◄ مشکلات و موانع طرح پیمایش سوخت
بعد از انقلاب اسلامی و شروع جنگ تحمیلی، به دلیل مشکلات مقطعی تحمیلشده، برای فشار کمتر به مردم و راکد نشدن فعالیتها، فراوردههای نفتی سهمیهبندی و با کوپن عرضه شد. اجرای این روش در آن موقعیت تا حدودی نیازهای مردم را مرتفع و از بسیاری ناهنجاریها جلوگیری کرد.
ناصر رئیسیفرد-رئیس کانون کارفرمایان جایگاههای سوخت کشور: بعد از انقلاب اسلامی و شروع جنگ تحمیلی، به دلیل مشکلات مقطعی تحمیلشده، برای فشار کمتر به مردم و راکد نشدن فعالیتها، فراوردههای نفتی سهمیهبندی و با کوپن عرضه شد. اجرای این روش در آن موقعیت تا حدودی نیازهای مردم را مرتفع و از بسیاری ناهنجاریها جلوگیری کرد.
اجرای سهمیهبندی و عرضه سوخت با کوپن به دلیل کمبودها برای فعال نگهداشتن سامانه حملونقل و تا حدودی واحدهای تولیدی نیازمند به سوخت مایع بود، ولی در همان زمان نیز با توجه به تأمیننکردن نیاز واقعی و تفاوت قیمت بسیار نفتگاز و بنزین با کشورهای همسایه و منطقه، سوءاستفادهگران راههای بسیاری برای خروج از سهمیهبندی طراحی کردند و با روشهای بسیار سهمیه اختصاصی حملونقل را به واحدهای تولیدی تحویل یا از طریق مرزهای شرقی، غربی و جنوبی از کشور خارج کرده و با نرخهای گران فروخته و قاچاق را توسعه میدادند.
پس از پایان جنگ تحمیلی و برداشتن کوپن و آزاد شدن عرضه با تمامی اقدامات، انحراف فراوردههای مایع خصوصاً نفتگاز تداوم داشت و تاکنون نیز دارد. عرضه سوخت با کارت و سهمیهبندی نیز علاوه بر آنکه از شدت انحراف نکاست، ناهنجاری و فشار بسیاری را نیز در جامعه گسترد که عوارض آن هنوز ادامه دارد.
بر همین مبنا، به دلیل نظارت بیشتر و توزیع یکسان و هماهنگ با مصرف، طرح پیمایش طراحی و حدود یک سال و نیم است که اجرایی شده که البته با مشکلاتی مواجه بوده و هست که در ادامه ذکر میشود: ۱. اصلیترین مشکل برای عرضه، تفاوت میزان سوختگیری در دو جایگاه با فاصله کم است.
به طور مثال، در یک جایگاه در استان اصفهان یک کارت ۳۵۰ لیتر سهم سوختگیری دارد، ولی در جایگاه بعدی با فاصله ۲ کیلومتر میتواند ۲۰۰ لیتر سوختگیری کند که این مسئله علاوه بر آنکه همکاران جایگاهدار را مکدر میکند، زیان فروشنرفتن را به دنبال داشته و دارد.
همچنین، رانندگان را ناراضی و معترض میکند، زیرا یک کامیون برای انتقال محموله از تهران به مقصد بندرعباس باید حداقل در پنج جایگاه توقف کند که این امر اتلاف وقت است؛ مشروط بر آنکه جایگاهها به حد کافی سوخت داشته باشند. ۲. با همه دقتها و برنامهریزیها، بسیار دیده شده که قاچاق فراوردهها ادامه داشته و این طرح، مصرف را کمی تعدیل کرده است.
تا زمانی که نیاز به طور کامل در اختیار قرار نگیرد و قیمت فراوردههای مایع واقعی نشود، هیچگاه نمیتوان انتظار داشت انحرافی صورت نگیرد و قاچاق انجام نشود، بنابراین به نظرم باید برای واقعیکردن قیمتها به سوی ایجاد یک سازمان نظارتی دقیق و جامع برای جلوگیری از سوءاستفادهگران با سرعت حرکت کرد. شاید طرحهای مشابه طرح پیمایش برای کوتاهمدت مثمر ثمر نیست، ولی در بلندمدت اینگونه طرحها نیز کارایی لازم را نخواهند داشت.