کاخ‌های شمیران، هویت پایتخت ایران

با پایتخت شدن تهران کاخ ها و عمارت های باشکوهی در شمال پایتخت (محدوده شهرستان شمیرانات) بنا شد که امروز یکی از مهم ترین جاذبه های فرهنگی تاریخی بشمار می آیند؛ این کاخ ها نشان از آن دارد که آب و هوای مناسب شمیرانات از چشم پادشاهان قاجار و پهلوی هم پنهان نمانده بود.

به گزارش تین‌نیوز به نقل از ایرنا، واقع در شمالی ‌ترین و خوش آب و هواترین منطقه تهران با 110 هکتار وسعت 18 کاخ کوچک و بزرگ و درختان چنار کهنسال بسیاری را در دل خود جای داده، این کاخ سکونتگاه تابستانی شاهان قاجار بوده و پس از روی کار آمدن پهلوی با الحاق محله های اطراف، مساحت کاخ وسعت و برای استراحتگاه رضا شاه اختصاص یافت.

موزه های متعددی در این مجموعه همانند ماشین زمان بازدیدکنندگان را به دنیای دیگری می برند؛ مثلاً در اولین ورود به موزه نظامی هلی کوپتر غنیمتی از عملیاتی در جنگ تحمیلی خودنمایی می کند و بعد به ترتیب توپ‌های دوره قاجار، اتومبیل رولز رویس رضاشاه، تانک، کامیون، ضدهوایی‌ها و قایق نسبتا بزرگی که در مجاورت ساختمان قرار گرفته نظر بیننده را جلب می کند.

لباس‌های نظامیان در دوره‌های مختلف تاریخی بر تن مجسمه‌هایی از سربازان آن دوران و دو اسب تاکسیدرمی شده (روشی جهت نگهداری دراز مدت جانوران) ‌بسیار جلب توجه می‌کنند؛ دور تا دور این سالن ادوات جنگی از قبل از میلاد مسیح تا دوران صفوی نقش بسته و شمشیرهای شاه عباس چون نگینی در این سالن می درخشند.

اسلحه‌های اهدایی به پهلوی، پرچم‌ها و نشان‌های آن دوره، ماکت هایی از موشک و بمب، لباس‌ها و متعلقات مردان بزرگی چون فکوری، ستاری، چمران و...، ماکتی از شکست حصر آبادان و سلاح‌های شکاری و سلاح‌های کوچک و تغییر فرم داده شده (به شکل خودکار و....) از دیگر آثاری ست که در این موزه به چشم می خورد.

کاخ اسود

گچ بری های سقف ساختمان و مرمر سیاه رنگ به کار برده در موزه هنرهای زیبا که قبلاً وزارت دربار بوده اولین چیزی ست که به چشم می آید و آن را به کاخ اسود معروف کرده است.

آثار نقاشان ایرانی معاصر نظیر سهراب سپهری، حسین محجوبی، فرامرز پیل آرام، حسین زنده رودی، پروانه اعتمادی، نصرالله افجه‌ای و نقاشان عصر صفوی تا قاجار که غالباً تصاویری از افراد درباری آن زمان است که احتمالاً هنرمندان را به شوق نقش تصویر خود به صورتگری وا می‌داشتند در این موزه گردهم آمده است.

در طبقه ای دیگر نیز نقاشی اروپائیانی چون سالوادر دالی، جان فردرینگ هرینگ، پیتر گراهام، ایوانویچ شیشکین، فرانسوا موزن و ژول برتون از قرن 17 تا 20 میلادی در مکاتب و شیوه‌های گوناگون به نمایش درآمده اند.

هشت اثر نفیس از نقاش پر آوازه، کمال الملک که در صحت و پختگی رنگ و دقت کم نظیر در این 3 طبقه از موزه هنرهای زیبا ارائه شده است.

موزه اتومبیل های سلطنتی

ایران در زمان پهلوی با 32 دستگاه خودرو تشریفات (به دلیل اینکه مالکیت بخشی از سهام مرسدس بنز برای ایران بود) یکی از بزرگترین ناوگان خودروهای تشریفاتی در منطقه تلقی می شد.

موزه اتومبیل های سلطنتی در سعدآباد با ساختمانی سفید رنگ، سقفی منحنی و فاقد تزئینات معماری دارای یک اتاق شیشه‌ ای برای نمایش یک اتومبیل است؛ بنز زرهی600 با شش و نیم تن وزن، ضد گلوله و ضد انفجار و دارای سامانه هیدرولیک تنظیم ارتفاع خودکار یکی از 9 دستگاه از اتومبیل‌های کلاسیک و سلطنتی این موزه است که چشم هر بیننده ای را به خود خیره می کند.

یک دستگاه مرسدس SL300 متعلق به فرح دیبا، مکه پهلوی نیز در گوشه ای دیگر نمایان است که جزو نخستین خودروهای انژکتوری ساخته شده در جهان می باشد؛ بدنه این اتومبیل از آلومینیوم بوده و قطعات آن مثل یک پازل باز و بسته می‌شود.

رولزرویسی از نسل پنجم (فانتوم 5) که تنها 375 دستگاه از آن تولید و به سفارش اشرف پهلوی خریداری شده بود در ورودی نمایشگاه علاقه مندان صنعت خودروسازی را مجذوب خود می کند؛ این خودرو تمام امکانات رفاهی نظیر کولر، یخچال، تلویزیون و... را داراست.

موتور سیکلت ها و خودروهای فرزندان پهلوی نیز بخش مهیج دیگری از این مجموعه است.

کاخ سبز

یکی از زیباترین کاخ‌های موجود در ایران از نظر صاحب نظران، کاخ سبز سعدآباد است. کاخی که پس از ساخته شدن با سنگ مرمر با ترکیبی از رگه‌ های سبز، صورتی و قهوه‌ای روشن از معدنی منحصر به فرد در زنجان، معدن تامین کننده به دستور رضا‌شاه تخریب شد تا هیچوقت ساختمان دیگری با این شکل و نما ساخته نشود.

معماری بنا، تذهیب دیوارها، خاتم کاری‌، گچ ‌بری‌ها و آیینه کاری ‌های ظریف و زیبا، فرش ابریشمی 70 متر مربعی تالار اثر استاد عبدالمحمد عمواغلی و همخوانی نقش آن با طرح سقف، لوازم اختصاصی شاهان پهلوی و چشم‌انداز خیره کننده شهر تهران از ویژگی های این کاخ است که سبب عکسبرداری بسیار و ثبت خاطرات بازدیدکنندگان می شود.

همچنین موزه استاد حسین بهزاد (از پایه گذاران نگارگری معاصر ایران)، برادران امیدوار (دو برادر پژوهشگر پرشور ایرانی)، نگارستان یا کاخ فرح دیبا (پوشاک سنتی و طراحی لباس)، ظروف سلطنتی (مجموعه ظروف مربوط به دوران قاجار و پهلوی اول و دوم و ظروف اهدایی به رضا شاه، محمد رضا، فرح و دیگر اعضای خاندان پهلوی)، سلاح‌های درباری (تفنگ‌های شکاری ساخت کارخانه‌های معروف اسلحه سازی اروپا و امریکا از جمله رمینگتون، وینچستر، اسپرینگ فیلد و برنو)، تاریخ معاصر (سیر تاریخی تحول جامعه از دوران پهلوی اول تاکنون)، سرای چهره‌های ماندگار (240 شخصیت و نخبه در عرصه‌های علم، فرهنگ و هنر)، هنر ملل (هنر باستانی ایران، آفریقای سیاه، مایاها، اینکاها و آثار هنر معاصر ایران و جهان)، کاخ موزه ملت یا کاخ سفید (روایتی از زندگی خصوصی پهلوی دوم)، گنجینه آب (نحوه دستیابی و نحوه مصرف آب در طول چندین قرن)، اسناد و مدارک تاریخی سعدآباد، استاد محمود فرشچیان، کتابخانه سلطنتی، آشپزخانه سلطنتی و مرکز برنامه‌ریزی کودک و نوجوان یا کاخ لیلا پهلوی که به اسباب بازی‌ها وعکس‌های خانوادگی دختر محمدرضا شاه اختصاص دارد، در این مجوعه گرد هم آمده که هر گردشگری را مجاب می کند یکروز کامل زمان خود را در سعدآباد بگذراند.

امانت گرفتن کتاب های متنوع و مطالعه در باغ سعد آباد نیز قطعاً طرفداران زیادی دارد؛ همچنین کافه – رستوران ها و وسایل ورزشی که در خوش آب و هوا ترین منطقه تهران میزبان مهمانان هستند می تواند ساعات خوشی را برای هر گردشگر یا شهروند تهرانی که می خواهد زمانی از شلوغی پایتخت به دور باشد رقم بزنند.

علاقه مندان جهت بازدید می توانند به خیابان ولیعصر، خیابان شهید فلاحی (زعفرانیه)، انتهای خیابان شهید کمال طاهری و یا میدان تجریش، خیابان دربند، ضلع جنوبی میدان دربند مراجعه کنند؛ این مجموعه فرهنگی، تاریخی در نیمه اول سال همه روزه به جز ایام سوگواری که در تقویم تعطیل رسمی هستند از ساعت 9 تا 18:30 (فروش بلیت تا ساعت 17) و نیمه دوم سال با شرایط مذکور از ساعت 8 تا 17 (فروش بلیت تا ساعت 15:30) پذیرای گردشگران است، همچنین چند دستگاه ون بازدیدکنندگان را به طور رایگان به موزه‌های مختلف می ‌رسانند؛ قیمت تمامی بلیت ها نیز در وب سایت رسمی مجموعه قابل مشاهده می باشد.

مجموعه فرهنگی، تاریخی نیاوران

این اقامتگاه سلطنتی پس از سعدآباد با چندین کاخ موزه در بستری سرسبز و درختان سوزنی پربرگ و کهنسال فضای خاص طبیعی و مناسبی را جهت گذران اوقات فراغت فراهم آورده، خصوصاً اینکه آشنایی با سبک زندگی سلطنتی و اشیا و لوازم موجود در کاخ‌ها، برای گردشگران از اقشار مختلف بسیار جذاب می‌باشد.

مجموعه نیاوران با مساحتی بالغ بر 11 هکتار و دیوار نسبتا بلند آجری که چیدمان آجرهای آن نیز با سلیقه ای خاص اجرا شده محیط عمومی و خیابان جدا می شود.

قدم زدن در باغی که آوازه ی پرندگانی چون طوطی، مینا، کبوتر، دارکوب و ... در آن طنین انداز می شود و دیدن لانه‌هایی که در بلندای درختان متنوع و تنومند آن نصب شده از دیگر جذابیت‌هایی ست که می تواند خلوتی دلنشین را رقم بزند.

مجسمه های شیر سنگی در اطراف ساختمان کتابخانه و معروف‌ترین آثار هنری سزار بالداچینی مجسمه ساز فرانسوی - ایتالیایی هر عکاسی را به وجد می آورد.

نیاوران از اقامتگاه های ییلاقی قاجار بود که در زمان حکومت پهلوی دوم، برخی از بناهای کوچک این باغ تخریب و با سبکی مدرن جهت سکونت وی و خانواده‌اش ساخته شد.

کاخ صاحبقرانیه

درها و پنجره های چوبی به شکل ارسی با شیشه های رنگی شامل 50 عمارت کوچک مخصوص زنان ناصرالدین شاه از شناسه های کاخ صاحبقرانیه نیاوران است که بخش اندرونی یا همان اقامتگاه همسران ناصرالدین شاه توسط رضاخان تخریب شد.

اتاق مذاکرات جنگی شاه (با شیشه‌های ضد گلوله و فضای آکوستیک)، اتاق مذاکرات خصوصی شاه، اتاقی برای انتظار سفرای خارجی و تالار آینه که بسیار دیدنی ست نیز در این کاخ قرار دارد.

روایت ها حاکیست در آن زمان هر سی سال یک قرن در نظر گرفته می‌شد و ناصرالدین شاه پس از31 سال حکومت، خود را صاحبقران و کاخ را صاحبقرانیه نام نهاد.

در چند دهه گذشته، سریال‌های تلویزیونی میرزا کوچک‌خان و امیرکبیر و فیلم‌های سینمایی شازده احتجاب، سلطان صاحبقران، دلشدگان و کمال‌الملک در این کاخ فیلم برداری شده است.

آینه کاری، گچبری، طرح اسلیمی و گل برجسته و نقاشی سقف‌های کاذب، نقاشی‌هایی از کمال الملک، دو تابلو بزرگ به نام صف سلام شاهزادگان قاجار و تابلویی از چهره امیرکبیر، مجموعه‌ای از عکس‌های ناصرالدین شاه در صاحبقرانیه، تابلوهای نقاشی، مجموعه‌ای از هدایای مختلفی که به دربار پهلوی اهدا شده است، فرش‌های بسیار نفیس و اتاق مدال‌ها از جمله آثار دیدنی این موزه به شمار می‌روند.

در ضلعی دیگر از مجموعه باغ کتیبه‌ها با 43 مولاژ (قالب ریزی و شبیه سازی اجسام) از کتیبه‌های صخره‌ای دوره های تاریخی مادها، آشوری، آرامی، پارتی، ساسانی، آکدی، عیلامی و ... به چشم می‌خورد که به غیر از باستان شناسان و تاریخ دانان برای هر بازدیدکننده ای خیره کننده است.

کاخ موزه هایی نظیر کوشک احمدشاهی (عکس‌های احمدشاه و نامه نگاری‌های وی)، جهان نما (آثار اهدایی به خاندان پهلوی و یا خریداری شده توسط آنان)

موزه حوضخانه، اتومبیل های اختصاصی کاخ نیاوران، کتابخانه سلطنتی و ... نیز از دیگر اماکن دیدنی مجموعه فرهنگی، تاریخی نیاوران به شمار می آیند.

علاقه مندان برای بازدید از این مجموعه کافیست همه روزه به جز ایام سوگواری که تعطیل رسمی هستند از ساعت 9 تا 22 خود را به انتهای خیابان پاسداران یا خیابان نیاوران و میدان باهنر برسانند؛ همچنین می توانند برای ارتباط با مجموعه نیاوران از شماره تماس های 22282012 ، 22282020، 2228250 و یا وب سایت niavaranmu.com استفاده کنند.

کاخ مظفری یا همان بیمارستان مسیح دانشوری

بیماری سل گریبان گیر مظفرالدین شاه در زمان ولیعهدی اش می شود و پزشک دربار توصیه می کند بایستی به یک منطقه خوش آب و هوا مهاجرت کند؛ قریه دارآباد برای سکونت او انتخاب، باغی به مساحت 60 هزار متر مربع خریداری و به دستور محمد خان حکیم الملک (وزیر دربار) عمارت زیبایی در آن ساخته شد که آن را کاخ شاه آباد نامیدند.

پس از فوت مظفرالدین شاه، این مرکز به آسایشگاهی برای بیماران مسلول و بعدها برای تاسیس بیمارستان مسلولان مورد توجه قرار گرفت؛ مرحوم دکتر مسیح دانشوری یک مدرسه پرستاری در آن احداث کرد و متعاقب این اقدام ساختمان‌های متعددی توسط وزارت بهداری وقت، موسسات دیگر و اشخاص خیر در محوطه بنا شد که یکی از آنها به ساختمان فخرالدوله (دختر خیر مظفرالدین شاه که آسایشگاه کهریزک را نیز احداث کرد) مشهور است. این بنا به عنوان قرار می گیرد.

کاخ مظفری که ثبت ملی ست و امروز به عنوان موزه پزشکی بیمارستان مورد بهره برداری قرار دارد، تنها کاخ قاجاری ست با سقف بیضی شکل و طراحی فرانسوی از نوع کلاه فرنگی، آیینه کاری و گچ‌بری های زیبا و آبنمایی به شکل کلاهخود جنگی که در نوع خود خاص است و توجه همگان را به خود جلب می کند.

نکته ای که قابل توجه است، بازدید از این مکان تنها با معرفی نامه‌های معتبر و هماهنگی‌های لازم با روابط عمومی بیمارستان و حراست مجموعه و در صورت موافقت خارج از ساعات اداری امکان پذیر است، لذا علاقمندان می توانند از طریق ارتباط با شماره تماس 26106000 (روابط عمومی) بازدید خود را هماهنگ کنند.

شهرستان شمیرانات در ارتفاعات البرز با آب و هوایی کوهستانی و سرد، متشکل از شهر شمیران یا تجریش و دو بخش لواسانات و رودبار قصران با جمعیتی افزون بر 600 هزار نفر در شمال و شمال شرقی تهران قرار دارد.

این شهرستان همچنین مجموعه قابل توجهی از امامزاده ها، کاخ ها، موزه ها، محله های قدیمی، خانه های رجال قدیم و جدید، نهاد ها و سازمان های کشوری، سفارتخانه ها، دانشگاه ها، مراکز خرید و بوستان های مهم، تفریحگاه های طبیعی و... را در خود جای داده است.

حجاری، معرق روی چوب و... ، حجم چوب و ساخت سازهای سنتی از صنایع دستی شمیرانات و گیلاس، آلبالو، گردو، سیب و عسل از سوغات این شهرستان خوش آب و هوا به شمار می رود.