آستان قدس ساخت راه‌آهن چابهار-سرخس را به عهده بگیرد
جمعی از بسیج‌های دانشجویی دانشگاه‌های تهران با ارائه دلایلی، خواستار حمایت آستان قدس رضوی از تامین مالی پروژه راه‌آهن چابهار-سرخس در راستای تحقق اقتصاد مقاومتی شدند.
جمعی از بسیج‌های دانشجویی دانشگاه‌های تهران با ارائه دلایلی، خواستار حمایت آستان قدس رضوی از تامین مالی پروژه راه‌آهن چابهار-سرخس در راستای تحقق اقتصاد مقاومتی شدند.
به گزارش تین‌نیوز به نقل از سازمان بسیج دانشجویی، جمعی از بسیج‌های دانشجویی دانشگاه‌های تهران در بیانیه‌ای دلایل و لزوم نقش‌آفرینی آستان قدس رضوی در تامین مالی پروژه ملی راه‌آهن چابهار-سرخس در راستای تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی، با توجه به شرایط موجود و جنگ اقتصادی را تشریح کردند.
متن این بیانیه به این شرح است:
حضور محترم تولیت آستان قدس رضوی
با سلام و احترام آستان قدس رضوی (ع) به‌عنوان یکی از نهادهای تأثیرگذار در آبادانی شرق کشور، ظرفیت انجام اقدامات بسیاری را در راستای اجرای ماموریت خود مبنی بر محرومیت‌زدایی دارد. دراین‌بین پرداختن به اولویت‌های زیرساختی که به‌مثابه یک لوکوموتیو، ظرفیت‌های اقتصادی شرق کشور را شکوفا کند، امری حیاتی به نظر می‌رسد.
ترانزیت که به دلیل عدم توسعه زیرساخت مناسب، تاکنون به صورت مطلوب مورد بهره‌برداری قرار نگرفته، ازجمله ظرفیت‌های اقتصادی مهم شرق کشور است. با توجه به موقعیت ممتاز کشور که در محل اتصال جغرافیایی چهار قاره آسیا، اروپا، آفریقا و اقیانوسیه قرارگرفته، کریدورهای ترانزیتی بسیاری بر مبنای عبور از خاک ایران تعریف‌شده است.
یکی از مهم‌ترین مزایای بهره‌مندی از این ظرفیت، افزایش تاب‌آوری اقتصادی در برابر تهدیدات بیرونی است. افزایش قدرت در برابر تهدیدات بیرونی از طریق گره‌زدن منافع سایر کشورها سبب می‌شود تا هزینه تحریم‌های احتمالی برای تحریم‌کنندگان افزایش یابد.
همچنین فراهم نمودن کالاهای راهبردی در مواقع خاص و افزایش اعتبار سیاسی در عرصه‌های بین‌المللی با فعال‌سازی ظرفیت ترانزیتی کشور از دیگر عوامل موثر در افزایش قدرت در برابر تهدیدات بیرونی است.
از منظر دیگر، با افزایش بهره‌مندی از ظرفیت ترانزیتی کشور علاوه بر استحکام ساختار اقتصادی با تکیه‌بر توان داخلی، موارد زیر برای کشور به ارمغان خواهد آمد:
تنوع و افزایش منابع درآمدی کشور و کاهش وابستگی اقتصادی به فروش نفت؛ در صورت تقویت ترانزیت کالا، درآمدهای ارزی سرشاری (حدود ۳۰میلیارد دلار در سال) نصیب کشور می‌شود که نزدیک به درآمدهای حاصل از فروش نفت خام است.
۲. ایجاد اشتغال از طریق توسعه و شکوفایی ظرفیت‌های مرتبط در فرآیند ترانزیت مانند امور بیمه و بانکی، صنایع و عملیات لجستیکی حمل‌ونقل اعم از تعمیر و نگهداری، انبارداری، خدمات بندری و...
۳. امکان مشارکت در ایجاد ارزش‌افزوده کالاهای ترانزیتی
۴. ارتقا کمیت و کیفیت شبکه زیرساختی حمل‌ونقل و خدمات مرتبط باآن‌همه موارد فوق درنهایت به افزایش توان اقتصادی با تکیه‌بر ظرفیت‌های داخلی و ایجاد اشتغال پایدار برای کشور منتج خواهد شد.
از همین‌رو، توجه به اهمیت ترانزیت در سیاست‌گذاری کلان کشور بارها مورد تاکید قرار گرفته است که به‌عنوان نمونه می‌توان به بندهای دهم و دوازدهم سیاست‌های ابلاغی اقتصاد مقاومتی اشاره کرد.
بررسی شبکه حمل‌ونقل کشور نشان می‌دهد که به‌رغم مزیت ایران در کریدور شمال-جنوب، عدم تامین زیرساخت مناسب برای حمل‌ونقل کالا سبب شده است تا بار زیادی جذب این کریدور نشود.
در این میان، محور ریلی چابهار-سرخس به طول ۱۳۵۰ کیلومتر، طولانی‌ترین خط ریلی در دست‌ساخت کشور است. این محور ریلی از دو قطعه اصلی تشکیل شده است؛ عملیات اجرایی قطعه اول از چابهار تا زاهدان که فقط ۴۰درصد از کل این کریدور را شامل می‌شود، از سال ۸۹ شروع‌شده و هم‌اکنون پس از گذشت ۸ سال تنها ۳۵درصد پیشرفت داشته است.
در مورد قطعه دوم (از زاهدان تا حوالی تربت‌حیدریه) به طول ۷۶۰ کیلومتر نیز پس از گذشت ۴ سال از تصویب، هم‌چنان اقدام جدی‌ای برای ساخت آن صورت نگرفته است.
مزیت کریدور شمال-جنوب در فراهم آوردن زیرساخت لازم برای دسترسی کشورهای محصور در خشکی آسیای میانه به آب‌های آزاد است که این امر تکمیل هر دو قطعه محور چابهار-سرخس را می‌طلبد.
یکی از مهم‌ترین موانع تکمیل این پروژه‌ها که به طولانی شدن زمان اجرا و به‌تبع آن، افزایش هزینه‌های جاری کشور منجر شده، کمبود اعتبار تخصیص‌یافته به آن است؛ به‌عنوان نمونه، طبق قانون بودجه ۹۷، احداث کریدور ترانزیتی چابهار-سرخس مجموعا به ۷هزار و ۵۰۰میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد، اما در طول هشت سال گذشته جمعا کم‌تر از ۵۰۰ میلیارد تومان از محل بودجه به آن تخصیص داده‌شده است.
ادامه این روند در تامین مالی پروژه ریلی چابهار-سرخس، موجب خواهد شد که تکمیل این پروژه سالیان سال طول بکشد. بنابراین ضرورت دارد که تغییری جدی در نحوه تامین مالی این پروژه صورت پذیرد.
محور ریلی چابهار-سرخس به دلیل ویژگی‌های ممتاز بندر شهید بهشتی در چابهار و فراهم آوردن امکان اتصال ریلی کشورهای آسیای میانه (CIS) به آب‌های آزاد، می‌تواند جزو محورهای ریلی پرترافیک ترانزیتی باشد.
در همین رابطه، می‌توان به سرمایه‌گذاری هند برای دست‌یابی به ظرفیت دومیلیارد تنی معادن افغانستان اشاره کرد که دست‌یابی به این بازار راهی جز عبور از خاک ایران نخواهد داشت.
همچنین طبق اظهارات مدیرعامل شرکت راه‌آهن، کشورهای آسیای میانه در صورت عبور از ایران، ظرفیت شش‌میلیون تنی ترانزیت کالا برای دسترسی به آب‌های آزاد را دارند؛ بر این اساس، جذب درآمدهای کلان ترانزیتی برای سرمایه‌گذار بخش غیردولتی در این پروژه دور از انتظار نیست.
لذا می‌توان گفت تنها راه به سرانجام رساندن ساخت مهم‌ترین محور ترانزیتی کشور تغیر شیوه تامین مالی از دولتی به بخش غیردولتی است. تجربه سایر کشورهای توسعه‌یافته نشان می‌دهد که تامین مالی پروژه‌های زیرساختی بزرگ لزوما توسط حاکمیت و بخش دولتی صورت نمی‌گیرد.
با استفاده از مشارکت عمومی-خصوصی (PPP) و با در نظر گرفتن تنوع قراردادی آن، می‌توان بسیاری از پروژه‌های نیمه‌تمام عمرانی را که به حجم بالای سرمایه‌گذاری نیاز دارند، تامین مالی کرد.
یکی از رایج‌ترین این قراردادها که معمولا در توسعه زیرساخت‌های ریلی و جاده‌ای استفاده می‌شود، مدل BOT (Build Operate Transfer) یعنی واگذاری ساخت، بهره‌برداری و انتقال به بخش خصوصی است. ازآن‌جاکه در این روش نقش سرمایه‌گذار، سازنده و بهره‌بردار هر سه بر عهده یک شرکت است، منافع و مطلوبیت بخش غیردولتی و دولت در ساخت و بهره‌برداری پروژه هم‌راستا می‌شود.
این مدل قرارداد به پروژه‌هایی اختصاص دارد که سرمایه‌گذار پس از ساخت پروژه تا مدت مشخصی مثلا ۲۰سال طبق ضوابط از پیش تعیین‌شده، خود متولی بهره‌برداری از پروژه است. در طول مدت بهره‌برداری نیز درآمدهای حاصل از پروژه متعلق به سرمایه‌گذار است که جبران‌کننده هزینه‌های اولیه دوران ساخت و تامین سود سرمایه‌گذاری خواهد بود.
ازلحاظ قانونی، زیرساخت لازم برای واگذاری پروژه‌های در دست‌ساخت ریلی به بخش غیردولتی از طریق مشارکت عمومی-خصوصی فراهم است.
قانون دسترسی آزاد به شبکه ریلی، تضمین نوسانات نرخ ارز توسط راه‌آهن برای سرمایه‌گذاران بخش خصوصی در حمل‌ونقل ریلی ازجمله این قوانین است.
همچنین مهم‌ترین نهاد تصمیم گیر برای واگذاری این قبیل پروژه‌ها به بخش غیردولتی وزارت راه و شهرسازی است. همان‌طور که در سال‌های اخیر، عملیات اجرایی ساخت محور ریلی کرمان-سیرجان به‌عنوان اولین محور ریلی به‌صورت BOT با مشارکت بخش خصوصی آغاز شد.
بنابراین برای حل مشکل تامین مالی پروژه ترانزیتی چابهار-سرخس، لازم است که یک نهاد غیردولتی توانمند و توسعه‌دهنده به‌عنوان مسئول و متولی این پروژه تعیین شود و در صورت نیاز، سایر دستگاه‌ها نیز ملزم به همکاری با این نهاد شوند تا این پروژه ملی هرچه زودتر به سرانجام برسد.
آستان قدس رضوی به‌عنوان یکی از توانمندترین بخش‌های غیردولتی در شرق کشور، می‌تواند ساخت و بهره‌برداری محور ریلی چابهار-سرخس را در دست بگیرد و بر این اساس، زیرساخت لازم برای شکوفایی اقتصادی، اشتغال و ارتقای امنیت در این منطقه را فراهم آورد.
در این صورت، ظرفیت‌های معدنی، کشاورزی و ترانزیتی استان‌های پهناور شرقی ازجمله استان‌های خراسان جنوبی و سیستان‌وبلوچستان که جزو محروم‌ترین استان‌ها نیز هستند، فعال خواهد شد.
شایان‌ذکر است که تکمیل این محور ریلی زمینه‌ساز دسترسی تعداد زیادی از شیعیان سیستان‌وبلوچستان، هند و پاکستان را به آستان مقدس ثامن‌الحجج(ع) خواهد شد.
بر اساس آنچه ذکر شد، اولین اثر عینی تغیر رویکرد در تامین مالی محور ترانزیتی چابهار-سرخس که با مشارکت آستان قدس رضوی حاصل می‌شود، کاهش زمان ساخت، افزایش کیفیت ساخت و بهره‌وری حداکثری در زمان بهره‌برداری از این کریدور ترانزیتی است. بالفعل شدن پتانسیل معادن شرق کشور و همسایه‌های شرقی ازجمله افغانستان، ایجاد وابستگی بین ایران، هند و کشورهای آسیای میانه با ابزاری غیر از نفت خام نیز از دیگر آثار این مهم خواهد بود.
از دیگر مزایای راه‌اندازی هرچه سریع‌تر این کریدور ترانزیتی، ایجاد اشتغال پایدار و توسعه‌ی استان‌های محصور در کویر و مناطق دورافتاده شرق کشور، افزایش حجم تردد کالا و مسافران استان‌های شرقی و جنوب شرقی با سایر نقاط کشور و به‌تبع آن، افزایش امنیت در مناطق شرقی و جنوب شرقی کشور، افزایش سطح امکانات رفاهی و محرومیت‌زدایی و ارتقا سطح فرهنگی، اجتماعی، ایجاد منطقه‌ی فعال اقتصادی و جلوگیری از نفوذ جریانات تکفیری است که می‌تواند جزو خدمات‌گران‌قدر آستان قدس رضوی به ملت و کشور جمهوری اسلامی ایران به‌حساب آید. ان‌شاءالله
بسیج‌های دانشجویی امضاکننده بیانیه:
بسیج دانشجویی دانشگاه علم و صنعت ایران، بسیج دانشجویی دانشگاه شهید بهشتی، بسیج دانشجویی دانشگاه امام صادق (علیه‌السلام)، بسیج دانشجویی دانشگاه صنعتی خواجه‌نصیرالدین طوسی، بسیج دانشجویی دانشگاه امام حسین (علیه‌السلام)، بسیج دانشجویی دانشگاه خوارزمی، بسیج دانشجویی دانشگاه آزاد واحد تهران-شمال، بسیج دانشجویی دانشکده روابط بین‌الملل وزارت امور خارجه
