◄ عیدانه ریلی
ایمنی و صرفه‌جویی در هزینه‌ها؛ راه‌آهن ایران در تمام سال‌های گذشته تلاش کرده با تکیه بر این دو ویژگی مهم راه خود را از رقبای قدرتمندش جدا کند، راهی که هرچند برای عبور از آن قدم‌های مثبت جدی برداشته شده اما هنوز راهی طولانی تا رسیدن به اهداف نهایی مدنظر دارد.دولت یازدهم در حالی کار خود را آغاز کرد که تعداد طرح‌های ریلی نیمه‌تمام به شکل قابل‌توجهی بالا رفته بود تا جایی که محسن پورسیدآقایی، مدیرعامل وقت راه‌آهن، اعلام کرد که اگر هیچ پروژه جدیدی کلنگ‌زنی نشود، با بودجه موجود چند دهه زمان خواهد برد تا طرح‌های نیمه‌کاره به پایان برسند.
جواد هاشمی: ایمنی و صرفه‌جویی در هزینه‌ها؛ راه‌آهن ایران در تمام سال‌های گذشته تلاش کرده با تکیه بر این دو ویژگی مهم راه خود را از رقبای قدرتمندش جدا کند، راهی که هرچند برای عبور از آن قدم‌های مثبت جدی برداشته شده اما هنوز راهی طولانی تا رسیدن به اهداف نهایی مدنظر دارد.دولت یازدهم در حالی کار خود را آغاز کرد که تعداد طرح‌های ریلی نیمه‌تمام به شکل قابل‌توجهی بالا رفته بود تا جایی که محسن پورسیدآقایی، مدیرعامل وقت راه‌آهن، اعلام کرد که اگر هیچ پروژه جدیدی کلنگ‌زنی نشود، با بودجه موجود چند دهه زمان خواهد برد تا طرح‌های نیمه‌کاره به پایان برسند.
با توجه به این شرایط دولت تصمیم گرفت میان طرح‌های ریلی موجود یک اولویت‌بندی چندمرحله‌ای انجام دهد. این اولویت از طرح‌های کلان و اصلی یعنی رساندن ریل به استان‌های باقی‌مانده بیرون از شبکه آغاز می‌شد و به دوخطه و چهارخطه سازی مسیرها، برقی‌سازی و سریع‌السیرسازی طرح‌های مهم و نوسازی مسیرهای قدیمی می‌پرداخت. باوجودآنکه در طول سال‌های گذشته دولت تلاش کرده بسیاری از این طرح‌ها را دنبال کند اما مشکلات و محدودیت‌های اقتصادی از یک‌سو و ازسرگیری تحریم‌های اقتصادی آمریکا علیه ایران از سوی دیگر باعث شده پیگیری برخی از این طرح‌ها با اماواگر روبه‌رو شود.
جدای از دغدغه‌های زیرساختی، یکی دیگر از حوزه‌هایی که در حمل‌ونقل ریلی اهمیت بسیار زیادی داشت مدیریت بهره‌برداری از شبکه بود. در طول سال‌های گذشته شرکت‌های حمل‌ونقل ریلی که به طرق مختلف خصوصی‌سازی شده‌اند با مشکلاتی روبه‌رو بودند که بسیاری از آنها همچنان حل‌نشده باقی است و همین مسئله می‌تواند اهداف کلان کشور در محوریت‌یافتن قطار میان دیگر شقوق حمل‌ونقل را با اماواگر مواجه کند، موضوعی که در آستانه سفرهای نوروز بیش از گذشته اهمیت خود را نشان می‌دهد.
بر اساس اعلام معاون مسافری راه‌آهن در نوروز ۹۸، در دوره پیش‌رو و از تاریخ ۲۴ اسفندماه سال ۱۳۹۷ تا ۱۶ فروردین‌ماه سال ۱۳۹۸ دو میلیون و ۱۰ هزار نفر ظرفیت صندلی ایجاد شده است که نسبت به دوره مشابه سال قبل، افزایش ۱۵ درصدی را نشان می‌دهد. به گفته او از سال ۱۳۹۴ تا سال ۱۳۹۷ هیچ‌گونه افزایش قیمتی نداشتیم و در تیرماه سال جاری شاهد افزایش ۱۰ درصدی قیمت‌ها با مجوز کارگروه ستاد تنظیم بازار بودیم، بنابراین باید اعلام کرد که در دوره ایام نوروز شاهد افزایش قیمت‌ها نخواهیم بود. هرچند صحبت‌های موسوی برای مسافران قطار یک عامل مهم به شمار می‌رود اما همچنان شرکت‌های ریلی را ناراضی نگه می‌دارد.
این شرکت‌ها که در طول سال‌های گذشته بارها اعلام کرده‌اند با باقی‌ماندن نرخ بلیت قطار عملا هیچ شانسی برای سودآوری از محل فروش بلیت‌هایشان ندارند. در کنار آن در ماه‌های گذشته شرکتی مانند رجا از ابتدای سال جاری مشکلاتی نیز با راه‌آهن و شرکت‌های تعمیرکننده لوکومتیو داشت و همین مسئله به تغییر زمان حرکت برخی قطارهای منجر شد. با وجود تمام این مسائل شرکت‌های ریلی، سفرهای نوروزی را نیز در پیش دارند و برنامه‌ریزی‌ها برای اجرای اصلی‌ترین پیک مسافرتی سال آغاز شده است.
خدمت‌رسانی با وجود سختی‌های دنباله‌دار
محمد رجبی، مدیرعامل شرکت ریلی رجا، در گفتگو با هفته‌نامه «حمل‌ونقل» اظهار کرد: «سالی که گذشت قطعا برای شرکت‌های ریلی دشواری‌های خاص خود را داشت. هرچند دولت اخیرا اعلام کرده که مبلغی را برای کاهش این فشارها در نظر گرفته اما به نظر می‌رسد این مبلغ در قیاس با رقم اصلی نیازها که عددی نزدیک به ۵۰۰ میلیارد تومان است، فاصله‌ای طولانی دارد.»
او با بیان اینکه تلاش شده در سفرهای نوروزی تمام ظرفیت ممکن ناوگان برای خدمت‌رسانی به مسافران بسیج شود، توضیح داد: «جدای از ناوگان موجود که آماده جابه‌جایی مسافران است، ما برنامه‌ریزی‌هایی نیز برای تأمین ناوگان جدید و نوسازی و بهسازی ناوگان فعلی داشتیم که بخشی از آن با استفاده از قرارداد با شرکت‌های خارجی دنبال می‌شد.»
رجبی ادامه داد: «امروز اجرایی‌شدن این قراردادها بسیار دشوار شده و ما برای حفظ شرایط خود مجبور به پیگیری‌های جدی شده‌ایم. ازاین‌رو سختی‌ها حفظ شده اما تلاش بر این است که آنچه در هفته‌های آینده رسیدن به آنها مقدور است در دستور کار قرار گرفته و اجرایی شود.» به گفته مدیرعامل رجاء آنچه در سفرهای نوروزی امری بدیهی است، یک‌طرفه بودن بسیاری از سفرهاست؛ زیرا مسافران در تعدادی از روزهای تعطیلات تنها به سمت مقاصد گردشگری حرکت می‌کنند و در روزهای بعد به مقاصدشان بازمی‌گردند.
رجبی درباره چگونگی برنامه‌ریزی برای عبور از این مشکل گفت: «هرچند بخشی از این موضوع اجتناب‌ناپذیر است اما تلاش شده در نوروز پیش رو با برنامه‌ریزی برای قطارهای گردشگری لااقل بخشی از ظرفیت خالی مانده از سوی مسافران مورداستفاده قرار گیرد.» با وجود باقی‌ماندن بسیاری از مشکلات سال‌های قبل، طبق برنامه‌ریزی راه‌آهن، امسال نیز ظرفیت قطارهای نوروزی ۱۵ درصد افزایش یافته و این در حالی است که در سال‌های قبل بسیاری از مسیرها عملا با ظرفیتی خالی تعطیلات را پشت سر می‌گذاشتند.
برای افزایش توان رقابتی شرکت‌های ریلی، فعلا برنامه‌ریزی کوتاه‌مدت بر محور حفظ قیمت بلیت‌ها قرار دارد. در شرایطی که تحت‌تأثیر بالارفتن قیمت ارز نرخ بلیت هواپیما در سال جاری به شکل قابل‌توجهی افزایش یافت، شاید این ثبات قیمت به افزایش اقبال مردم به ریل کمک کند، هرچند مشخص نیست با بالارفتن قابل‌توجه هزینه‌های شرکت‌های ریلی، این ثبات دستوری تا چه زمانی قابلیت اجرا خواهد داشت.
