◄ کریدور ریلی ساری –رشت، نیاز مبرم نوار ساحلی شمال کشور
محمدحسین زال‌نژاد؛ کارشناس ارشد برنامه‌ریزی حمل و نقل و مدرس دانشگاه در تازه‌ترین مقاله خود به لزوم وجود کریدور ریلی ساری-رشت پرداخته است.
محمدحسین زال‌نژاد؛ مدرس دانشگاه ، کارشناس ارشد برنامه‌ریزی حملونقل در تازه‌ترین مقاله خود به لزوم وجود کریدور ریلی ساری-رشت پرداخته است.
رشد جمعیت و افزایش شهرنشینی منجر به افزایش تقاضا برای توسعه راههای جدید شده است. راه ها از عناصر مهم زندگی نوین به شمار می‌آیند و زمینه‌های رشد و توسعه اقتصادی و اجتماعی را فراهم میسازند. اساس پایداری، مربوط به ارضای نیازهای مردم با توجه به ابعاد اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، زیربنایی، کالبدی و زیست محیطی آن است. نقش بخش حملونقل در رسیدن به توسعه پایدار مهم و مؤثر بوده و ارتباط این ابعاد، فرایند توسعه پایدار را شکل می دهد. حملونقل ریلی و توسعه این بخش مهم و حیاتی در استانها و مناطق کشور تا رسیدن به ترافیک آرام و محیط زیستی پاک، یکی از نیازهای ضروری جامعه امروزی به شمار می‌رود.
در طول یک سال گذشته که موضوع شهرسازی ریل پایه مبتنی بر توسعه حملونقل همگانی در وزارت راه و شهرسازی به طور جدی مطرح شد، پیرو آن در جلسات شورای عالی شهرسازی و معماری ایران، سند توسعه حملونقل همگانی تصویب شد که ضرورت برنامه ریزی آن را در سطوح ملی، منطقه‌ای و محلی نشان می‌دهد.
در این راستا، با توجه به همجواری استان‌های مازندران و گیلان و موقعیت آنها در شبکه حملونقل کشور، یکی از گزینه های جدی قابل اجرا، کریدور ریلی ساری - رشت به عنوان رابط دو مرکز استانی مهم در نوار ساحلی دریای خزر و ایجاد پیوستگی در شبکه ریلی شمال کشور بوده که برابری حقوق شهروندی، عدالت اجتماعی، توسعه حملونقل همگانی و رشد هوشمند شهری را به دنبال خواهد داشت. کریدوری که با توجه به مزایای سفر ریلی نسبت به سایر شیوه ها، محرومیت جمعیت زیادی از مردم دو استان مازندران و گیلان از خطوط راه آهن و قرارگیری این دو استان در مسیر سفرهای زیارتی، توریستی، کاری، درمانی، بازرگانی، تفریحی، آموزشی و اجتماعی با توسعه شیوه های سفر در شبکه حملونقل منطقه، نقش بسیار موثر و تعیین کننده ای را در مدیریت هدفمند طرق سفر منطقه ایفا خواهد کرد.
توسعه مبتنی برحمل‌ونقل همگانی
براساس تصمیم وزارت راه و شهرسازی و پیرو آن تصویب سند توسعه حملونقل همگانی توسط شورای عالی شهرسازی و معماری ایران، تاکید بر توسعه شهری و منطقه‌ای مبتنی بر حملونقل همگانی، در اسناد توسعه ملی و منطقه‌ای (فرابخشی و بخشی) و طرح‌های توسعه عمران ملی، منطقه‌ای و محلی در دستورکار قرار گرفته است. امید آن می‌رود، با این تاکید حرکت به سوی پایدارسازی توسعه‌های سرزمینی شتابان و از نظر اجتماعی: حرکت به سوی برابری حقوق شهروندی و عدالت اجتماعی، از نظر اقتصادی: دستیابی آسان‌تر افراد به فرصت‌های شغلی و امکانات اقتصادی و از نظر محیطی (کالبدی) با رویکرد رشد هوشمند شهری: چیدمان هدفمند کاربری‌ها با محوریت حملونقل همگانی، توسعه انسان - محور و حملونقل غیر موتوری و حفظ سرمایه‌ها و منابع زیست محیطی
را دنبال کند. شهرسازی مبتنی بر حملونقل همگانی رویکرد اساسی کشور در برنامه ریزی شهری و منطقه‌ای خواهد بود.
هدف کلان توسعه شهری و منطقه‌ای مبتنی بر حملونقل همگانی، تاکید بر ایجاد یکپارچگی میان «توسعه شهری و منطقه‌ای» با «حملونقل همگانی» است که منجر به ارتقای قابلیت زیست پذیری شهرها و کیفیت زندگی شهروندان میشود. در این راستا اهداف خرد نیز به شرح ذیل تنظیم گردیده است:
الف) برنامه‌ریزی توسعه شهری و منطقه‌ای بر اساس یکپارچگی سامانه‌های حملونقل و کریدورها و شبکه حملونقل همگانی (با امکان ارتقاء به سامانه‌های ریلی در صورت لزوم)
ب) تلفیق فعالیت‌ها، عملکردها و کاربری‌های جاذب شهری و ایستگاه‌ها با امکان دسترسی به سیستم‌های حملونقل غیر موتوری، پیاده روی و دوچرخه سواری.
ج) توسعه شبکه ملی و منطقه‌ای ریلی منطبق با موقعیت شهرها و مراکز کار و فعالیت و سکونت قابل توسعه و منطبق با طرح‌های توسعه و عمران ملی و منطقه‌ای.
د) توسعه ایستگاه‌های حملونقل با درنظر گرفتن نقش این مراکز در بازآفرینی شهر و با تاکید بر سیاست‌های پایداری شهری
ﻫ) اتخاذ نگرش فضائی و شهرنگر با مشارکت حداکثری تمامی کنشگران و ذینفعان.
و) توسعه اجتماعات محلی
ز) ارتقاء حس تعلق شهروندان.
ضرورت ها در سطوح برنامه‌ریزی شهرسازی ریل پایه مبتنی بر توسعه حملونقل همگانی
نقش و جایگاه ویژه شهرها و نیازهای خاص مرتبط با آن
ضرورت ایجاد ارتباط میان شهرها و مراکز عمده فعالیتی و خدماتی از طریق سیستم ریلی قابل رقابت با حملونقل جاده‌ای
تغییر الگوی توسعه موجود در جهت تقویت نواحی همجوار با ایستگاه‌های حومه شهرها
لزوم تامین سیستم ریلی برای ارتباط شهرهای جدید با شهرهای اصلی
تقویت ارتباط ایستگاه‌های راه‌آهن با سیستم حملونقل درون شهری و کاهش فاصله ایستگاه با نواحی شهری
برنامه‌ریزی فعالیت‌های جاذب سفر در نواحی همجوار و قابل دسترس به خطوط حملونقل انبوه بر و ... .
کریدور ریلی ساری - رشت
موقعیت پروژه: استان های مازندران و گیلان
شرایط اقلیمی: معتدل و مرطوب
شرایط توپوگرافی: دشت و هموار
مبدأ: ساری ( مرکز استان مازندران )
مقصد : رشت ( مرکز استان گیلان )
شهرهای مهم واقع در مسیر :
قائمشهر- بابل – بابلسر – آمل – محمودآباد – فریدونکنار – نور – رویان – نوشهر – چالوس – هچیرود – کلارآباد – سلمانشهر – عباس آباد – نشتارود – تنکابن – شیرود – کتالم – سادات شهر – رامسر – چابکسر – قاسم آباد – کلاچای – رودسر – شلمان – لنگرود – چمخاله – کیاشهر – زیباشهر – لاهیجان – آستانه اشرفیه – کوچصفهان – رشت .
اهداف و مزایای کریدور ریلی ساری - رشت :
کاهش زمان سفرهای کاری بین شهرهای غربی و شرقی درون استانی
کاهش زمان سفر نسبت به سفر جاده‌ای
کاهش تقاضای سفر جاده‌ای
افزایش تقاضای جدید با انتخاب قطار برای انجام سفر
افزایش ایمنی حملونقل با کاهش ریسک مخاطرات و تصادفات جاده‌ای (خسارتی، جرحی و فوتی)
رفع محرومیت سفر ریلی منطقه مورد هدف با ایجاد دسترسی آسان به خطوط راه آهن
ایجاد ارتباط بین بنادر، فرودگاه ها، شهرک های صنعتی، کارخانجات، کارگاه ها، مراکز خدماتی، توریستی، آموزش عالی، تجاری، درمانی، زیارتی، سیاحتی و جاذب سفر منطقه با یکدیگر و با دیگر نقاط کشور از طریق شبکه حملونقل ریلی
اشتغال‌زایی دایمی مستقیم و غیر مستقیم
پیشگیری از افزایش آلودگی‌های زیست محیطی ناشی از حملونقل با کاهش نیاز به توسعه مسیرهای خودرو محور
توسعه بازرگانی و مبادلات تجاری و نیز مدیریت توریسم و صنعت گردشگری منطقه ساحل دریای خزر با ایجاد پیوستگی ارتباطات ریلی
کاهش خودرو محوری و توسعه حملونقل عمومی انبوه بر نیاز به حریم کمتر، هزینه سفر کمتر، مصرف انرژی کمتر، ظرفیت بالای جابجایی بار و مسافر، راحتی سفر ، نظم حرکتی بیشتر برای خطوط ریلی نسبت به راه ها
ایجاد پیوستگی مناسب بین خطوط شبکه ریلی نیمه شمالی کشور در چشم انداز :
1) مشهد – بجنورد – ساری 2) ساری – گرمسار – تهران 3) آمل – تهران 4) قزوین – رشت – آستارا 5) ساری – گرمسار – سمنان - مشهد
شکل 1 - نقشه خطوط ریلی موجود، در دست ساخت و مطالعه
شکل 2- شبکه ریلی نیمه شمالی کشور بدون لحاظ کریدور ریلی ساری - رشت
شکل 3- شبکه ریلی نیمه شمالی کشور با لحاظ کریدور ریلی ساری - رشت
بايد ديد همسايه شمالي اجازه ميدهد يا خير؟؟!
چه ربطی به انها دارد.
مهمترین مشکل احداث این محور رشت ساری ،هزینه تملک زمین میباشد. دوم هم مشکل محیط زیست تخریب جنگل میباشد که کمی دست به عصا کرده وزارت راه را.
من خودم هنوز معتقدم کریدور ساری رشت میتواند ترانزیتی باشد.مثلا با اتصال هرات به ازبکستان میشود کشور ترکمنستان حذف کرد راه اهن ایران بدون مشکل و سریعتر به مقصد مثلا گرجستان یا ترکیه برای ترانزیت اروپا حتی با استفاده راه اهن قارص تفلیس باکو برسیم.
باید ما مدهای مختلف و تنوع شرکا ترانزیتی در نظر بگیریم.
راه اهن ساری رشت چه در بعد محلی حومه ای ،چه گردشگری و حتی ترانزیتی میتواند کمک حال کشورمان باشد. کشوری مانند هلند با یک بیستم مساحت ایران دوبرابر کشورمان راه اهن دارد.
ما باید جاه طلب باشیم کلیه مراکز و شهرهای خود متصل کنیم .وضعیت فعلی در شأن کشورمان نیست.
باید عقب ماندگی های خود را درک کنیم که فاصله زیادی با کشورهای توسعه یافته از نظر زیرساخت داریم. البته محدودیت بودجه را هم میدانیم و باید طرح های جهانی الویت باشند.مثل چابهار
اما مطمئنا باید با تعریف سازوکار داخلی مثل سرمایه‌گذاری بخش خصوصی ،یا سرمایه گذاری خارجی و یا فاینانس ،انواع مدل های مالی فکری هم به حال تامین نیازهای داخلی کشور هم بکنیم.
راه اهن ساری رشت مطمئنا با توجه به تراکم جمعیتی بالا اگر طرح مناسبی داده شود. میتواند از نظر مسافری بسیار پرسود باشد.اگر خبط دور شدن از مراکز جمعیتی بخاطر هزینه تملک اتفاق نیفتد.
مطمئنا اگر در دوره رضاخانی این راه اهن ساخته میشد .امروزه ما مشکل ترافیک الودگی در شمال نداشتیم.راه اهن کمک یار کشور بود. راه اهن شمال بنظرم بخاطر تراکم جمعیتی بسیار شبیه. راه اهن ژاپن خواهد بود میتوان سیاست های خصوصی سازی در انجا با موفقیت بیشتری اجرا کرد.هم کوتاه بودن فاصله شهرها ازهم و هم توریستی بودن و هم جمعیت انبوه خود از مزایا بالقوه اقتصادی بودن ان هست
بزنین دیگه راه آهن رشت به ساری رو. این دیگه فکر کردن داره؟ تمام استان ها باید با خطوط ریلی به هم متصل باشند بعد چهل سال تازه نیازش رو احساس میکنید؟