◄ بخش مسافری به‌زودی پوست‌اندازی می‌کند
رتبه‌بندی قطارهای مسافری در حالی در ایران انجام می‌شود که تفاوت‌های فاحشی بین خود ناوگان وجود دارد. قطارهای ۵ ستاره نورالرضا و زندگی در حالی در مسیر پرتردد مشهد سیر می‌کنند که جزء ناوگان جوان ریلی محسوب می‌شوند.
رتبه‌بندی قطارهای مسافری موضوعی است که از یک‌سو باب درآمدزایی برای شرکت‌های ریلی را فراهم می‌کند و از سوی دیگر، با تنوعی که در ارائه خدمات به وجود می‌آورد، حق انتخاب بیشتری را برای مسافران ریلی را فراهم می‌کند. رتبه‌بندی قطارهای مسافری در حالی در ایران انجام می‌شود که تفاوت‌های فاحشی بین خود ناوگان وجود دارد. قطارهای ۵ ستاره نورالرضا و زندگی در حالی در مسیر پرتردد مشهد سیر می‌کنند که جزء ناوگان جوان ریلی محسوب می‌شوند.
این در حالی است که قطار فدک به رتبه ۵ رسیده است که این قطار درواقع ماحصل، بازسازی واگن‌های مسن است و ازنظر برخی از مسافران و کارشناسان مستحق این جایگاه نیست. محمد رجبی، مدیرعامل شرکت حمل‌ونقل ریلی رجا در گفتگو با هفته‌نامه «حمل‌ونقل» از نتایج آخرین تدابیر کارگروه مسافری راه‌آهن خبر داد و اعلام کرد که چهره بخش مسافری به‌زودی تغییر خواهد کرد.
رتبه‌بندی قطارها با چه هدفی انجام شد و این موضوع امروز در چه مسیری قرار دارد؟
در راستای احقاق حقوق مسافران و برای اینکه مسافران حق انتخاب داشته باشند و بتوانند انتخاب درستی داشته باشند. به صورتی که درازای هزینه و پولی که پرداخت می‌کنند و برای اینکه درک مشخصی از خدماتی که شرکت‌های مسافری داشته باشند، شرکت‌های فعال بخش مسافری به رده‌های مختلف طبقه‌بندی شدند.
در طبقه‌بندی خدمات چه مؤلفه‌های مدنظر بود؟
بر اساس طبقه‌بندی امکانات سخت‌افزاری که در قطارها، باید پیش‌بینی شود، مورد ارزیابی قرا می‌گیرد. بر اساس همین مؤلفه‌ها قطارهای پنج ستاره فدک، زندگی و نورالرضا بهترین کیفیت خدمات‌رسانی را به مسافران ارائه می‌دهند. نورالرضا و زندگی هر دو در مسیر مشهد تردد می‌کنند؛ اما فدک به‌جز مشهد در دو مسیر دیگر هم سیر می‌کند. بر اساس خصوصیت شبکه مسافری ریلی کشور، تنوع در قطارهای ۴ ستاره بیشتر از سایر رتبه‌هاست.
به صورتی که در این طبقه، اتوبوسی، خوابی، ۴ تخته و ۶ تخته وجود دارد. در رده‌بندی‌ها اعتراضاتی مبنی بر اینکه برخی از قطارها باوجودی که از کوره تعمیرگاه بیرون آمده‌اند، مانند فدک در مقابل ناوگان جدیدی که از کارخانه‌ها روی ریل آمده‌اند ازنظر رده‌بندی گاهی در کنار هم قرار داده می‌شوند و نمی‌توان قطار فدک را در رده نورالرضا و قطار زندگی دانست.
با وجودی که در این قطارها نوسازی صورت گرفته است، از منظری با ناوگان‌های نو تفاوت‌های دارند اما قطار فدک با ارائه خدمات ویژه این نقض خود را تا حد زیادی پوشانده است. فدک نسبت به قطارهای ۵ ستاره نو، خدمات و پذیرایی بیشتر و بهتری به مسافران خود می‌دهد و بر همین اساس می‌توان آنها را در یک دسته طبقه‌بندی کرد. کارکنان و پرسنل قطارهای ۴ و ۵ ستاره آموزش‌های خاصی برای خدمات‌رسانی می‌بینند و بر همین اساس مسافران در سفر با این قطارها خدمات متفاوتی را تجربه می‌کنند و رضایت نسبی وجود دارد.
نوسازی واگن‌ها واقعا سرمایه زیادی می‌خواهد که از محل‌های مختلفی مانند تبصره ۱۸ منابع موردنیاز برای نوسازی ناوگان تأمین می‌شود. با منابع مالی و حمایت‌های دولت شاهد ورود ناوگان جدیدی به بخش ریلی کشور خواهیم بود و این موضوع به انقلابی در حمل‌ونقل مسافری و رتبه‌بندی قطارها می‌انجامد.
یعنی برنامه جدیدی برای افزایش ناوگان نو وجود دارد؟
با تدابیری که در کارگروه مسافری راه‌آهن دیده شده است، تلاش می‌کنیم سطح حداقلی سطوح را حفظ کنیم و که نوعی انجام تعهدات به مشتری تلقی می‌شود و در قبال تعریفی که از خدمت در هر کلاس کرده‌ایم رضایت مشتری را جلب کنیم. در ایران تعهددادن سخت است در این راستا به‌صورت شبکه‌ای با مشکل مواجه شده‌ایم که امیدوارم با برنامه‌ریزی که انجام شده است در ماه‌های سطح کیفی واگن‌ها تغییر چشم‌گیری پیدا کنند. بااین‌حال طبق برنامه‌ها، این نوید را به مردم می‌دهم که در نوروز ۹۹ چهره جدیدی از واگن‌ها و حمل‌ونقل ریلی را خواهند دید.
درحال‌حاضر کار بازسازی واگن‌ها در چندین جبهه در حال انجام است. شرکت‌های سازنده و مالکان واگن در حال نوسازی و بازسازی ناوگان خود هستند. امیدوارم بتوانیم از بند تبصره ۱۸ منابع مالی برای دریافت تسهیلات این بخش را فراهم کنیم. در این صورت حدود ۱۰۰ تا ۱۱۰ واگن بازسازی‌شده درمجموع ناوگان ریلی خواهیم داشت و ورود ناوگان نو را هم در برنامه داریم. شرکت رجا توانست در دو سال گذشته طی قراردادهای ۳۳ دستگاه واگن نو وارد کند که ۴ واگن اخیرا وارد ناوگان شده است و به‌مرورزمان باقی ناوگان نیز به شبکه تزریق خواهند شد.
از جمله نواقص ایین نامه رتبه بندی عدم توجه به تعاریف استاندارد و شاخص های راحتی مسافر می باشد. پارامترهای کیفیت سواری، سطح نویز داخل واگن و پارامترهای ایمنی فراموش شده اند و ابعاد صندلی و تخت تعریف شده متفاوت (کمتر) از ابعاد اعلام شده در استاندارد می باشد. البته بنظر می رسد مشخصات و وضعیت قطار فدک در تدوین آیین نامه تاثیر مهمی داشته است.