کاهش یا افزایش گردشگران خروجی بهار۹۷ ؟
در حالی که در بهار سال ۹۶ در مقایسه با بهار سال ۹۵ شاهد رشد ۱۱ درصدی گردشگران خروجی بودیم، معاون گردشگری سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری اعلام کرده بهار امسال میزان گردشگران خروجی ۵ درصد کاهش داشته‌است؛ آماری که پیش از این نیز علی‌اصغر مونسان، معاون رئیس‌جمهوری اولین کسی بود که آن را مطرح کرد.
در حالی که در بهار سال ۹۶ در مقایسه با بهار سال ۹۵ شاهد رشد ۱۱ درصدی گردشگران خروجی بودیم، معاون گردشگری سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری اعلام کرده بهار امسال میزان گردشگران خروجی ۵ درصد کاهش داشته‌است؛ آماری که پیش از این نیز علی‌اصغر مونسان، معاون رئیس‌جمهوری اولین کسی بود که آن را مطرح کرد.
به گزارش تین‌نیوز به نقل از روزنامه دنیای اقتصاد، این آمار در حالی از زبان محب‌خدایی منتشر شده است که دولت همچنان توزیع یارانه سفر خارجی را با ارز مسافرتی در دستور کار خود دارد و بسیاری از فعالان گردشگری می‌گویند امسال با تعداد بیشتری از گردشگران خروجی روبه‌رو بوده‌اند که البته با توجه به تخصیص ارز مسافرتی آن را دور از تصور نمی‌دانند. به همین دلیل سوالی که پیش می‌آید این است که چرا شواهد و آمارها با هم تضاد دارد؟ آیا منابع رسمی شاخص‌های دیگری را برای اعلام آمار خروجی‌ها در نظر گرفته‌اند یا فعالان گردشگری در گمانه‌زنی‌های خود دچار اشتباه هستند؟
بسیاری از فعالان آژانس‌دار به «دنیای‌اقتصاد» گفته‌اند که هتل‌ها و پروازهای خروجی‌شان به ظرفیت تکمیل رسیده‌اند و همچنان تقاضا برای سفر خارجی بالاست. اما از سوی دیگر محب‌خدایی تاکید دارد سفرهای خروجی کاهش داشته؛ چون میزان سفرهای تجاری در بهار امسال نسبت به سال گذشته با افت همراه بوده است. اما با توجه به این اظهارات آیا باید به آمارها اعتماد کرد یا شواهد موجود را مورد قبول دانست؟
عامل اصلی رشد سفرهای خروجی
به باور بسیاری از کارشناسان و فعالان گردشگری، اصلی‌ترین موضوعی که باعث ایجاد این تلقی می‌شود که گردشگر خروجی در ماه‌های اخیر افزایش داشته، وجود ارز مسافرتی است که به برخی از کشورها هزار یورو و به برخی دیگر تا ۵۰۰ یورو ارز مسافرتی تعلق می‌گیرد؛ اتفاقی که بسیاری از صاحب‌نظران به آن انتقاد دارند و معتقدند چنین یارانه سفری باعث می‌شود تا گردشگر برای سفر به خارج از کشور تشویق شود.
از سوی دیگر وجود شایعات و اخبار ضد و نقیض درباره آنکه قرار است ارائه ارز مسافرتی قطع شود، موجب شده تا مردم از هیچ تلاشی برای دریافت این یارانه دریغ نکنند و همه تلاش خود را به کار گیرند تا از این امتیاز بهره ببرند؛ مبادا ارائه این ارز متوقف شود و آنها از این سوبسید استفاده نکرده باشند! به این ترتیب برای بسیاری از کسانی که حتی الزامی برای سفر کردن ندارند نیز انگیزه‌ای به وجود آمده تا در فرصت باقیمانده بتوانند ارز مسافرتی‌شان را دریافت کنند و سفر ارزان‌تری را برای خودشان رقم بزنند.
دلیل کاهش از زبان معاون گردشگری
در همین حال اما محمد محب‌خدایی، معاون گردشگری سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری از دلایلی می‌گوید که باعث شده میزان گردشگر خروجی از سه ماه اول سال کاهش داشته‌باشد: آماری که در این زمینه به دست آمده است توسط پلیس مهاجرت و اتباع خارجی در اختیار سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری قرار گرفته است.
او با تاکید بر آنکه این کاهش آمار به درستی اعلام شده ادامه می‌دهد: نوع مسافرانی که با عنوان گردشگر از کشور خارج می‌شوند، متفاوت است. عده‌ای از گردشگران سفر تجاری دارند و برخی برای تفریح و گردشگری سفر می‌روند. در این آمار نشان داده شده که میزان گردشگر تجاری کاهش داشته است.
محب خدایی با اشاره به اینکه پیش‌بینی می‌شود فصل تابستان با افزایش گردشگری خروجی مواجه باشیم، می‌گوید: تعطیل شدن مدارس و همچنین وجود ارز مسافرتی باعث شده تا تابستان با میزان بیشتری از گردشگر خروجی مواجه باشیم؛ به ویژه کشورهایی مانند تایلند و هند که به دلیل داشتن ارز مسافرتی هزار یورویی تقاضا برای سفر به این کشورها تاکنون افزایش چشمگیری داشته است.
گردشگران غیرواقعی!
اما قرار گرفتن ارز در جایگاه واقعی از جمله خواسته‌هایی است که رحمت‌الله رفیعی به‌عنوان رئیس انجمن صنفی دفاتر مسافرتی ایران بارها و بارها به آن تاکید کرده و معتقد است اگر چنین اتفاقی رخ دهد می‌توان امیدوار بود که این حجم از درخواست سفر به خارج از کشور نداشته باشیم. رفیعی در این زمینه می‌گوید: در حال حاضر با توجه به وضعیت نوسانات ارز و وجود ارز مسافرتی موجب شده تا با حجم غیرعادی سفر به خارج از کشور روبه‌رو باشیم. در حالی که بسیاری از کسانی که به این سفرها می‌روند نه از سوی آژانس‌ها صورت می‌گیرد و نه گردشگر واقعی هستند، بلکه کسانی هستند که به دنبال منفعت در این بازار سیاه می‌گردند. او با تاکید بر آنکه در این بازار سیاه عده‌ای از آژانس‌نماها از ناآگاهی مردم سوءاستفاده کرده و با وعده سفر رایگان آنها را به شرط گرفتن ارز مسافرتی‌شان به خارج از کشور می‌برند، اضافه می‌کند: وجود ارز مسافرتی و سیاست‌های ارزی که در بانک مرکزی وجود دارد موجب شده تا عده‌ای سودجو دست به کارشوند و در این بازار آشفته از آب گل‌آلود ماهی بگیرند. برخی بر این تصور هستند که این کار از سوی آژانس‌ها صورت می‌گیرد؛ در صورتی که من به‌عنوان رئیس دفاتر مسافرتی و جهانگردی این موضوع را تکذیب می‌کنم.
به گفته رفیعی، آژانس‌ها در این وضعیت به هیچ عنوان در شرایط خوبی به سرنمی‌برند؛ چون خرید بلیت و رزرو هتل توسط مسافر در ایران به تومان انجام می‌گیرد و ارز مسافرتی به مسافر کمکی به آژانس‌داران نمی‌کند: باید چرخه گردشگری اصلاح شود. مسیری که بانک مرکزی پیش گرفته اشتباه است. به هر آژانس نباید ارز مسافرتی اختصاص داده شود. باید بابت سرویسی که آژانس‌ها ارائه می‌دهند مدرک بگیرند و آن را مورد بررسی قرار دهند. سپس بعد از تایید، ارز موردنیاز را در اختیار آژانس‌داران قرار دهند. با این کار قطعا به کاهش خروج ارز از کشور کمک محسوسی خواهدشد؛ چون نباید تا این حد ارز از کشور خارج شود. در حال‌حاضر تمام هتل‌ها ظرفیت تکمیل بوده و تمام بلیت‌‌های اکثر کشورهای خارجی به‌ویژه کشورهای همسایه خریداری شده‌اند. در حال‌حاضر باید به فرودگاه‌ها بروید و ببینید کسانی که دارند از کشور خارج می‌شوند و با خود ارز می‌برند، چه کسانی هستند. آیا از سوی آژانس‌ها این اتفاق رخ می‌دهد؟ باید این موارد در حال‌حاضر شفاف‌سازی شود؛ اما کسی به این موضوعات توجه نمی‌کند.
همه چیز به ارز بستگی دارد
رقیه حاتمی‌پور، عضو جامعه تورگردانان نیز درخصوص افزایش گردشگر خروجی در سه ماهه اول سال به «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: متاسفانه آمار صحیحی در گردشگری وجود ندارد. وجود آمار غلط نیز باعث می‌شود تا نتایج غلط هم به‌وجود آید.
او با تاکید بر آنکه سیاست‌های موجود باعث شده آمار گردشگر خروجی رو به افزایش باشد، می‌گوید: سیاست‌گذاری‌ها اشتباه است و تمام سیستم‌ها از جمله گردشگری را نیز تحت‌الشعاع خود قرار داده است. اگر حساسیت‌های ارزی برطرف شود، بازار سیاهی که وجود دارد نیز برداشته خواهدشد. اگر یک قانون کلی بگذارند که آیا ارز مسافرتی وجود دارد یا وجود ندارد یا نرخ فلان میزان اعلام شده است و.... در این شرایط تکلیف مسافر مشخص خواهدشد؛ نه اینکه شایعات موجب شود به آشفتگی موجود در بازار دامن زده شود.
حاتمی‌پور با اشاره به اینکه در حال‌حاضر تمام مقاصد کشورهای اطراف ایران ظرفیت تکمیل هستند، می‌گوید: «در حال‌حاضر اکثر مسیرها و اکثر هتل‌ها اشباع شده‌اند. مردم می‌خواهند حداقل دو روز به سفر خارجی بروند تا بتوانند ارز مسافرتی‌شان را بگیرند.
در حال‌حاضر میزان فروش سفرهای کوتاه به خارج از کشور بسیار بالاست و این موضوع به سیاست‌های غلطی برمی‌گردد که روز‌به‌روز نابسامانی‌ها را افزایش می‌دهد.» براساس آمارهای اخیر سازمان میراث فرهنگی از گردشگران ورودی و خروجی سال ۹۶، در بهار سال گذشته یک‌میلیون و ۹۸۵ هزار و ۸۰۳ نفر به کشورهای دیگر سفر داشته‌اند. با احتساب کاهش ۵درصدی گردشگران خروجی در بهار سال جاری باید یک‌میلیون و ۸۸۶هزار و ۵۱۰ نفر تعداد خروجی‌ها بوده باشد؛ رقمی که البته محب‌خدایی و مونسان به‌صورت دقیق آن را اعلام نکرده‌اند.
حالا به باور کارشناسان ضعف در اعلام آمارهای دقیق و براساس شاخص‌های دقیق باعث ایجاد شبهاتی در آمارهای رسمی شده است. گرچه سال‌هاست مرجع آمار سفرهای ورودی و خروجی پلیس مهاجرت است اما بسیاری از کارشناسان معتقدند این منبع نمی‌تواند برای محاسبات آماری گردشگری کارآمد باشد. به‌نظر می‌رسد تنها در صورت استقرار یک نظام جامع آماری می‌توان بدون آنکه شاهد تناقض موجود و آمارهای رسمی بود، نتایج آماری را فصل‌الخطاب دانست.
