تولد دوباره ایران چک ۱۰۰ هزار تومانی؛ راهکار یا اشتباه

تین نیوز |  ایران چک یکصد هزار تومانی که سال 86 متولد و سال 89 از چرخه مبادلات پولی حذف شد، با گذشت چند سال بار دیگر میهمان بازار پولی کشور شد اما تحلیلگران اقتصادی به این تولد روی خوش نشان نداده و معتقدند؛ اقداماتی نظیر حذف صفر، چاپ اسکناس درشت و یا انتشار چک پول تنها به عنوان مسکن عمل می کند و قادر نیست مشکلات اقتصادی کشور را برطرف کند.

 با وجودی که بعد از گذشت سه ماه از وعده مسوولان بانک مرکزی، چک پول های 100 هزار تومانی وارد چرخه اقتصاد کشور شد اما ورود آنها با انتقادات تحلیلگران اقتصادی همراه گردید، به طوری که مخالفان، آن را عاملی در افزایش حجم نقدینگی و تورم عنوان کرده و در مقابل موافقان آن را موجب تسهیل در چرخش پول کشور قلمداد کرده و معتقدند؛ انتشار چک پول هیچ تاثیری بر تشدید تورم ندارد.
 
به هرحال؛ آغاز ماجرای ایران چک ها به سال 1386 بازمی گردد، زمانی که به تبع سیاستهای پولی و مالی و برنامه های اقتصادی دولت؛ حجم نقدینگی طی دو سال به بیش از دو برابر رسید و این رخداد علاوه بر تبعات مالی و اقتصادی، بر نرخ تورم و سایر شاخص های اقتصادی تاثیر گذاشته و نیاز به اسکناس و مسکوک برای مبادلات روزانه مردم را افزایش داد و این نیاز با ابداع روش صدور چک پول پاسخ داده شد.
 
اما از آنجا که انتشار این چک پول ها با مشکلاتی نظیر تنوع بسیار، عدم تعبیه نکات ایمنی، هزینه بالای انتشار مجدد، افزایش نقدینگی و افزایش تورم همراه بود، روند چاپ چک پول و جایگزینی آن با اسکناس، متوقف شد.
 
حال پس از گذشت چند سال، تیم اقتصادی دولت چک های 100 هزار تومانی را روانه بازار کرده از این رو دیدگاه کارشناسان موافق و مخالف این رویکرد را جویا شدیم.
 
مهدی تقوی استاد اقتصاد؛ ورود چک پول های 100 هزار تومانی به اقتصاد کشور را بیانگر وضعیت نامناسب اقتصادی دانسته و معتقد است: انتشار ایران چک باید براساس یکسری ضوابط صورت گیرد؛ اگر چک پول ها بیشتر از اسکناس هایی باشد که از چرخه اقتصاد کشور خارج می شود و یا بیشتر از نرخ تورم باشد، به تورم دامن خواهد زد.
 
به گفته وی؛ بدیهی است که وقتی تورم 40 درصد داریم، به 40 درصد وسیله مبادله بیشتر نیز نیاز داریم.
 
مهرداد مهاجر کارشناس مسایل اقتصادی نیز معتقد است: این اقدام دولت ضربه ای محکم به روند افزایش ارزش پول ملی که در واقع هدف اصلی خود دولت در زمینه سیاست های مالی است، خواهد زد.
 
وی افزود: توزیع این ایران چک ها می تواند به افزایش نقدینگی در جامعه و در نهایت افزایش نرخ تورم بیانجامد.
 
به گفته این کارشناس اقتصادی؛ اگر بخواهیم تورم را تا پایان امسال به زیر 25 درصد برسانیم و قدرت خرید مردم را افزایش دهیم، باید همین ایران چک های 50 هزار تومانی را نیز جمع آوری کنیم.
 
مصطفی صفاری کارشناس مسایل اقتصادی معتقد است: پشتوانه پول در اصل طلا، دلار و ارزهای خارجی است و انتشار خبر بازگشت مجدد ایران چک ۱۰۰ هزار تومانی به بازار خبر خوبی نبوده و نگران کننده است.
 
وی با بیان اینکه پول در اقتصاد وسیله مبادله، سنجش ارز، ذخیره ارزش و پرداخت های آنی است، افزود: چک پول در اصل پول نیست و در تمام دنیا فقط بانک مرکزی ایران اقدام به انتشار آن می کند زیرا در دنیا پرداخت ها به وسیله پول، چک و کارت های اعتباری صورت می گیرد.
 
به گفته صفاری؛ ورود چک پول به چرخه اقتصاد، تورم زاست و برخلاف ادعاهای دولتمردان نمی تواند پشتوانه خوبی برای پول باشد.
 
اما شایان آرانی کارشناس مسایل اقتصادی در پاسخ به برخی اقتصادانان که چک پول را عامل افزایش تورم می دانند، می گوید: این مساله هیچ تاثیری بر نرخ تورم ندارد و مشکلی ایجاد نخواهد کرد بلکه سبب می شود تا مردم پول خرد با خود حمل نکنند و به راحتی حمل نقدینگی نیز کمک می کند.
 
به اعتقاد این کارشناس، مبادلات اقتصادی در کشور اکنون نیازمند اسکناس های ۲۰، ۵۰ و حتی ۱۰۰هزار تومانی است.
 
علیرضا نجفی استاد دانشگاه نیز براین باور است که حجم نقدینگی در کشور و روند افزایش قیمت ها در نوسانات اخیر اقتضا می کند، اسکناس های درشت تری داشته باشیم و ایران چک این نقش را برعهده گرفته و حذف آن خلا ایجاد خواهد کرد.
 
وی با بیان اینکه اقتصاد کشور باید چرخش داشته باشد، بیان داشت: یکی از ابزار های چرخشی آن نقدینگی است و ایران چک های یکصد هزار تومانی بخشی از این مراودات را پوشش می دهد.
 
هرچند بانک مرکزی هنوز اعلام نکرده چه راهکاری را اتخاذ خواهد کرد، اما کارشناسان دیدگاه و پیشنهادهای خود را مقابل بانک مرکزی قرار داده اند.
 
هم اکنون حدود 70 درصد مبادلات پولی کشور با ایران چک 50 هزار تومانی انجام می شود، در حالیکه سهم آن در ترکیب پولی 4 تا 5 درصد است و برای مبادلات نقدی کشور، بیش از 371 هزار میلیارد ریال اسکناس و مسکوک در جریان است که 190 هزار میلیارد ریال یعنی حدود 51 درصد آن ایران چک بانک مرکزی است و از نظر تعداد نیز 5.4 درصد اسکناس های کشور را شامل می شود.
 
از این رو چک پول ها به عنوان وسیله خلق پول، نقش مهمی در نقدینگی جامعه و به تبع آن، تورم دارند براین اساس برخی کارشناسان متذکر می شوند؛ ورود دوباره چک پول ها به بازار از منطق کافی برخوردار نبوده و پیامدهای منفی آن بیشتر از نتایج مثبت آن است و کاهش بیشتر ارزش پول ملی را در پی دارد.
 
علم اقتصاد نیز تعداد سرانه اسکناس را نشانه وضعیت اقتصادی یک کشور می داند و در حالیکه میانگین سرانه اسکناس در دنیا بین 15تا 25 است، در ایران به 150 قطعه اسکناس برای هر فرد رسیده و این موضوع نشان دهنده کاهش ارزش پول ملی و در مقابل افزایش هزینه، تورم و حجم نقدینگی است.
 
بنابراین؛ آنچه نیاز به توزیع چک پول های 100 هزار تومانی را دو چندان کرده، بی ارزش شدن پول ملی در تورم سالهای اخیر اقتصاد ایران است. تورمی که هر ساله موجب کاهش ارزش واقعی پول شده و لزوم انتشار اسکناس و چک پول های درشت را افزایش داده است.