◄ صنعت ریلی می‌تواند از فشار تحریم‌ها جان سالم به‌در ببرد؟
عده‌ای از کارشناسان صنعت حمل‌ونقل معتقدند که لغو برجام توسط امریکا حتی اگر نتواند شرکت‌های اروپایی را به همکاری با ایران متقاعد کند تا ۴۵۰ میلیارد دلار معامله با امریکا را فدای ۱۸ میلیارد دلار معامله با ایران نکنند، در درازمدت می‌تواند به رشد سطح کیفی تولیدات داخلی در حوزه ساخت ریل، تجهیزات خطوط و ناوگان ریلی با کمک طرف‌های چینی و روسی کمک کند.
تحریم‌ها علیه ایران، به مجموعه اقداماتی از سوی قدرت‌های اقتصادی جهانی اطلاق می‌شود که در پی آوردن فشار به ایران برای انجام عملی یا عدم انجام آن رخ داده است. این تحریم‌ها که اغلب در واکنش به اقدامات نظامی کشور ما صورت گرفته است، امسال و پس از اعطای یک فرصت 60 روزه به کنگره امریکا برای حل مشکلات موجود در برجام، توسط دولت امریکا برای بار دوم بازگشتند.
به گزارش تین‌نیوز، مهم‌ترین اثر بازگشت تحریم‌ها بر اقتصاد کشور می‌تواند این باشد که ایران حداقل ۵۰۰ هزار بشکه در روز کمتر نفت صادر کند که این اتفاق، افزایش قیمت این محصول در بازارهای جهانی را به‌دنبال خواهد داشت. این میزان از کاهش صادرات نفت- که در اقتصاد کلان کشور تاثیرگذار است- به‌علاوه کاهش صادرات مواد غیرنفتی و کم‌رونق‌تر شدن بازار حمل‌ونقل بین‌المللی کشور به‌عنوان مهم‌ترین واسطه معاملات تجاری کالا، بیش از همه بر معاملات اقتصادی شرکت‌ها و بنگاه‌های کوچک اقتصادی در کشورهای کره جنوبی، ژاپن و کشورهای اروپایی با ایران تاثیر خواهد گذاشت و کمترین اثر خود را بر معاملات اقتصادی ایران با کشورهای چین و روسیه می‌گذارد.
به زعم کارشناسان صنعت حمل‌ونقل، حتی پس از برجام نیز میزان سرمایه‌گذاری در ایران به‌طور کلی و در صنعت حمل‌ونقل آنچنان چشمگیر نبوده است. چراکه شرکت‌های تجاری خارجی به‌دلیل تبعیت از قواعد بازار آزاد، کمتر تحت تاثیر برنامه‌های اقتصادی دولت‌های خود بوده‌اند و خطرات ناشی از عدم اطمینان از شرایط ژئوپلیتیک ایران در نظر آنها باعث عدم اطمینان کامل به بازار ایران و عدم جذب سرمایه‌گذاری چشمگیر در بازار حمل‌ونقلی کشور شده است. ضمن اینکه با تحریم نهادهای نظامی در ایران که سهم قابل توجهی در پروژه‌های مهم اقتصادی کشور، از جمله پروژه‌های حمل‌ونقلی دارند، این بازار بیشتر در معرض خطرات ناشی از کمبود کالاها و قطعات اساسی که امکان تولید آنها در داخل کشور وجود ندارد نیز شده است.
حال اگر همه این موارد را در کنار عدم ثبات قیمت ارز که در نگاه سرمایه‌گذاران، خبر از وجود یک بازار نامتعادل را می‌دهد قرار دهید، خواهید دید که حتی تغییر ارز از دلار به یورو هم، اگرچه در طولانی‌مدت می‌تواند به نفع اقتصاد کشور باشد اما به‌دلیل همین عدم ثبات قیمت آن می‌تواند در عدم اطمینان سرمایه‌گذاران و شرکت‌های حمل‌ونقلی خارجی به سرمایه‌گذاری در ایران موثر افتد.
اتفاقی که به زعم کارشناسان حمل‌ونقل ریلی کشور باز هم رخ خواهد داد. هرچند همه کارشناسان حمل‌ونقلی چنین نظری ندارند و عده‌ای معتقدند که لغو برجام توسط امریکا حتی اگر نتواند شرکت‌های اروپایی را به همکاری با ایران متقاعد کند تا ۴۵۰ میلیارد دلار معامله با امریکا را فدای ۱۸ میلیارد دلار معامله با ایران نکنند، در درازمدت می‌تواند به رشد سطح کیفی تولیدات داخلی در حوزه ساخت ریل، تجهیزات خطوط و ناوگان ریلی با کمک طرف‌های چینی و روسی کمک کند.
علی فتحی، مدیرکل اعزام و خدمات راهبری شرکت قطارهای مسافری رجا در این‌باره به خبرنگار ما گفت: به نظر بنده این اتفاق، تاثیر مستقیم و جدی بر روی کیفیت کار تولیدکنندگان داخلی خواهد داشت. هرچند که اروپا از اعمال این تحریم‌ها سرباز زده اما نرخ و میزان تعاملات اقتصادی اروپا با امریکا آنقدر بالا است که نمی‌تواند تحریم‌های جدید بی‌تاثیر باشد. بنده در این زمینه خیلی خوش‌بین نیستم. در کوتاه‌مدت تاثیر این تحریم‌ها بیشتر است اما در بلندمدت کشور می‌تواند بر اوضاع مسلط شود. چراکه نمونه این مشکلات را در زمان تحریم‌های هشت ساله قبلی در مورد صنعت خودرو شاهد بودیم و بعد دیدیم که در درازمدت کشور توانست دست به تولید خودروهای داخلی بزند و یا با شرکت‌های چینی در این‌زمینه همکاری کند.
در حال حاضر سران اتحادیه اروپا همچنان در حال تلاش برای حفظ توافق هسته‌ای و ارائه یک چارچوب قانونی برای حمایت از شرکت‌های اروپایی‌ای که با ایران تعامل اقتصادی دارند، هستند.
اقداماتی که مازیار یزدانی، معاون زیربنایی شرکت راه‌آهن درباره اثرگذاری آنها بر قراردادها و پروژه‌های ریلی گفت: در بخش زیربنایی راه‌آهن، پروژه‌های متعددی با شرکت‌های اروپایی و آسیایی منعقد شده است. بنابراین، هنوز نمی‌توان با قطعیت از ادامه یا قطع همکاری با شرکت‌های اروپایی حرف زد اما اگر شرکت‌های اروپایی به هر نحوی جا بزنند، علم کافی در داخل کشور برای پاسخ‌گویی به اغلب نیازهای پروژه‌های فنی وجود دارد. چراکه در بخش فنی و زیربنایی راه‌آهن می‌توان از بخش‌های داخلی امکانات مورد نیاز را تامین کرد.
معاون فنی و زیربنایی شرکت راه‌آهن افزود: البته وابستگی‌هایی در تامین برخی از تجهیزات به شرکت های خارجی وجود دارد. مثلا برای تامین ماشین‌آلات مکانیزم نگهداری از خطوط آهن با شرکت اتریشی پلاتر در حال همکاری هستیم که البته این شرکت اروپایی در دوره تحریم‌های قبلی هم با ایران همکاری می‌کرد.
یزدانی با تاکید بر اینکه باید منتظر تصمیم و عکس‌العمل اروپایی‌ها باشیم، گفت: هنوز زود است که بخواهیم پیش‌بینی یا قضاوتی داشته باشیم چراکه هیچ شرکت اروپایی فعال در پروژه‌های ریلی اظهارنظری درباره قطع همکاری با ایران نداشته‌اند.
این مقام مسئول توضیح داد: در صورت برگشت تحریم‌ها، شرکت‌های روسی و چینی جای اروپایی‌ها را می‌گیرند چراکه در مورد این دو کشور به‌ویژه در پروژه‌های مهمی مثل برقی‌سازی خط‌آهن تهران- مشهد با چینی‌ها و برقی‌سازی خط‌آهن گرمسار- اینچه برون با روسی‌ها خطر تاثیرپذیری از تحریم‌ها وجود ندارد.
- با این همه، آنچه مسلم است این است که خروج احتمالی شرکت‌های اروپایی از بازار حمل‌ونقل داخلی کشور اثرات منفی کوتاه‌مدتی بر روند فعالیت‌های شرکت‌های حمل‌ونقلی به‌ویژه در زمینه افزایش هزینه‌ها خواهد گذاشت اما در بلندمدت به‌غیر از فاکتور افزایش هزینه تمام‌شده صنعت ریلی که اثر کم‌اهمیتی هم نیست، در حوزه زیربنایی کمترین وابستگی خارجی وجود خواهد داشت و در حوزه ناوگان نیز تامین ترن‌ست‌ها و تجیزات فنی واگن‌ها و لکوموتیو معمولا از طریق بازار چین و روسیه صورت گرفته و خواهد گرفت (شرکت مپنا نیز در تولید لکوموتیو مورد نیاز صنعت ریلی چندسالی است که وارد شده است). ضمن اینکه تامین ناوگان باری مورد نیاز کشور و تامین برخی از تجهیزات مربوط به تولیدات داخلی ناوگان ریلی مثل تولید اتاق و سیستم تهویه و مبلمان داخلی قطارهای مسافری توسط شرکت‌های تولیدکننده داخلی همین حالا هم ممکن است.
