◄ پرواز، مراقبت می خواهد

فدراسیون جهانی کنترلرهای ترافیک هوایی (ایفاتکا) روز ۲۸مهرماه (۲۰ اکتبر) را به پاسداشت زحمات کنترلرهای ترافیک هوایی، به نام ایشان نامگذاری نموده تا بدین وسیله سازمان ها و نهادهای مرتبط قدردان زحمات مردان و زنان بی ادعای صنعت هوانوردی باشند.

به گزارش تین نیوز، با توجه به 28 مهرماه روز جهانی مراقبت پرواز، آشنایی با این بخش مهم در سفرهای هوایی که اغلب مردم دانش چندانی درباره آن ندارند، مفید و حایز اهمیت به نظر می رسد.

مراقبت پرواز به طور کلی به سرویسی اطلاق می شود که هدف آن از یک طرف جلوگیری از برخورد میان هواپیماها و یا با موانع در سطح فرودگاه ها می باشد. و از طرف دیگر ایجاد بستری مناسب و کارآمد برای حرکت روان ترافیک (عبور و مرور) هوایی و ارائه اطلاعات ضروری جهت حفظ ایمنی پروازها و کمک در مواقع بحرانی به هواپیما می باشد.

مراقبت پرواز به سه زیر مجموعه تخصصی عمده واحد برج مراقبت، واحد کنترل تقرب، واحد کنترل مسیر پرواز قابل تفکیک است.

واحد برج مراقبت
مسئول هدایت ترافیک هوایی در محدوده استوانه ای شکل اطراف فرودگاه و تا ارتفاع مشخصی می باشد که این محدوده با توجه به میزان پروازها و امکانات هر فرودگاه متغیر می باشد ولی به طور متداول شاما یک استوانه فرضی به مرکز فرودگاه به شعاع ۵ تا ۳۰ ناتیکال مایل و ارتفاع ۵ تا ۲۵ هزارپایی سطح زمین می باشد.

واحد کنترل مسیر پرواز
در حالیکه ترافیک موجود در مسیر بین پایانه های اصلی و همچنین نقاطی که به دلیل نداشتن ترافیک قابل توجه، نیازی به یک پایانه مجهز ندارند، توسط واحد مرکز کنترل (Area Control Center) هدایت می شوند. همچنین مرکز کنترل مسئول هماهنگی بین واحدهای مراقبت پرواز تمام فرودگاههای کشور را بر عهده دارد و به طور خلاصه تمام وسایل پرنده قبل از بلند شدن از زمین باید از این مرکز مجوز مربوطه را دریافت کنند.

واحد کنترل تقرب
در فرودگاههای که دارای تعداد پروازهای بالاتری هستند و همچنین در مناطقی که بدلیل وجود چند فرودگاه حجم ترافیک هوایی و درگیری ترافیک هوایی بالاتر از حد معمول می باشد، برای هماهنگی بیشتر بین واحد مرکز کنترل و واحد برج مراقبت و همچنین ایمنی بیشتر پروازها واحد کنترل تقرب (Approach) به همراه برج مراقبت مسول هدایت ترافیک هوایی می باشد.

کنترلر ترافیک هوایی
افرادی که مسئول کنترل ترافیک پایانه ای هستند و بطور مصطلح آنان را کنترلر می نامند، در مجموعه اماکن و تأسیساتی مشغول به کار هستند که آنها را بترتیب برج مراقبت پرواز یا بطور اختصار (Tower) و پایانه کنترل تقرب به وسیله رادار یا بطور اختصار (Approach)، می نامند. در بعضی از نقاط پرسنل مورد نیاز بطور مشترک و هم زمان در Tower و Approach با یکد یگر همکاری می کنند، در حالیکه در دیگر نقاط، برج مراقبت و Approach کاملاً از یکدیگر جدا بوده و بطور مستقل عمل می کنند. برای مثال فرودگاه بین المللی مهرآباد دارای تأسیسات مشترک می باشد، در صورتی که برج مراقبت فرود گاه امام خمینی در محل فرودگاه واقع می باشد، ولی تأسیسات کنترل تقرب رادار آن در فاصله ای دورتر و در فرودگاه مهرآباد واقع می باشد.

کنترلرهای مراقبت پرواز، وظیفه کنترل تمامی پروازهایی را که در فضای تحت کنترل آنها صورت می گیرد، بر عهده دارند و باید به صورت مستمر فاصله بین پروازها را کنترل کنند. از آنجا که دو هواپیما باید فاصله استانداردی را در هوا با هم حفظ کنند، وظیفه حفظ این جدایی بر عهده کنترلر مراقبت پرواز است.

تقریبا هیچ وسیله پرنده ای در هیچ کجای دنیا از زمین نمی پرد، مگر اینکه تحت کنترل یکی از واحدهای مراقبت پرواز باشد چه هلی کوپتر باشد و چه هواپیمای نظامی یا مسافربری. البته نوع سرویس های مراقبت پرواز، بسته به وسائل پرنده، متفاوت است.

بخشی از وظایف مراقبت پرواز
کنترلرهای یک فرودگاه موظف هستند با ایجاد جدایی بین یگانهای پروازی که در تاکسی روها (taxiways) یا مسیرهای ارتباطی فرعی و باندهای پروازی یک فرودگاه در حال حرکت می باشند، و همچنین برای آن دسته از هواپیماهایی که در محدوده هوایی آن فرودگاه در حال پرواز می باشند، شرایطی ایجاد نمایند تا هواپیماهای مذکور بتوانند حرکتی روان و کارآمد داشته باشند. مناطقی که در نزدیکی محدوده فرودگاه واقع شده اند عمدتا از داخل سازه ای بلند، که دور تا دور آن تعدادی پنجره تعبیه شده است (برج مراقبت)، تحت نظارت قرار دارند.

هماهنگ و مرتب کردن هواپیماهای ورودی برای نشستن در باند فرودگاه، و توزیع هواپیماهای خروجی و ارجاع کنترل آنها به واحدهای کنترل مسیر پرواز، توسط واحد رادار انجام می پذیرد که در واحد Approach واقع شده است.

تأسیسات و اماکنی که کنترلرهای واحد کنترل مسیر پرواز در آن مشغول به کار هستند، به ترتیب مرکز کنترل (مسیر) ترافیک هوایی (ATC) و دیگری مرکز کنترل منطقه ای ( ACC) نامیده می شوند، که عموماً تمامی آنها به نام (مرکز کنترل) شناخته می شوند. هر مرکزکنترل مسئولیت کنترل منطقه ای به وسعت هزاران مایل را به عهده دارد.

مراکزی که کنترل هواپیماهایی را به عهده دارند که بر فراز اقیانوسها و بین قاره ها پرواز می کنند، منطقه وسیعی را تحت نظارت خود دارند. برای مثال مرکز کنترل ترافیک هوایی تهران واقع در تهرانسر مسئولیت کنترل تمام پروازهایی را که در فضای ایران پرواز می کنند و همچنین پروازهای عبوری از فضای ایران بر عهده دارد.

در مراقبت پرواز قطعه یا بخشی از فضا که از نظر ابعاد مشخص می باشد و کنترل ترافیک هوائی آن به یکی از کنترلرها سپرده شده اصطلاحا sector و یا به عبارت دیگر" ناحیهٌ پروازی" اطلاق می شود. بر مبنای شرایط حاکم (از قبیل حجم ترافیک و غیره...)، هر کنترلر می توان در مقاطع خاص مسئولیت کنترل یک یا دو ناحیه (sector) را راسا در اختیار داشته باشد.

سیستم مراقبت پرواز همواره فناوری های قابل توجه ای را مورد استفاده و بهره برداری قرار می دهد. بهره گیری از سیستم های رادار "اولیه" و رادار "ثانویه"، آگاهی و شناخت بهتر از موقعیت و محدوده فضای تحت نظارت هر کنترلر را مقدور می سازد.

بی تردید کنترل و هدایت لحظه به لحظه صدها هواپیما در سطوح مختلف شبکه پیچیده راه های هوایی و مسیرهای ورودی و خروجی فرودگاه ها کاری بزرگ و در خور تحسین است.

اقدامات مطلوب و هوشمندانه کادر مراقبت پرواز همیشه بعنوان یکی از عوامل اساسی برقراری ایمنی، نظم،کارآیی و بهره وری در صنعت حمل و نقل هوایی کشورها، تحکیم بخش پایه ها و بنیان های اقتصادی صنعت بوده و موجبات اطمینان، آرامش و اعتماد مضاعف نسبت به عملیات هوانوردی در کشورها را فراهم می نماید.

تین نیوز روز جهانی مراقبت پرواز را به همه کنترلرهای ترافیک هوایی، تبریک می گوید.