◄ حملونقل ریلی، حمایت دائمی می‌خواهد
در طول دهه‌های گذشته اقتصاد جهان با تحولات جدی روبه‌رو شده و از زیر سایه گسترش قابل توجه ارتباطات و فناوری‌های نوین اوضاع تبادلات اقتصادی نیز به طور قابل توجهی تغییر یافته است. اگر در چند دهه قبل صرف برقراری یک مسیر که انتقال کالا را ممکن کند اولویت صاحبان کالا و سرمایه‌گذاران بود، در حال حاضر به وجود آوردن شرایطی که بتواند در کوتاه‌ترین زمان ممکن کالاها را جابه‌جا کرده و به دست خریدار برساند اولویتی جدی به شمار می‌رود.
در طول دهه‌های گذشته اقتصاد جهان با تحولات جدی روبه‌رو شده و از زیر سایه گسترش قابل توجه ارتباطات و فناوری‌های نوین اوضاع تبادلات اقتصادی نیز به طور قابل توجهی تغییر یافته است. اگر در چند دهه قبل صرف برقراری یک مسیر که انتقال کالا را ممکن کند اولویت صاحبان کالا و سرمایه‌گذاران بود، در حال حاضر به وجود آوردن شرایطی که بتواند در کوتاه‌ترین زمان ممکن کالاها را جابه‌جا کرده و به دست خریدار برساند اولویتی جدی به شمار می‌رود.
در چنین شرایطی حملونقل به عنوان یکی از اصلی‌ترین قطعات پازل اقتصاد جهان شناخته می‌شود که در رابطه با آن دو عامل مهم سرعت و امنیت اصلی‌ترین مولفه هستند.
در حوزه امنیت، قطار و حملونقل ریلی بهترین شرایط را در قیاس با دیگر شقوق حملونقل دارد زیرا بر اساس آمارهای جهانی کمترین میزان تصادف، تلفات و خسارات مالی در این حوزه اتفاق افتاده و برای مدت بسیار طولانی ادامه داشته است. از این رو ایران نیز به عنوان کشوری که ترانزیت را به عنوان یکی از اصلی‌ترین اهداف اقتصادی خود در نظر گرفته و به دنبال آن است که با استفاده از موقعیت خاص جغرافیایی کشور که شرق و غرب و همچنین جنوب و شمال منطقه را به یکدیگر متصل می‌کند خود را به عنوان غول ترانزیتی منطقه معرفی کند قطعا توسعه حملونقل ریلی در عرصه بار و اقتصاد اهمیت زیادی خواهد داشت.
برای رسیدن به این اولویت جدی، حملونقل ریلی ایران باید دو موضوع را به شکل جدی دنبال کند. یکی از این اولویت‌ها بحث توسعه زیرساخت‌های راه‌آهن در ایران است. با وجود آنکه ما برای دوران نسبتا طولانی راه‌آهن داشتیم، اما هرگز خطوط ریلی به طور کامل در تمام مسیرهای اصلی کشور گسترش پیدا نکرده و همین مسئله باعث شده که در عرصه اقتصادی نتوانیم به ایده‌آل‌های اصلی کشور دست پیدا کنیم.
حملونقل جاده‌ای به عنوان اصلی‌ترین رقیب ریل از گذشته در ایران فعالیت داشته و از نظر توسعه، شرایط بسیار قوی داشته است.
از این رو اگر ما بخواهیم توقع داشته باشیم که صاحبان بار به جای استفاده از جاده کالاهایشان را با استفاده از قطار جابه‌جا کنند قطعا نخستین اولویت عرصه زیرساخت خواهد بود. خوشبختانه در طول سال‌های گذشته اقدامات خوبی برای رساندن ریل به نقاط باقیمانده کشور از جمله چشمه‌های اصلی بار صورت گرفته که می‌تواند در آینده اثرات مثبتی از خود بر جای بگذارد.
دومین نکته در این حوزه به تجهیز ناوگان کشور بازمی‌گردد. ما در طول سال‌های گذشته ناوگان باری فعالی داشته‌ایم که البته در قیاس با نیاز امروز ایران تعدادشان پائین است و بسیاری از آن‌ها نیز با بالا رفتن عمر مفید نیاز به تعویض دارند.
ما در ایران امکان ساخت واگن‌های جدید را در چند شرکت به وجود آورده‌ایم که البته این ظرفیت نیاز به گسترش و البته حمایت‌های جدی دارد. رقبای خارجی واگن‌سازان ایرانی همواره از حمایت‌های اقتصادی دائمی و کافی برخوردار بوده‌اند و این در حالی است که واگن‌سازان ایرانی برای دریافت هرگونه تسهیلاتی نیاز به پیگیری‌های طولانی مدت دارند.
در چنین شرایطی برای آنکه توقع داشته باشیم سهم ۹۰ درصدی جاده در جابه‌جایی بار و کالاهای ترانزیتی کاهش پیدا کند، قطعا باید این اولویت‌های مهم را با پاسخی قطعی روبه‌رو کنیم.
در گام بعد اگر بنا بر آن باشد که عرصه ریلی در حوزه ترانزیت نیز قدرتمند شود، باید مرزهای ریلی ما با کشورهای منطقه به شکل جدی گسترش یابد و البته در این زمینه مسیرهای ترانزیتی مهم در اولویت باشد. ایران می‌تواند میان کشورهایی مثل هند و افغانستان و کشورهای اروپای شرقی و ترکیه رابطه ریلی گسترده‌ای به وجود آورد که این مسئله نیز نیاز به پیگیری‌های جدی خواهد داشت.
در نگاه کلان برای آنکه به این سوال پاسخ داده شود که حملونقل ریلی چگونه نقش محوری در عرصه‌های اقتصادی پیدا خواهد کرد به نظر می‌رسد نخستین و مهم‌ترین جواب لزوم حمایت دائمی و گسترده از این بخش خواهد بود.
اگر ما به هر یک از اولویت‌های بالا پاسخ دهیم ولی دیگر بخش‌ها فراموش کنیم قطعا نسبت به هدف‌گذاری‌ها عقب خواهیم بود ولی اگر دولت و سایر نهادهای مسئول شرایط را برای حمایت دائمی از عرصه ریلی فراهم کنند، می‌توان انتظار داشت که لااقل در سال‌های پیش‌رو بخشی از اهداف مدنظر در این حوزه به مرحله اجرا برسد. خوشبختانه در طول سال‌های گذشته بسیاری از قوانین بالادستی به شکل مستقیم به لزوم توسعه عرصه ریل در دو بخش باری و مسافری اشاره داشته‌اند و در صورت رسیدن منابع مالی مورد نیاز، بهترین زمان برای توسعه فعالیت‌های راه‌آهن در دهه‌های گذشته را داریم که این امید وجود دارد استفاده‌ای مناسب از آن صورت گیرد.
