بحران عجیب اتوبوسی در قم!

خطوط اتوبوس‌رانی در اغلب شهرهای کوچک و بزرگ اولویت اصلی حمل‌ و نقل عمومی هستند و روزانه میلیون‌ها مسافر در سراسر جهان با اتوبوس جابه‌جا می‌شوند قم نیز یکی از شهرهایی است که حمل و نقل با اتوبوس در آن از اهمیت بالایی برخوردار است.

روزانه شهروندان قمی و مسافران و زائران زیادی از اتوبوس های درون شهری قم برای جابه جایی استفاده می کنند، مخصوصا اتوبوس های اطراف حرم حضرت معصومه(س) و مسجد مقدس جمکران که مورد استفاده زائران و مسافران داخلی و خارجی است اما وضعیت ظاهری  این اتوبوس ها اصلا برازنده کلان شهر قم نیست.

فرسودگی، ظاهر کثیف و نامرتب، پرده های دود گرفته، تبلیغات نازیبا روی اتوبوس ها که گاهی دیدید مسافران داخل اتوبوس ها را می گیرند اصلا در شان شهر مقدس قم نیست.

در این زمینه علیرضا قاری‌قرآن معاون شهردار قم اظهار داشت:  اگر برای موضوع مشکل اتوبوس‌های در حال فرسوده درون‌شهری فکری نشود تا ۲ سال آینده شهر قم با بحران کمبود اتوبوس روبه‌رو می‌شود.

وی بابیان اینکه در حال حاضر در شهر قم 250 دستگاه اتوبوس با طول عمر بالای 8 سال وجود داشته که نیاز به نوسازی دارد، افزود: این اتوبوس‌ها در اختیار بخش خصوصی است که باید طبق قانون تا دو سال آینده از رده خدمتی در ناوگان اتوبوس‌رانی خارج شود.

قاری قرآن گفت : شهر قم نیازمند خریداری و تجهیز 400 دستگاه اتوبوس است و اگر برای موضوع مشکل اتوبوس‌های در حال فرسوده فکری نشود تا دو سال آینده شهر قم با بحران کمبود اتوبوس روبه‌رو خواهد شد، چراکه تأمین اتوبوس با توجه به عدم حمایت‌های دولت با مشکلاتی روبروست.

موضوع فرسودگی اتوبوس های درون شهری در قم مسئله جدیدی نیست و این موضوع بارها  از سوی رسانه ها اعلام شده است، اما متاسفانه فکر جدی و اساسی در این زمینه انجام نشده تا اینکه این موضوع به  گفته معاون شهردار در حال تبدیل شدن به یک بحران است.

به غیر از مشکل فرسودگی اتوبوس های درون شهری قم، میزان رضایت استفاده کنندگان از این ناوگان حمل و نقل عمومی بسیار کم است، اواخر خرداد ماه 95 ، لایحه اخذ مجوز افزایش 20 درصدی نرخ کرایه اتوبوس و مینی‌بوس سازمان اتوبوس‌رانی قم از خطوط سطح شهر در جلسه شورای شهر با وجود مخالفت‌های برخی از اعضای و تنها با 11 رأی به تصویب رسید، کمتر ازیکسال روز گذشته 5 اردیبهشت96 با تصویب شورای اسلامی شهر قم کرایه اتوبوس‌ها و مینی‌بوس‌های شهر قم 11 درصد افزایش پیدا کرد.

در حالی هرساله نرخ کرایه اتوبوس ها افزایش پیدا می کند که ارائه خدمات وضع مطلوبی پیدا نکرده  است و در حالی کرایه اتوبوس ها در قم افزایش یافته که کوچکترین خدماتی اضافه نشده و همان ناوگان قدیم و فرسوده و کثیف اتوبوس ها به مردم خدمات  می دهد، و همان زمان بندی طولانی رسیدن اتوبوس ها به ایستگاه ها و عدم روشن کردن کولرها  در ایام گرم سال کماکان وجود دارد.

همچنین نزدیک دوسال است که برخی از خطوط اتوبوس رانی در هم ادغام شده است و مدت توقف برخی از اتوبوس ها در مبدا حرکت بسیار طولانی شده در حالی که طبق گفته  روابط عمومی سازمان اتوبوس رانی زمان توقف باید 5 دقیقه باشد.

با نگاهی به 10 ساله گذشته می توان به این نتیجه رسید که تنها اتفاق رخ داده در بحث حمل و نقل عمومی افزایش کرایه ها ، واگذاری به بخش خصوصی و تغییر مسیر مبدا و مقصد اتوبوس ها است که در بیشتر موارد این مسیر ها طولانی و باعث کلافگی رانندگان شده است.

با توجه به فضای دینی و مذهبی شهر مقدس قم قسمت های زنانه و مردانه اتوبوس ها از هم جدا است اما تنها در برخی از اتوبوس ها با یک میله این قسمت ها جدا شده است و در ساعت های شلوغی متاسفانه این مسئله هم رعایت نمی شود که گاهی به نزاع می انجامد.

همچنین برای پرداخت هزینه و استفاده از الکترونیک کارت شهروند در هر دو درب اتوبوس ها کارت خوان قرار دارد اما بیش از90 درصد کارت خوان قسمت درب سوار شدن خواهران خاموش است و این باعث می شود که بانوان مسافر در هنگام استفاده از کارت خوان اتوبوس ها با مشکل مواجه شوند.

همه این مسائل عاملی شده تا استفاده از اتوبوس ها کم شود البته عوامل استفاده نکردن از اتوبوس در قم زیاد است  از جمله از آنجا که اتوبوس‌ها به بخش خصوصی سپرده شده‌اند گاهی 20 دقیقه تا نیم ساعت برای تکمیل شدن ظرفیتشان صبر می‌کنند  که باعث کاهش انگیزه استفاده از اتوبوس می شود، به طور مثال اگر یک فرد برای رفتن به محل کار بخواهد دو خطو اتوبوس سوار شود و برای برگشت هم دو خط مجموها بدو در نظر گرفتن طول مسیر باید یک ساعت و نیم منتظر آمدن اتوبوس باشد که زمان بسیار زیادی است.

همچنین انتظار در گرما و سرما یا زیر باران و برف، نبودن جای نشستن در اتوبوس یا ایستگاه، ازدحام مسافران در ایستگاه و تراکم افراد در فضای داخلی اتوبوس، سر و صدای ناشی از فرسودگی عواملی است که باعث کاهش محبوبیت استفاده از اتوبوس می شود.

علاوه بر همه مشکلاتی ناشی از مدیریت اتوبوس رانی در تامین مشوق ها برای استفاده از ناوگان حمل و نقل عمومی از جمله اتوبوس های درون شهری در قم ، استفاده از اتوبوس تبدیل به یک فرهنگ نشده است و شاید تا به امروز هیچ یک از شهروندان قمی مسئول و یا مسئولان قمی از جمله مسئولان اتوبوسرانی را مشاهده نکرده باشند که از اتوبوس برای تردد در شهر استفاده کنند.

در کشورهای توسعه یافته  از فضای اتوبوس ها و از زمانی که مسافران در آن حضور دارند بهترین بهره را برده و به انجام کارهای فرهنگی پرداخته می شود، فضای داخلی اتوبوس ها با عکس ها و یا جملات کوتاه فرهنگی تزئین شده است که علاوه بر ایجاد زیبایی وتاثیر در روحیه مسافران در شلوغی و ترافیک به صورت منطقی کار فرهنگی انجام می شود.

اما در قم آنچه درون اتوبوس ها  مشاهده می شود پرده های کثیف صندلی ها نا مناسب، صدای ناشی از فرسودگی، گرما و ... است که گاهی همین فضای نامناسب باعث تاثیر بد روی روان مسافران می شود؛ توجه به آنچه در این مدت از وضعیت اتوبوس ها در قم مشاهده شده است ناوگان حمل ونقل  عمومی در بحش اتوبوس های درون شهری نیازمند یک تحول اساسی است.