پایان انتظار ۱۵ ساله گیلان برای اتصال به راه‌آهن
در بین خبرهای حمل‌ونقلی این روزها، خبر اتمام پروژه خط‌آهن قزوین- رشت به عنوان یکی از پروژه‌های ریلی پرسر و صدا و البته دشوار سال‌های اخیر، توجه بیشتری به خود جلب می‌کند.
در بین خبرهای حمل‌ونقلی این روزها، خبر اتمام پروژه خط‌آهن قزوین- رشت به عنوان یکی از پروژه‌های ریلی پرسر و صدا و البته دشوار سال‌های اخیر، توجه بیشتری به خود جلب می‌کند.
به گزارش روزنامه گسترش تجارت، آخرین بازدیدهای مسئولان رده بالای کشور در کنار مدیران حمل‌ونقلی از خط‌آهن قزوین- رشت و گزارش‌های آنان از روند کاری این پروژه، نشان از آن دارد که این عملیات عمرانی دشوار، درحال‌حاضر پیشرفت ۹۵ درصدی داشته و اگر بار دیگر، دچار اما و اگرهای بودجه‌ای نشود، تا پایان شهریور امسال، به بهره‌برداری خواهد رسید تا یکی دیگر از وعده‌های ریلی دولت یازدهم در زمینه اتصال استان‌های محروم از راه‌آهن به حمل‌ونقل ریلی، محقق شود. گیلان از جمله استان‌هایی است که بر اساس وعده دولت یازدهم قرار بود تا پایان سال ۹۵ اتصال آن به خط‌آهن محقق شود، اما شواهد نشان می‌دهد مانند بسیاری از پروژه‌های عمرانی دیگر، کمبود بودجه مانع پیشرفت آن در سال‌های گذشته شده است. از سوی دیگر، با توجه به کوهستانی بودن مسیر، کار ساخت خط‌آهن قزوین- رشت با موانع جغرافیایی نیز همراه بود و همین مسئله، کار پروژه را کند کرده بود. با وجود تاخیر در اجرای این پروژه، نکته قابل توجه این است که دولت یازدهم موفق شد پروژه‌ای را که در سال ۹۲ با پیشرفت حدود ۱۲درصدی در یک دهه تحویل گرفته، در طول ۴ سال تا مرز بهره‌برداری پیش ببرد.
به گزارش گسترش تجارت، پروژه خط‌آهن قزوین- رشت، از مهم‌ترین پروژه‌های ریلی و از اولویت‌های عمرانی کشور در سال‌های اخیر است که با پیگیری دولت یازدهم، پیشرفت مناسبی داشته و آنطور که در روزهای اخیر، مسئولان اعلام کرده‌اند، دیگر تا پایان کار آن زمان زیادی نمانده است.
خط آهن قزوین- رشت نه‌تنها برای ایران که برای همسایه‌های شمالی ایران در غرب دریای خزر نیز پروژه‌ای مهم به شمار می‌رود و همزمان با مردم شمال کشور، این کشورها نیز چشم انتظار بهره‌برداری از آن هستند، زیرا این پروژه، حلقه‌ای مهم از خط‌آهن قزوین- رشت- آستارا و مهم‌ترین قطعه این مسیر است که در صورت تکمیل، کشورهای همسایه ایران در سواحل غربی دریای خزر را به بندرهای مهم تجاری جنوب کشور وصل خواهد کرد تا کریدور ریلی شمال- جنوب از بندرعباس به بندر انزلی و آستارا برسد و به این ترتیب، سواحل بندرعباس و حتی هند به عنوان همسایه جنوب شرقی ایران، با راه‌آهن به همسایگان شمالی و از آنجا به روسیه و اروپا متصل شود.
بر اساس سخن مسئولان، تکمیل کریدور ریلی شمال- جنوب، مسیر ترانزیت فعلی را حدود ۲ هزار کیلومتر کاهش داده و بیش از ۳۰ درصد از هزینه‌های حمل بار دنیا می‌کاهد. همچنین بر اساس پیش‌بینی‌ها، در زمان بهره‌برداری، سالانه حدود ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر و حدود ۶ تا ۷ میلیون تن کالا با این خط جابه‌جا خواهد شد.
مسئولان بارها اعلام کرده‌اند خط‌آهن قزوین- رشت، با توجه به تاثیری که در توسعه ترانزیت کالا و جابه‌جایی مسافر خواهد داشت، مهم‌ترین پروژه ریلی کشور و برای دولت، جزو پروژه‌های اولویت‌دار است. آنها امیدوارند با تکمیل راه‌آهن قزوین- رشت، بخش زیادی از سفرهای جاده‌ای این مسیر به ریل منتقل و بخش زیادی از بار ترافیک جاده‌ای کاسته شود.
آخرین وضعیت پروژه
براساس جدیدترین اظهارنظر مدیرعامل شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل‌ونقل به عنوان مسئول اصلی عملیات راه‌اندازی خط‌آهن قزوین- رشت، این پروژه درحال‌حاضر پیشرفت فیزیکی ۹۵ درصدی دارد و فقط حدود ۴۰ کیلومتر از کار روسازی باقی مانده تا استان گیلان به شبکه ریلی متصل شود.
خیرالله خادمی در روزهای اخیر آخرین وضعیت خط‌آهن قزوین- رشت را در جمع خبرنگاران تشریح کرد. به گفته او، این پروژه دارای ۱۶۴ کیلومتر ریل‌گذاری مستقیم از قزوین تا رشت است. ادامه این مسیر به سمت آستارا در مسیری ۱۷۵ کیلومتری، برای تکمیل چرخه ریلی شمال کشور و اتصال این منطقه به کریدور شمال- جنوب است.
خادمی با اشاره به حجم ابنیه فنی در دست ساخت این پروژه گفت: ۴. ۲۵ کیلومتر تونل و گالری در این مسیر حفاری شده که در نوع خود، منحصر به‌فرد است. همچنین با در نظر گرفتن دهلیز عبوری از سطح رودخانه و سد منجیل، حدود ۹ کیلومتر پل ویژه احداث شده که همچنین بر زیبایی‌های این خط‌آهن افزوده است. همچنین با ساخت پل حاشیه سد منجیل، شاهد ثبت رکورد بلندترین پل ریلی کشور در این مسیر به طول ۱۴۳۰ متر هستیم
دلایل تاخیر در اجرای پروژه
بنا به گفته مدیرعامل شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل‌ونقل، خط‌آهن قزوین- رشت، سخت‌ترین وضعیت از نظر زمین‌شناسی و توپوگرافی را در میان پروژه‌های عمرانی کشور داشته و به همین دلیل، پیمانکاران مجبورند پس از هر نیم متر حفاری و تثبیت، عملیات حفر تونل را پیش ببرند؛ این مسئله از جمله دشواری‌ها و عوامل کند شدن کار این پروژه بوده است. او دشواری‌های اجرای پروژه در محدوده منجیل را علت اصلی تاخیر در تکمیل این خط‌آهن اعلام کرد. علاوه بر آنچه درباره دلایل تاخیر در ساخت قطعه ریلی قزوین رشت گفته شد، در این زمینه دلایل دیگری نیز وجود داشته که جبارعلی ذاکری، معاون ساخت و توسعه راه‌آهن کشور آنها را در گفت‌وگو با پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی بیان کرده است.
ذاکری در این زمینه گفت: به دلیل عبور پل کیلومتر ۵۵ راه‌آهن قزوین- رشت از روی جاده و مسیر ۴۰ کیلومتری دوخطه با شیب و فراز ۳۰ در ۱۰۰۰ در همان نقطه، باید این پل در ابعاد کوچکتر در کمترین وزن ممکن و با استفاده از فولادی با ضخامت بالا ساخته می‌شد. در این زمینه تامین فولاد SD۵۲ که از سوی طراح پل در نظر گرفته شده بود، در ۳ ماه اخیر با مشکل روبه‌رو شد.
اتمام پروژه تا شهریور
مدیرعامل شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل‌ونقل ابراز امیدواری می‌کند تا پایان سال ۹۶، ریل‌گذاری ایستگاه رشت انجام شود با این حال، استاندار گیلان می‌گوید تا پایان شهریور، صدای سوت قطار در این استان خواهد پیچید. این اختلاف نظر در اعلام زمان بهره‌برداری از پروژه، مربوط به ایستگاهی است که قرار است داخل شهر رشت، در میدان گیل ساخته شود. در طراحی پیشین، ایستگاه قطار رشت، بیرون شهر طراحی شده، اما با توجه به تاکید ویژه وزیر راه و شهرسازی دولت یازدهم بر تسهیل در دسترسی مسافران به قطار و لزوم وجود ایستگاه‌های قطار در شهرها، کار ساخت ایستگاهی جدید درون رشت نیز آغاز شده و بنا به گفته مدیرعامل شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل‌ونقل، کار ساخت این ایستگاه تا پایان سال ادامه خواهد داشت؛ با این حال، خط‌آهن تا شهریور به گیلان خواهد رسید. محمدعلی نجفی، استاندار گیلان با بیان اینکه در دولت یازدهم بیش از هزار و ۱۰۰ میلیارد تومان صرف خط آهن قزوین- رشت شد، افزود: این در حالی است که ۴سال پیش یعنی در دولت گذشته، بخش عمده‌ای از همین پروژه را می‌توانستند با ۳۴۰ میلیارد تومان بسازند؛ به‌طور قطع با گذر زمان، هزینه‌ها افزایش پیدا می‌کند. نجفی اضافه کرد: این نگرانی وجود داشت در زمان انتقال دولت، بار دیگر سرعت ساخت پروژه کند شود اما در بازدیدهای اخیر معاون اول رئیس‌جمهوری و وزیر راه و شهرسازی از این پروژه، این قول داده شد پروژه تا پایان شهریور به بهره‌برداری برسد. وی با بیان اینکه پس از پایان راه‌آهن قزوین- رشت، شاخه‌ای از این راه‌آهن به سمت انزلی و شاخه‌ای دیگر به سمت آستارا امتداد پیدا می‌کند که حدود ۱۵ کیلومتر از این مسیر، بین انزلی و آستارا مشترک است، افزود: ساخت خط آهن رشت- انزلی نیز آغاز و زیرسازی ۱۸ کیلومتر از آن انجام شده، اما از آنجا که اولویت دولت، اتمام ساخت قطعه قزوین- رشت است، در بخش رشت- آستارا اختصاص بودجه و اجرای عملیات، کندتر انجام می‌شود. به گفته نجفی، برای اتصال ریلی رشت به آستارا، ایران با جمهوری آذربایجان برای تامین فاینانس ۵۰۰ میلیون یورویی از سوی این کشور، به توافق رسیده است.
سهم دولت یازدهم از اجرای پروژه
مسئولان می‌گویند پروژه خط‌آهن قزوین- رشت که کلنگ آن در سال ۸۱ به زمین خورده، بخش زیادی از پیشرفت خود را مدیون دولت یازدهم است.
غلامعلی جعفرزاده، نماینده مردم رشت در مجلس شورای اسلامی نیز در گفت‌وگو با «گسترش تجارت» این مسئله را تایید کرد و گفت: میزان پیشرفت کار ساخت خط‌آهن قزوین- رشت در دولت یازدهم، رضایت‌بخش و قابل توجه بوده است. این نماینده مجلس شورای اسلامی با تاکید بر اینکه دولت یازدهم با وجود مشکلات فراوان در زمینه تامین بودجه، توانست کار ساخت این پروژه مهم ملی را پیش ببرد، افزود: دولت تلاش کرد با اختصاص اعتبار به طور ویژه به این پروژه، کاستی‌های گذشته در قبال این پروژه را جبران کند. جعفرزاده اتصال ریلی رشت به قزوین و ادامه آن تا آستارا را پروژه‌ای ملی عنوان کرد و گفت: این پروژه علاوه بر اینکه نقش مهمی در تکمیل کریدور شمال- جنوب و اتصال ریلی ایران به کشورهای همسایه در شمال و جنوب دارد، بخشی از مشکلات بیکاری استان گیلان و سایر استان‌های مسیر را نیز برطرف خواهد کرد. وی ابراز امیدواری کرد راه‌اندازی خط‌آهن قزوین- رشت و تکمیل این مسیر ریلی تا آستارا، بندرهای شمالی کشور را فعال‌تر از گذشته کرده و در زمینه توسعه حمل‌ونقل دریایی و رونق بندرهای شمالی نیز موثر باشد.
افزایش ظرفیت بار و مسافر کشور
براساس آنچه از سوی شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل‌ونقل کشور اعلام شده، برای خط‌آهن قزوین-رشت سرعت ۱۶۰ کیلومتر بر ساعت در قطارهای مسافری و ۱۲۰ کیلومتر بر ساعت برای قطارهای باری در نظر گرفته شده است. مسیر این پروژه از ایستگاه سیاه‌چشمه در قزوین شروع شده و با عبور از روستاهای کوهین و شیرین‌سو در محدوده شهرهای لوشان، منجیل، رودبار، رستم‌آباد و امامزاده هاشم، به ایستگاه رشت می‌رسد. با پایان این پروژه، علاوه بر برداشته شدن گامی مهم در زمینه تکمیل کریدور ریلی شمال- جنوب، سالانه ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر میلیون نفر ظرفیت مسافر و ۷ میلیون تن ظرفیت حمل بار کشور، بیشتر خواهد شد.
محدودیت‌های بودجه‌ای؛ سرعت‌گیر پروژه
به گزارش گسترش تجارت، معاون اول رئیس‌جمهوری در روزهای اخیر در بازدید از راه‌آهن قزوین- رشت، گفت: علاقه‌مند بودیم راه‌آهن رشت زودتر به بهره‌برداری برسد اما محدودیت‌های بودجه دولت گاهی بهره‌برداری از طرح‌های مهم کشور را با تاخیر روبه‌رو می‌کند. این راه‌آهن باید به انزلی و آستارا و سپس به آذربایجان متصل شود که به این ترتیب گیلان می‌تواند از یک سو نقش منطقه‌ای و فراملی ایفا کند و از سوی دیگر استان‌های کشور را به یکدیگر متصل کند. اسحاق جهانگیری بر ضرورت شتاب در تکمیل راه‌آهن قزوین- رشت و اتصال آن به انزلی، آستارا و سپس جمهوری آذربایجان تاکید کرد و افزود: از این مسیر می‌توانیم کالاهای خود را به قاره اروپا صادر کنیم. به گفته جهانگیری، گیلان می‌تواند علاوه بر ایفای نقش توسعه‌ای برای کشور، نقش فراملی هم برعهده گیرد و حلقه اتصال با کشورهای حاشیه خزر، آسیای میانه و قفقاز باشد.
پیشرفت ۷۰ درصدی در دولت یازدهم
عباس آخوندی، وزیر راه و شهرسازی که جهانگیری را در بازدید از راه‌آهن قزوین- رشت همراهی می‌کرد، با بیان اینکه با پیشرفت ۸۰ درصدی ریل‌گذاری، عملیات ریل‌گذاری در ۱۲۳ کیلومتر از مسیر این پروژه به پایان رسیده است، گفت: این درحالی است که این رقم تا پیش از سال ۱۳۹۲، حدود ۱۲ درصد بوده است.
آخوندی افزود: عملیات ریل‌گذاری مستقیم ۴۱ کیلومتر از مسیر ۱۶۴ کیلومتری این محور باقی‌مانده که با در نظر گرفتن خطوط ایستگاهی، تاکنون ۱۴۲ کیلومتر عملیات ریل‌گذاری انجام شده است.
وی به پیشرفت فیزیکی حدود ۹۵ درصدی عملیات زیرسازی پروژه اشاره کرد و گفت: این رقم تا شهریور ۱۳۹۲، حدود ۵۲ درصد بود که تا امروز به حدود ۹۵ درصد رسیده است.
اينكه ريلگذاري طرح غالبا در دولت يازدهم انجام گرفته صحيح است ولي اداي هر مطلب بايد به طرز درست و منصفانه باشد. پيچيدگي اين طرح معطوف به زيرسازي آن است كه بيش از 80 درصد زيرسازي در دولت نهم و دهم انجام شده بود. متاسفانه استفاده ابزاري از آمار رايج شده است.
اين موضوع را همه مديران و كارشناسان مرتبط مي دانند و مي فهمند و اين نوع بيانات شايد براي تحريف اذهان عوام مفيد باشد ولي باعث دلسردي و عدم اعتماد بدنه تخصصي به مديران ارشد مي شود