شده باشد که ما هنوز چنین قطارهایی در داخل کشورمان نداریم
بنابر این قطارهای مورد اشاره را نباید قطار گردشگری نامید بلکه قطارهای مسافربری ای هستند که در مسیرهای گردشگری مسافران و گردشگران را جا به جا می کنند