علت پافشاری شورای همکاری خلیج فارس بر ادعای بی اساس خود
وزیران خارجه شورای همکاری خلیج فارس در جریان یکصدوشصت ویکمین جلسه خود، بار دیگر ادعاهای واهی و بی اساس خود را در مورد جزایر سه گانه ایرانی و میدان گازی آرش مطرح کردند.
وزیران خارجه شورای همکاری خلیج فارس در جریان یکصدوشصت ویکمین جلسه خود ضمن پرداختن به تحولات یمن، سوریه، فلسطین، لبنان و سودان، بار دیگر ادعاهای واهی و بی اساس خود را در مورد جزایر سه گانه ایرانی و میدان گازی آرش مطرح کردند.
به گزارش تین نیوز به نقل از ایسنا، پایگاه بصیرت نوشت: وزیران خارجه شورای همکاری خلیج فارس در جریان یکصدوشصت ویکمین جلسه خود ضمن پرداختن به تحولات یمن، سوریه، فلسطین، لبنان و سودان، بار دیگر ادعاهای واهی و بی اساس خود را در مورد جزایر سه گانه ایرانی و میدان گازی آرش مطرح کردند، اما این ادعا درباره جزایر سه گانه ایرانی (تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی) موضوع جدیدی نیست و چندین بار در گذشته نیز مطرح شده است. این جزایر از دیرباز به عنوان بخشی از خاک ایران شناخته می شوند، اما برخی از کشورهای عضو این شورا، به ویژه امارات متحده عربی، به طور مداوم ادعاهایی مبنی بر تعلق این جزایر به امارات را مطرح کرده اند.
این ادعاها به صورت دوره ای در بیانیه های مشترک یا نشست های شورای همکاری خلیج فارس تکرار شده اند به عنوان نمونه می توان یادآور شد:
سال ۲۰۱۸: در یکی از بیانیه های پایانی اجلاس شورای همکاری، این ادعاها مطرح شد و از ایران خواسته شد که به ادعای امارات درباره جزایر تنب و ابوموسی پاسخ دهد.
سال ۲۰۱۹: در اجلاس دیگری، این موضوع مجدداً برجسته شد و کشورهای عضو شورای همکاری، مالکیت امارات بر این جزایر را تکرار کردند.
سال ۲۰۲۲: در بیانیه پایانی نشست شورای همکاری، ادعاهایی مشابه بیان شد و از ایران خواسته شد که این مسئله را از طریق مذاکره یا محاکم بین المللی حل وفصل کند.پ
مستندات تاریخی ایران برای مالکیت جزایر سه گانه
با این همه ایران به طور مستمر این ادعاها را بی اساس و نادرست خوانده و تأکید کرده است که جزایر سه گانه بخشی جدایی ناپذیر از خاک ایران هستند و این موضوع غیرقابل مذاکره است. ایران همچنین به مستندات تاریخی استناد می کند که حاکمیت ایران بر این جزایر را همواره تأیید می کنند.
در ارتباط با جزایر سه گانه تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی، جمهوری اسلامی ایران بر اساس مستندات تاریخی و حقوقی متعددی حاکمیت خود بر این جزایر را اثبات کرده است. برخی از مهم ترین اسنادی که ایران به آنها استناد می کند عبارتند از:
اسناد تاریخی قدیمی: نقشه ها و متون تاریخی متعددی از دوران پیش از میلاد تا دوره های پس از اسلام وجود دارد که حاکمیت ایران بر این جزایر را تأیید می کنند. این اسناد توسط محققان و مورخان ایرانی و خارجی به دقت بررسی و ثبت شده اند. به طور مثال، نقشه هایی از دوران صفویه و قاجار موجود است که نام این جزایر را به عنوان بخشی از ایران ذکر کرده اند.
معاهدات بین المللی: در معاهدات و تفاهم نامه هایی که بین ایران و بریتانیا (به عنوان قدرت استعماری منطقه در قرن ۱۹ و اوایل قرن ۲۰) منعقد شده اند، مالکیت ایران بر جزایر سه گانه تصریح شده است. به ویژه پس از خروج بریتانیا از خلیج فارس در دهه ۱۹۷۰، این موضوع به طور رسمی مورد تأیید قرار گرفت.
بازگشت جزایر به ایران (۱۹۷۱): در سال ۱۹۷۱، پیش از خروج رسمی بریتانیا از منطقه خلیج فارس، مذاکراتی بین ایران و بریتانیا انجام شد که در نهایت منجر به بازگشت رسمی جزایر به ایران شد. در این مذاکرات، توافقنامه هایی نیز منعقد شد که این انتقال حاکمیت را تأیید کرد.
مستندات سازمان ملل و مجامع بین المللی: ایران بارها مسئله جزایر سه گانه را به مراجع بین المللی مانند سازمان ملل متحد ارجاع داده و حاکمیت خود را اثبات کرده است. این اسناد مورد بررسی قرار گرفته و کشورهای مختلفی نیز در این زمینه از موضع ایران حمایت کرده اند.
استناد به کنوانسیون های بین المللی: ایران بر اساس اصول حقوق بین الملل، از جمله کنوانسیون های دریایی و منشور سازمان ملل متحد، به حاکمیت خود بر این جزایر تأکید دارد. بر اساس این اصول، مرزهای سرزمینی و مالکیت جزایر به کشورهایی تعلق دارند که به طور مداوم و تاریخی بر آنها حاکمیت داشته اند.
بنابراین، اسناد و شواهد تاریخی، معاهدات بین المللی، و مستندات سازمان ملل متحد از جمله مهم ترین ابزارهای ایران برای اثبات حاکمیت خود بر جزایر سه گانه هستند.
دلیل ادعای واهی شورای حکام در مورد جزایر سه گانه ایرانی
این در حالیست که طرح مجدد ادعاها درباره جزایر سه گانه توسط شورای همکاری خلیج فارس (شورای حکام) با وجود مستندات تاریخی و حقوقی که به نفع ایران است، دلایل متعددی دارد که عمدتاً به مسائل سیاسی و ژئوپلیتیکی منطقه برمی گردد. برخی از این دلایل عبارتند از:
تلاش برای فشار سیاسی به ایران
کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس، به ویژه امارات متحده عربی، ممکن است با طرح مجدد این مسئله سعی کنند فشار سیاسی بر ایران وارد کنند. این کشورها گاهی از این موضوع به عنوان ابزاری برای تأثیرگذاری بر مذاکرات و مناسبات منطقه ای و بین المللی استفاده می کنند. طرح این موضوع می تواند بخشی از راهبرد کلی فشار بر ایران در دیگر حوزه ها مانند برنامه هسته ای و نفوذ منطقه ای باشد.
تقویت همبستگی داخلی شورای همکاری خلیج فارس
طرح مجدد مسئله جزایر سه گانه می تواند به عنوان ابزاری برای تقویت همبستگی و اتحاد میان کشورهای شورای همکاری خلیج فارس استفاده شود. با توجه به تنش های داخلی و اختلافات میان برخی از اعضای این شورا، مسائلی مانند جزایر سه گانه بهانه ای برای تقویت موضع مشترک و ایجاد یک جبهه متحد در برابر ایران می شود.
تأثیر روابط بین المللی و قدرت های خارجی
قدرت های خارجی که در منطقه خلیج فارس منافع دارند (به ویژه کشورهای غربی مانند ایالات متحده و بریتانیا) ممکن است از طرح مجدد این ادعاها حمایت کنند تا نفوذ خود را در منطقه تقویت کنند و به ایران فشار وارد کنند. این کشورها گاهی از این تنش ها برای حفظ حضور نظامی و اقتصادی خود در منطقه بهره می برند.
روابط منطقه ای و رقابت های ژئوپلیتیکی
رقابت های ژئوپلیتیکی میان ایران و کشورهای عرب منطقه (به ویژه عربستان سعودی و امارات) می تواند یکی از عوامل اصلی باشد. ایران و این کشورها بر سر مسائل مختلفی مانند نفوذ منطقه ای، رقابت بر سر منابع انرژی، و مسائل امنیتی خلیج فارس اختلاف دارند. طرح مجدد این ادعاها ممکن است بخشی از این رقابت باشد و برای تضعیف نفوذ ایران در منطقه و تقویت نقش خودشان باشد.
افزایش حساسیت به منابع انرژی
مسئله منابع انرژی مانند میدان گازی آرش (الدُره) که در نزدیکی جزایر قرار دارد، یکی از عوامل دیگر است. دسترسی به منابع طبیعی خلیج فارس همواره موضوعی حساس بوده و اختلافات درباره این منابع می تواند باعث طرح مجدد ادعاها شود. کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس ممکن است از این مسئله به عنوان ابزاری برای تقویت جایگاه خود در مذاکرات مربوط به انرژی استفاده کنند.
استفاده از فضای بین المللی
گاهی اوقات کشورهای عربی خلیج فارس از فضای بین المللی و تحولات جهانی (مانند تغییرات در سیاست های قدرت های بزرگ یا بحران های منطقه ای) برای طرح مجدد این ادعاها بهره برداری می کنند. با طرح این موضوعات در مجامع بین المللی، آنها تلاش می کنند توجه جهانی را به این مسئله جلب کنند و شاید حمایت های بین المللی را به دست آورند.
در نهایت می توان چنین گفت که این موضوع عمدتاً به مسائل سیاسی و ژئوپلیتیکی مرتبط است و به عنوان ابزاری برای فشار بر ایران در منطقه و تقویت مواضع سیاسی کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس به کار می رود.
دلایل حمایت روسیه از این ادعا
در این راستا باید به موضوع مهمی اشاره کرد و آن واکنش روسیه به مسئله جزایر سه گانه و حمایت از شورای همکاری خلیج فارس (یا برخی از اعضای آن) پیچیده و تحت تأثیر روابط ژئوپلیتیکی و منافع اقتصادی است. روسیه معمولاً رویکردی محتاطانه در قبال اختلافات منطقه ای در خلیج فارس اتخاذ می کند و سیاست آن در این زمینه متأثر از چند عامل کلیدی است:
منافع اقتصادی و انرژی
روسیه به عنوان یکی از بزرگ ترین تولیدکنندگان و صادرکنندگان نفت و گاز، روابط اقتصادی نزدیکی با کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس، به ویژه عربستان سعودی و امارات متحده عربی، دارد. همکاری این کشورها در حوزه انرژی، از جمله در قالب اوپک پلاس برای روسیه بسیار مهم است. هر گونه اختلال در روابط با این کشورها می تواند تأثیرات اقتصادی منفی بر این کشور داشته باشد. بنابراین، روسیه تمایل دارد روابط خوبی با این کشورها حفظ کند و به همین دلیل ممکن است در برخی موارد از مواضع آنها حمایت کند.
تلاش برای حفظ توازن در روابط منطقه ای
روسیه در عین حال که روابط نزدیکی با ایران دارد، به دنبال حفظ توازن در سیاست خارجی خود در خاورمیانه و خلیج فارس است. این کشور سعی می کند به عنوان یک قدرت بی طرف عمل کند و از یک طرف به دنبال روابط اقتصادی و استراتژیک با کشورهای عربی خلیج فارس است و از طرف دیگر نمی خواهد روابط خود با ایران را قربانی کند. به همین دلیل، روسیه در مسائل حساس مانند ادعای جزایر سه گانه معمولاً مواضع صریح و تند اتخاذ نمی کند و سعی دارد از ورود مستقیم به این اختلافات اجتناب کند.
نفوذ و رقابت با غرب
روسیه در تلاش است تا نفوذ خود را در خلیج فارس و خاورمیانه گسترش دهد و از این طریق با نفوذ غرب، به ویژه ایالات متحده، رقابت کند. روابط خوب با کشورهای شورای همکاری خلیج فارس می تواند به این هدف کمک کند. این کشورها به عنوان شرکای کلیدی غرب در منطقه، نقش مهمی در معادلات بین المللی دارند و روسیه با تقویت روابط خود با آنها، به دنبال تضعیف نفوذ غرب و افزایش قدرت چانه زنی خود است.
همکاری نظامی و امنیتی
روسیه در سال های اخیر تلاش کرده است تا همکاری های نظامی و امنیتی خود را با کشورهای خلیج فارس افزایش دهد. فروش تسلیحات و تکنولوژی های نظامی به کشورهای عربی خلیج فارس، یکی از منابع مهم درآمدی برای روسیه است. بنابراین، حمایت از مواضع این کشورها در برخی مسائل می تواند منافع اقتصادی و استراتژیک برای مسکو به همراه داشته باشد.
سیاست چندجانبه گرایی و عدم تقابل مستقیم با ایران
روسیه با توجه به سیاست چندجانبه گرایی خود در منطقه، تلاش می کند تا وارد تقابل مستقیم با ایران نشود. این کشور در برخی موارد از مواضع کشورهای عربی حمایت می کند، اما معمولاً تلاش می کند که روابط خود با ایران را نیز حفظ کند و از به هم خوردن توازن میان این دو جبهه اجتناب کند. حمایت ضمنی از شورای همکاری خلیج فارس به معنای تقابل مستقیم با ایران نیست، بلکه بیشتر در جهت حفظ روابط با کشورهای عربی و اجتناب از تنش های منطقه ای است؛ بنابراین حمایت روسیه از شورای همکاری خلیج فارس در موضوعات مختلف، از جمله موضوع جزایر سه گانه، به دلیل منافع اقتصادی، سیاسی و امنیتی است. این کشور تلاش می کند که روابط خود را با هر دو طرف (ایران و کشورهای عربی) متعادل نگه دارد و از ورود به تقابل مستقیم اجتناب کند. حمایت از شورای همکاری بیشتر در زمینه های اقتصادی و سیاسی است و به صورت مستقیم علیه ایران موضع گیری نمی کند.
موضع ایران همواره چه بوده است؟
ایران در پاسخ به ادعاهای شورای همکاری خلیج فارس در خصوص جزایر سه گانه (تنب بزرگ، تنب کوچک، و ابوموسی) همواره موضعی قاطع و ثابت داشته و این جزایر را بخش جدایی ناپذیر از خاک خود می داند. مواضع رسمی جمهوری اسلامی ایران بر چند اصل کلیدی استوار است:
مالکیت تاریخی و حقوقی جزایر
ایران با استناد به مستندات تاریخی و حقوقی ادعا می کند که جزایر سه گانه از زمان های گذشته بخشی از سرزمین ایران بوده و مالکیت آن بر این جزایر به صورت مستمر وجود داشته است. این جزایر از نظر تاریخی همواره بخشی از حاکمیت ایران بوده اند و هیچ گاه به امارات متحده عربی تعلق نداشته اند.
عدم مذاکره بر سر حاکمیت
موضع ایران این است که حاکمیت بر جزایر سه گانه امری غیرقابل مذاکره است و هیچ گونه مذاکره ای بر سر مالکیت این جزایر انجام نخواهد داد. مقامات ایرانی بارها تأکید کرده اند که ادعاهای امارات و شورای همکاری خلیج فارس بی اساس و غیرقانونی است و تهران به هیچ وجه آمادگی ندارد درباره تمامیت ارضی خود مذاکره کند.
احترام به حسن همجواری
در عین حال، ایران همیشه اعلام کرده که تمایل به حفظ روابط حسن همجواری با کشورهای منطقه، از جمله امارات متحده عربی و اعضای شورای همکاری خلیج فارس، دارد. ایران بر لزوم حل وفصل اختلافات منطقه ای از طریق گفتگو و راه حل های مسالمت آمیز تأکید کرده و از کشورهای همسایه خواسته است تا به اصول حسن همجواری و احترام به حاکمیت کشورها پایبند باشند.
رزمایش های نظامی و تقویت دفاعی
ایران به طور مرتب در جزایر سه گانه و آب های اطراف آنها رزمایش های نظامی برگزار می کند و این اقدامات را بخشی از تقویت توان دفاعی خود می داند. تهران تأکید می کند که این رزمایش ها در چارچوب قوانین بین المللی و در سرزمین های خود برگزار می شود و هیچ گونه تهدیدی برای کشورهای همسایه نیست. برگزاری این رزمایش ها همچنین پیامی به مخالفان حاکمیت ایران بر جزایر است که نشان دهد ایران از دفاع از این مناطق استراتژیک دریغ نخواهد کرد.
پاسخ به ادعاهای امارات
ایران همواره ادعاهای امارات متحده عربی و شورای همکاری خلیج فارس را به شدت رد کرده و آنها را به عنوان تلاش هایی برای دخالت در امور داخلی خود محکوم کرده است. از نظر ایران، این ادعاها فاقد هرگونه پایه حقوقی و مستندات معتبر هستند و تهران بارها از این کشورها خواسته است تا از طرح مسائل بی اساس و تحریک آمیز خودداری کنند.
حمایت از همکاری های منطقه ای
با وجود اختلافات بر سر جزایر سه گانه، ایران همواره خواهان همکاری های منطقه ای و تقویت امنیت جمعی در خلیج فارس بوده است. تهران بارها اعلام کرده که آماده است برای حفظ ثبات و امنیت منطقه ای با کشورهای همسایه همکاری کند و تأکید کرده که تهدیدات خارجی و دخالت قدرت های خارجی نباید بر امنیت و منافع مشترک کشورهای منطقه تأثیر بگذارد.
پاسخ به اتهامات در خصوص میدان گازی آرش
در موضوع میدان گازی آرش (که در عربی به نام الدره شناخته می شود)، ایران بارها تأکید کرده که این میدان منابع مشترکی بین ایران و کشورهای همسایه (عربستان و کویت) دارد و ایران حق بهره برداری از این منابع را براساس قوانین بین المللی دارد. هرگونه ادعای یک جانبه از سوی کویت و عربستان را ایران رد کرده و بر لزوم همکاری سه جانبه برای بهره برداری از این منابع تأکید کرده است.
نتیجه گیری
موضع ایران درباره جزایر سه گانه و میدان گازی آرش همواره با ثبات و قاطع بوده است. ایران این مناطق را جزء لاینفک خاک خود می داند و هیچ گونه مذاکره ای بر سر آنها را نمی پذیرد. در عین حال، ایران خواهان حفظ روابط حسن همجواری با کشورهای منطقه و حل مسائل از طریق گفتگوهای سازنده است. تأثیرات دیپلماتیک بیانیه شورای همکاری خلیج فارس بر روابط میان ایران و کشورهای شورا، امنیت و ثبات منطقه ای، همکاری های بین المللی و پیام های درونی و خارجی، می تواند به پیچیدگی های بیشتری منجر شود. این تأثیرات نیازمند نظارت دقیق و تحلیل مستمر برای درک بهتر از دینامیک های منطقه ای و بین المللی و یافتن راه حل های ممکن برای کاهش تنش ها و ایجاد ثبات است.
