◄ اطلاعات هوانوردی، بستر ایمن پرواز

تولید و انتشار اطلاعات هوانوردی یکی از مهمترین بخش‎های صنعت هوانوردی است که بستر انجام پروازهای ایمن و استاندارد را در سطح ملی و بین‎المللی فراهم می‎کند. با توجه به اهمیت این فرآیند، 15 می مصادف با 25 اردیبهشت به روز اطلاعات هوانوردی نامگذاری شده است.

به گزارش تین‌نیوز به نقل از روابط‎عمومی شرکت فرودگاه‎ها و ناوبری هوایی ایران، به این مناسبت سرپرست اداره اطلاعات هوانوردی با اشاره به اینکه هدف نهایی اطلاعات هوانوردی بسترسازی ایمنی پروازها است، گفت: اداره اطلاعات هوانوردی به عنوان زیرمجموعه اداره‎کل کنترل ترافیک هوایی موظف است که اطلاعات هوانوردی را در دو بخش اصلی "اطلاعات پایدار" و "اطلاعات پویا" گردآوری و تولید نموده در اختیار کاربران شامل تمام حوزه‎های فعال در صنعت هوانوردی اعم از بخش‎های مختلف شرکت فرودگاه‎ها و ناوبری هوایی ایران، سازمان هواپیمایی کشوری به عنوان ناظر و حاکمیت، بخش‎های نظامی و شرکت‎های هواپیمایی قرار دهد.

احمد کاوه فیروز با بیان اینکه اطلاعاتی که در این مجموعه پردازش و در نهایت تولید می‎شود باید از طریق یکسری مستندات، ضوابط و مکانیزم‎های زمانی بین‎المللی مشخص به زبان انگلیسی منتشر شود، در مورد نحوه تولید اطلاعات پایدار توضیح داد: این نوع داده‎ها و اطلاعات دارای تنوع زیادی هستند و بخش‎های مختلفی از جمله سازمان هواپیمایی کشوری، اداره کل کنترل ترافیک هوایی، اداره کل ارتباطات و ناوبری، مرکز وارسی پروازی و خدمات هوایی، اداره کل عمران و توسعه فرودگاه‎ها، اداره کل تجهیزات و سامانه‎های فرودگاهی، اداره کل آتشنشانی و هدایت زمینی هواپیماها، کلیه فرودگاه‎های کشور و بخش‎های نظامی ارائه می‎شود.

وی با بیان اینکه حجم اطلاعات تولید و پردازش شده در اطلاعات هوانوردی ایران به دلیل وجود گستردگی شبکه مسیرهای هوایی و تعداد زیاد فرودگاه‎های کشور از تمامی کشورهای منطقه بیشتر است، گفت: اطلاعات ابنیه، مشخصات ایرساید و طرح‎های ورودی و خروجی فرودگاه‎ها و فضایی که در آن تردد هوایی انجام می‎شود و مسیرهایی که این طرح‎ها را به مسیرهای شبکه هوایی کشور وصل می‎کند از جمله اطلاعاتی است که از منابع فوق دریافت می‎شود.

وی ادامه داد: طبیعتاً این اطلاعات وقتی که برداشت و یا تولید می‎شوند باید توسط مرجع دیگری مورد صحت‎سنجی قرار گیرند و دقت آنها راستی آزمایی شود. برای این کار تکنیک‎های مختلفی وجود دارد ولی یکی از مهمترین تکنیک‎هایی که معمولاً در این حوزه به کار می‎رود، استفاده از وارسی پروازی است. در این شیوه بعد از اینکه طرح‎ اولیه بر اساس مصوبات کمیته مدیریت فضای اداره کل کنترل ترافیک هوایی، اطلاعات توپوگرافی، عملیاتی و استانداردهای مندرج در سند PANS/OPS، توسط کارشناسان اداره طراحی دستورالعمل‎های پروازی تعریف شد، برای تهیه گراف به اداره اطلاعات هوانوردی ارسال و توسط کارشناسان حوزه نقشه‎های هوانوردی به گراف اولیه جهت ارسال به مرکز وارسی پرواز تبدیل می‎شود. در فرایند وارسی پروازی، طی یک عملیات پرواز این اطلاعات مورد بررسی و صحت‎سنجی قرار گرفته و در صورت تایید برای نهایی‎سازی به مجموعه اطلاعات هوانوردی بازگردانده می‎شود.

کاوه‎فیروز با بیان اینکه پس از گذر از مراحل بالا و رعایت الزامات کنترل کیفیت مطابق با استاندارد ISO9001-2015 در اداره اطلاعات هوانوردی، مراتب جهت اخذ مجوز سازمان هواپیمایی کشوری ارسال می‎شود، گفت: این سازمان تاییدکننده نهایی همه داده‎ها و اطلاعات برای ورود، خروج و یا به‎روزرسانی در AIP است و پس از تایید بخش‎های مربوطه نسبت به انتشار داده‎ها و اطلاعات بر اساس مکانیزم زمانی یکپارچه جهانی AIRAC اقدام می‎شود.

سرپرست اداره اطلاعات هوانوردی گفت: سازمان جهانی هواپیمایی کشوری برای اینکه یک رویه استاندارد زمانی را پیش روی جامعه هوانوردی، اعم از تولیدکننده، انتشاردهنده و استفاده‎کننده اطلاعات قرار دهد، مفهومی را به اسم AIRAC تولید کرده است که بر اساس آن هر 28 روز به عنوان یک ماه ایکائویی لحاظ شود که محاسبه آن از یک پنجشنبه توافقی آغاز و هر چهار هفته متوالی آن به عنوان یک ماه در نظر گرفته می‎شود که می‎تواند زمان اجرای اطلاعات جدید و یا به روز شده باشد.

وی افزود: ایکائو طبق این زمانبندی از کشورها می‎خواهد تا اطلاعات را زمانی منتشر کنند که حداقل 28 روز قبل از موعد اجرا (معادل یک ماه ایکائویی) منتشر شده و در اختیار کاربران قرار گیرد تا فرصت لازم برای آموزش و آماده‎سازی ذی‎نفعان برای وارد کردن اطلاعات به‎روز، مطابق با فرمت تعیین‎شده در سامانه FMS پرواز وجود داشته باشد.

وی با تاکید بر اینکه یکی از دغدغه‎های فعلی در تولید اطلاعات هوانوردی کشور عدم تجهیز این مجموعه به اتوماسیون بوده که می‎تواند تاثیر مستقیمی بر کیفیت اطلاعات تولید شده داشته باشد و به منظور حذف و یا به  حداقل رساندن اثر خطای عامل انسانی، سدهای متوالی از سیستم چک انسانی قرارداده شده است، گفت: از آنجایی که ما دارای اتوماسیون نیستیم این موضوع اکنون به یکی از ضعف‎های ما در تولید اطلاعات تبدیل شده است؛ یعنی با وجودی که اطلاعات در فرمت استاندارد تولید می‎شوند اما خروجی آن به شکل کاغذی است در حالی که مصرف‎کنندگان نیاز دارند تا این اطلاعات را به صورت دیجیتالی و مستقیم از مراکز مدیریت اطلاعات هوانوردی دریافت کنند. اکنون در سطح دنیا خیلی از کشورهای پیشرو این کار را به عنوان یکی از الزامات ایکائو انجام داده‎اند و ما نیز موظفیم که این اطلاعات را با این رویکرد تولید کنیم. در این رابطه باید با استفاده از توانمندی داخلی و دانش بین‎المللی اقدام عاجلی صورت گیرد تا بتوانیم در بستر اتوماسیون جهانی وارد شده، اطلاعات هوانوردی را به طور مستقیم به کاربران ارائه دهیم.

کاوه فیروز گفت: وجود اتوماسیون باعث می‎شود که همه فرآیند تولید اطلاعات در یک سامانه و متصل به هم و در مراحلی به صورت خودکار انجام شود که این بر صحت، سرعت و کیفیت اطلاعات اثر مطلوبی می گذارد، اما فقدان این سامانه سبب شده است تا داده‎ها در بخش‎های مستقلی بر اساس توانایی عامل انسانی پردازش شود و در بخش‎های دیگری بر اساس پارامترهای مختصاتی به طور دستی به چارت و نقشه تبدیل شود که به ناچار برای جلوگیری از بروز خطای انسانی چندین مرحله ممیزی اطلاعات تعریف می‎شود تا عدم تطابق اطلاعات و خطای انسانی به حداقل کاهش یابد.

وی با اشاره به اینکه ایکائو پیاده‎سازی مدیریت کنترل کیفیت را در مدیریت‎های اطلاعات هوانوردی الزامی کرده است که این واحد در راستای آن در 26 اسفند 97 موفق به دریافت گواهی آخرین اصلاحیه ایزو 9001 ویرایش 2015 شده است، ادامه داد: امروز هوانوردی دنیا از ما می‎خواهد که ما نقشه‎های هوشمند تولید کنیم و درست این است که اینها در یک سیستم یکپارچه‎ متصل به پیکره اطلاعات هوانوردی دنیا تولید و مبادله شود.  

سرپرست اداره اطلاعات هوانوردی همچنین در مورد بخش دوم اطلاعات یعنی اطلاعات پویا گفت: پردازش و تولید اطلاعات پویا در حوزه عملیات این اداره توسط کارشناسان مربوطه به صورت 24 ساعته انجام می‎شود و طی آن اطلاعات هوانوردی کشور با صدور اطلاعیه‎های هوانوردی که با نام نوتام شناخته شده است در سه سطح ملی، بین‎المللی و برف به‎روزرسانی شده و در اختیار کاربران قرار می‎گیرد.

کاوه فیروز در تشریح وظیفه واحد داده‎های پویا ادامه داد: درست است که ما یکسری اطلاعات را قبلا در AIP منتشر کرده‎ایم و در آنجا گفته‎ایم که چه خدماتی را با چه ویژگی‎هایی ارائه می‎دهیم اما نمی شود تضمین کرد که این خدمات بدون قطعی و مداوم وجود داشته باشد. بنابراین اگر کاستی و یا محدودیتی اتفاق بیفتد که بر عملیات ترافیک هوایی تاثیرگذار باشد، قانون به ما اجازه می‎دهد که این اطلاعات را با قید فوریت و تحت قالب یک اطلاعیه هوانوردی یعنی نوتام در سطوح مذکور منتشر کنیم.

وی توضیح داد: طبق دستورالعمل ایکائو اطلاعات پویا هم باید در بستر اتوماسیون تولید شود تا بر اساس پروتکل‎های استاندارد به طور فوری در اختیار کادر پروازی مربوطه قرار گیرد. در واقع نوتام در فرآیندهای جدید تبدیل به ایکس نوتام می‎شود و ماهیتی کاملاً رقومی با قابلیت بصری پیدا می‎کند و این امکان را می‎دهد که شما همواره قادر به ارسال اطلاعات به هواپیماهای در حال پرواز باشید بنابراین ما هم باید اتوماسیونی داشته باشیم و از آن طریق به تولید و انتشار اطلاعات بپردازیم.

وی گفت: یکی دیگر از فعالیت‎های حوزه عملیات، اجرای قابلیت فضای منعطف جهت بهره‎برداری حداکثری از ظرفیت فضای کشور است. امروزه در همه کشورهای دنیا این یک مقوله کاملا پذیرفته شده است که هر کشور بر فضای خود حاکمیت دارد و حوزه‎های کشوری و بخش‎های نظامی بنابه مصالحِ ماموریت‎هایشان باید از فضای کشور بهترین بهره‎برداری را داشته باشند، از این رو سازمان هواپیمایی کشوری به عنوان حاکمیت و نیز حافظ منافع ذی‎نفعان با مشخص کردن کمیته معینی اقدام به تعریف فضاهای نظامی و کشوری کرده است اما بعضی مواقع این فضاها همپوشانی پیدا می‎کنند و نیاز به هماهنگی مضاعف خواهد بود. از این رو متقاضی درخواست لازم را مطابق توافقنامه ارائه می‎کند، پس از بررسی و تایید، تغییر کاربری موقت اِعمال و مراتب به صورت نوتام به کاربران اطلاع‎رسانی می‎شود.

یکی دیگر از خدماتی که در مجموعه اطلاعات هوانوردی انجام می‎شود در زمینه طرح پروازی تکرار شونده برای شرکت‎های هواپیمایی است، کاوه فیروز با بیان این مطلب افزود: برای اینکه فرآیند کاری ایرلاین‎ها را آسان‎تر کنیم و حوزه‎های فرودگاهی بتوانند میزان ترافیک ورودی و خروجی خود را با استفاده از مکانیزم SLOT متناسب با امکانات و تجهیزات فرودگاهی مدیریت کنند، طبق قانون می‎توانیم سال را به دو شش ماه تقسیم کنیم و از شرکت‎های هواپیمایی بخواهیم پیرو هماهنگی‎هایی که با فرودگاه‎های مبدا و مقصد و سازمان هواپیمایی انجام می‎دهند طرح پروازی‎شان را به صورت شش ماهه ارائه کنند؛ یعنی به جای اینکه برای هر پروازشان یک طرح مستقل ارائه شود آن را برای یک دوره شش ماهه و به طور برنامه‎ای تولیدکنند. برای این منظور واحدی به عنوان واحد بررسی RPL داریم که اطلاعات ارسالی را صحت‎سنجی کرده و با اطلاعات کتاب مرجع هوانوردی کشور و درخواست ایرلاین‎ تطبیق می‎دهد و پس از آن تبدیل به یکسری پارامتر اطلاعاتی می‎شوند و در سامانه‎های ATM که در حوزه کنترل ترافیک هوایی اعم از فرودگاهی و مرکز کنترل است بارگذاری می‎شوند تا در زمان لازم به صورت فلایت پلن در اختیار همکاران کنترل ترافیک هوایی قرار می‎گیرد.

وی ادامه داد: یکی دیگر از وظایفی که از قبل داشته‎ایم ولی سعی کردیم آن را متمایزتر از گذشته ارائه دهیم حوزه امور مشترکین است که یک درگاه و پل ارتباطی به حوزه‎های بیرونی محسوب می‎شود و محصولاتی که ما تولید می‎کنیم مانند AIP،  نقشه‎های هوانوردی و چارت‎ها را با قیمتی که حوزه بازرگانی و درآمد مشخص می‎کنند، در اختیار متقاضیان قرار می‎دهد.

کاوه فیروز همچنین توضیح داد: آخرین بخش این حوزه به‎روزرسانی اطلاعات بر روی زیر پرتال اطلاعات هوانوردی در پرتال شرکت فرودگاه‎ها و ناوبری هوایی ایران است که یکی از به‎روزترین زیرپرتال‎های شرکت محسوب می‎شود و خیلی از محصولاتمان را از آنجا به اشتراک می‎گذاریم. ما به دنبال توسعه آن هستیم تا به عنوان درگاه رسمی شرکت در سطح بین‎المللی شناخته شود و از طریق آن با کاهش هزینه تولید اطلاعات و کاهش و حذف تدریجی محصولات کاغذی، بیش از گذشته نقش‎آفرینی و درآمدزایی کنیم.

وی با اشاره به تحریم‎های ظالمانه علیه جمهوری اسلامی ایران گفت: سال گذشته شرکت پستی DHL که وظیفه ارسال مرسولات پستی اطلاعات هوانوردی در سطح بین‎الملل را پشتیبانی می‎کرد، اعلام کرد که دیگر قادر به انجام تعهدات توافق شده نیست، از این رو با همکاری اداره کل تدارکات اقدام لازم جهت عقد قرارداد با شرکت جایگزین به عمل آمد ضمن اینکه به منظور جلوگیری از تاخیر در انجام تعهدات بین‎المللی، از قابلیت پرتال اطلاعات هوانوردی به منظور پشتیبانی و اطلاع‎رسانی به موقع محصولات به‎روز شده به کاربران اقدام شد.

سرپرست اداره اطلاعات هوانوردی در پایان با اشاره به اینکه در سال 2005 به دلیل آنکه در منطقه اولین کشوری بودیم که  AIPرا در قالب فرمت سی دی تولید کردیم مورد تقدیر ایکائو قرار گرفتیم اما از آن زمان تاکنون به دلیل عدم تجهیز به سامانه اتوماسیون نتوانسته‎ایم متناسب با استانداردهای روز دنیا در تبادل داده‎ها و اطلاعات نقش‎آفرینی کنیم، گفت: اگر ما نتوانیم در تبادل اطلاعات بین‎المللی فعال شویم این باعث می‎شود که مراودات و تعاملات اطلاعاتی ما کاهش یابد در نتیجه ویژگی‎های ساختار فضای کشور و فرودگاه‎ها برای استفاده پروازهای بین‎المللی که ماهیت اطلاعاتی دارد در اختیار کاربران بین‎المللی قرار نگیرد و در نتیجه نتوانیم در زمینه‎های اقتصادی و درآمدزایی برای شرکت موفق عمل کنیم. امید است با درایت مسئولان ارشد شرکت و توانمندی حوزه‎های علمی و عملیاتی داخلی، اعم از شرکت، دانشگاه‎ها و مراکز دانش بنیان، در سال جاری نسبت به برطرف شدن مانع موجود اقدام عاجل صورت گیرد.