◄ تصاویر/ ایران، راه‌آهن و استعمارگران
راه‌آهن در سال 1828 اختراع شد. این اختراع به‌سرعت جایگاه خود را در جهان باز کرد و همه دولتمردان به اهمیت توسعه راه‌آهن در جهان پی برده بودند.
راه‌آهن در سال 1828 اختراع شد. این اختراع به‌سرعت جایگاه خود را در جهان باز کرد و بیشتر کشورها به اهمیت توسعه راه‌آهن در جهان پی بردند.
در سال 1831 انگلستان به فکر ساخت یک راه‌آهن از قلمرو عثمانی تا خلیج‌فارس افتاد. استعمارگران انگلیسی با پخته‌تر شدن نظریاتشان طرح اتصال عثمانی به هند از طریق خاک ایران را مطرح کردند. در سال 1850 هم‌زمان با صدارت امیرکبیر مهندس انگلیسی استفن‌سن طرح اتصال وین به هند از مسیر اروپا، عراق، خوزستان، فارس، کرمان و بلوچستان را مطرح کرد.
این طرح موردتوجه انگلیسی‌ها قرار گرفت و به دستور لرد پالمرستون مقرر شد که سفارت انگلستان در تهران و استانبول آن را موردبررسی قرار دهد. کلنل شیل وزیرمختار وقت انگلیس در تهران با این طرح مخالفت کرد و آن را تهدیدی برای امنیت و موقعیت انگلستان در منطقه و هندوستان دانست.
شیل عقب‌ماندگی منطقه را عامل چیرگی انگلستان می‌دانست و معتقد بود با گسترش راه‌آهن در منطقه این عقب‌ماندگی کاهش خواهد یافت و انگلستان مانند قبل نخواهد توانست بر منطقه حکومت کند.
او راه‌آهن را موجب توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ایران می‌دانست و با این پیشرفت‌ها جایگاه انگلستان به‌شدت متزلزل می‌شد.
البته شیل نگران استفاده روسیه تزاری از این خط آهن برای تهدید هندوستان هم بود.
به هر ترتیب پروژه استفن‌سن ناکام ماند و هیچ‌گاه اجرا نشد و در سال‌های بعد هم رقابت روس‌ها و انگلیسی‌ها موجب تعویق بیشتر احداث راه‌آهن در ایران شد.
در سال 1890 روسیه با ناصرالدین‌شاه پیمانی امضا کرد که حق احداث راه‌آهن به مدت 10 سال از ایران گرفته‌شده بود. این محدودیت در دسامبر ۱۸۹۹ برابر با شروط وام 60 میلیون فرانکی روسیه با دست‌خط مظفرالدین‌شاه برای ده‌سال دیگر تمدید شد.
پیش از آن و در سال ۱۸۸۲ میلادی و ۱۲۶۱ شمسی خط تراموایی بین تهران و شاه عبدالعظیم به طول ۸۷۰۰ متر کشیده شده بود. عرض این راه آهن یک متر بود و به وسیله مسیو بواتال فرانسوی اجرا شد و بعدها به یک بلژیکی واگذار شد.
البته در سال‌های قبل از این قرارداد راه‌آهن‌های منطقه‌ای و کوتاهی در ایران ایجادشده بود که در مطلبی با عنوان ایران به دنبال ثبت جهانی راه‌آهن به آ ن پرداخته‌شده است.
