◄ عملکرد مدیریت شهری پایتخت در سه سال اخیر
بازپسگیری املاک شهرداری که در دوره قبل بهطور غیرقانونی واگذار شدهاند و هنوز در اختیار تملککنندگان نامشروع قرار دارند، ازجمله اقداماتی است که با فوریت باید توسط شهردار پیگیری شود.
سال ۱۳۹۸ در شرایطی آغاز شده که یک سال و نیم از فعالیت شورا و شهرداری اصلاحطلبان گذشته است. در این مدت، تهران سه شهردار متفاوت را به خود دید و ترکیب تیم اصلی مدیریت شهرداری نیز چند بار تغییر کرد تا به شرایط نسبتا باثبات فعلی رسید.
به گزارش تیننیوز، با وجود فراز و نشیبهای پیاپی در این مدت، عقلانیت جمعی اصلاحطلبان در حفظ ثبات و یکپارچگی شورای شهر منجر به این شد که بهرغم تزلزل مدیریتی در رأس شهرداری، نهایتا ثبات و طمأنینه خوبی بر مدیریت شهری حاکم شود.
اکنون اگرچه میتوان فرونشستن گردوخاک تغییرات و اثرات آن بر بهبود مدیریت شهر را آشکارا دید، اما مقاومتهای جریان مخالف اصلاحات در برابر بروز و ابراز هر نشانهای از موفقیت اصلاحطلبان در اداره شهر هنوز ادامه دارد. مشکلات بهارثرسیده از دوره قبل و محدودیتهای ناشی از شرایط اقتصادی و سیاسی کشور نیز دشواری را برای شهرداری دوچندان کرده است. در این بین، ناهمراهی و گاهی متأسفانه سهمخواهی برخی همراهان پیشین هم بر مشکلات افزوده است.
با این حال در دومین سال مدیریت اصلاحطلبان بر شهر تهران، به تدریج نشانههای تغییر در مدیریت شهری حس میشود و مردم با وجود تنگناهای مالی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی رفتهرفته احساس میکنند که رویکردها و عملکردها در شورا و شهرداری تغییر کرده و بخشی از وعدهها با جدیت ولو به تدریج و برخی دیگر بسیار آهسته، اما پیوسته و مستمر در حال پیگیری است.
در عین حال بخشی از وعدههای انتخاباتی یا توقعاتی که از سمت شهروندان مطرح بوده و هست، هنوز با پاسخ عملی مناسبی روبهرو نشده است. بدین ترتیب در دومین سال از دوره جدید مدیریت شهری، ضروری است که نگاهی به راه طیشده بیندازیم و با بازنگری و بازاندیشی، به ترسیم دوباره مسیر در پیش رو بپردازیم.
حزب اتحاد ملت ایران اسلامی (منطقه تهران بزرگ) از سال آغازین دوره جدید شورای پنجم و شهرداری منتخب آن، وعده کرده بود که به جلب رای مردم در انتخابات بسنده نخواهد کرد و با رصد مستمر عملکرد مدیریت شهری، درباره سرنوشت رای و انتخاب شهروندان به ایشان گزارش خواهد داد. دو گزارش پیشین در زمستان ۱۳۹۶ و پاییز ۱۳۹۷ منتشر شد و اکنون سومین گزارش از کارنامه و عملکرد شورا و شهرداری تهران در مدت اخیر به همراه ارزیابی برخی نقاط ضعف و قوت به استحضار شهروندان محترم میرسد.
در ماههای اخیر، شورای شهر و شهرداری تهران دستکم شش دستاورد ملموس داشتند که به سبب ضعف شهرداری در کار اطلاعرسانی و همچنین انحصار در رسانه ملی، بهطور شایسته دیده نشد و حتی در مواردی وارونهنمایی صورت گرفت:
۱. پیشگیری از بروز سیل در تهران
در روزهای آغازین سال ۹۸ که چندین استان کشور با بحران سیل و مشکلات ناشی از آن روبهرو شدند، مدیریت شهری تهران توانست با لایروبی بموقع مسیلها و انهار و رصد مستمر معابر، رودخانهها و تفرجگاهها از بروز هرگونه حادثه در این ابرکلانشهر جلوگیری کند. عملکرد قابل تقدیر هزاران نیروی شهرداری به ویژه کارگرانی که در این زمینه بیدریغ فعالیت داشتند، به همراه مدیریت شایسته شهردار و همکارانش و نظارت خوب شورا باعث شد که تهران از این آزمون مهم سربلند بیرون بیاید و بحران را با تسلط و مهارت از سر بگذراند.
۲. تغییر چهره فرهنگی شهر
همزمان، در نوروز امسال تجربه نوروزگاهها که از سال قبل آغاز شده و به نوعی نماد ابتکار عمل متفاوت مدیریت شهر در حوزه فرهنگی بود، با موفقیت گسترش یافت و در ۴۰ نقطه شهر به ویژه سه نقطهای که به عنوان مکانهای پیادهمحور در نظر گرفته شدهاند، با استقبال خوب مردم برگزار شد. این تجربه نشان داد که اگر رویکرد دقیق و مناسبی انتخاب شود، در حوزه فرهنگی میتوان فراتر از حساسیتهای کاذب و محدودیتهای موجود به مطالبات جامعه پاسخ مطلوب داد. انتظار این است که شهرداری در زمینههای مختلف فعالیت در حوزه فرهنگی و اجتماعی، همین موضع فعال، ملموس و مشارکتجویانه را پیگیری کند و در تحقق ظرفیتهای گسترده شهر از سد رکود و انفعال عبور کند.
۳. توسعه حملونقل عمومی
افتتاح خط ۶ مترو که قالیباف شش سال قبل وعده افتتاح آن را داده بود، به همراه بازگشایی بخش دیگری از خط ۷ مترو که به علت مسائل حاد ایمنی تعطیل شده بود، از جمله اقدامات مهم شهرداری در ماههای اخیر بود که نویدبخش حرکتی جدید در زمینه توسعه حملونقل عمومی است؛ راهی که انتظار میرود در سال ۹۸ در هر دو حوزه اقدامات عمرانی و تأمین منابع مالی ادامه یابد تا گامی دیگر برای پاسخ به مهمترین مطالبات مردم از شهرداری یعنی کاهش ترافیک و آلودگی هوا برداشته شود. در کنار این پروژه باید به ساخت مسکن امید و احداث کمربند سبز تهران نیز اشاره کرد که نویدبخش تحرک در حوزههای متفاوتی از پروژههای شهری است.
۴. اصلاح مصوبه برجباغها
تعیین تکلیف نهایی اصلاح مصوبه برجباغها نیز دستاورد دیگری به نشانه عزم جدی شورای پنجم برای توقف روند تلخ نابودی باغات تهران در دوره گذشته بود که نیمی از باغات شهر را برای همیشه از بین برد. هرچند این دستاورد مهم که پس از چند مرحله تلاش مستمر به سرانجام رسید، از سوی رسانههای خاص به بهانه وضعیت متفاوت چند مورد معدود که به زمان قبل از تصویب این تغییر مربوط بود به حاشیه کشیده شد. اما فراتر از این حواشی، این تصمیم بزرگ محیطزیستی منافع و برکات زیادی برای مردم تهران خواهد داشت که جا داشت اهمیت و ابعاد آن بیش از این برای افکار عمومی تشریح شود.
۵. ادامه روند شفافیت و مبارزه با فساد
حزب اتحاد ملی در این گزارش اورده اشت: پروژه شفافیت که به عنوان راهحلی موثر برای مقابله با فساد فراگیر به کار گرفته شد، در شهرداری تهران همچنان با موفقیت و بیوقفه به پیش میرود. با وجود تلاشها برای متوقف کردن این پروژه ولو با متوسل شدن به ابزارهای قضایی و امنیتی، شفافسازی در زمینههایی همچون قراردادها، انتشار مواردی همچون اطلاعات کلیه پرسنل شهرداری، حقوق و مزایای مستمر مدیران، سفرهای خارجی و ... عملا به شکلی غیرمنتظره باعث شده که راه بر ادامه تخلفات دوره پیشین بسته شود. ضروری است این مسیر همچنان ادامه یابد و اعضای شورا و شهردار تهران نیز با قدرت و جدیت از آن حمایت کنند. انتظار میرود دستاوردهایی که تاکنون در این حوزه به دست آمده، با انتشار اطلاعات باغات، پروانههای صادرشده شهرسازی و موارد دیگر همچون اطلاعات طرح تفصیلی، تکمیل شود. این راه البته ناتمام است و تا تحقق وعده شهرداری شیشهای هنوز فاصله داریم. با این حال برای مبارزه واقعی با فساد و بازگرداندن اعتماد مردم به شورا و شهرداری، هیچ راهی جز تن دادن به شفافیت با همه الزامات و جوانب آن نیست.
۶. کنترل آلودگی هوا
دستاورد مهم دیگر مدیریت شهری که زمینهسازی آن از ابتدای دوره جدید آغاز شد، در طول سال ۹۷ با جدیت در قالب چند طرح مرحلهای پیگیری شد و نهایتا ثمرات آن در پاییز و زمستان گذشته برای همه مشهود و چشمگیر بود، کنترل آلودگی هوای شهر است. بازنگری طرح ترافیک با رویکرد محیطزیستی، تکمیل پوشش دوربینی حلقه ورودی شهر تهران، فراگیر شدن کنترل معاینه فنی خودروها، بازرسیهای سختگیرانه از خودروهای سنگین دیزلی، متوقف کردن اتوبوسهای دودزا و نهایتا اعلام جایگزینی راهبرد انسانمحور به جای خودرومحوری در اداره شهر و پیگیری توسعه حمل و نقل پاک از جمله برنامههایی بود که اجرای آنها باعث کاهش ۲۱ درصدی ذرات معلق، کاهش ۴۴ درصدی حجم کربن سیاه و کنترل آلایندگی خودروها به ویژه در محدودههای مرکزی شهر شد. به طوری که سازمان حفاظت محیط زیست به عنوان متولی رسمی این حوزه از نقش شهرداری در کاهش آلودگی هوا گزارش داد و از عملکرد مدیران شهری در این زمینه تقدیر کرد. شهروندان نیز شاهد آن بودند که تنها یک سال پس از زمستان به شدت آلوده تهران در سال ۹۶، کیفیت هوا به شرایطی رسید که تهران حتی یک روز هم به علت آلودگی هوا تعطیل نشد. البته متأسفانه این دستاورد ملموس در رسانه ملی هیچ بازتابی نیافت و در عوض مسائل کوچک حاشیهای با بزرگنماییهای غیرعادی در این رسانه همراه شدند.
به نظر میرسد یکی از ضرورتهای فوری شهرداری تهران باید بازیابی ارتباط شهرداری با افکار عمومی باشد و اگر صداوسیما در این زمینه رویکرد یکسره جناحی در پیش گرفته و امکانات خود را صرفا در جهت تخریب چهره مدیریت شهری اصلاحطلبان بسیج کرده است، جا دارد که همه امکانات شهرداری برای ترمیم ارتباط با افکار عمومی و حضور در رسانهها به کار گرفته شود. در غیر این صورت، تجربه نشان داده که حتی بهترین عملکردها هم از سوی جریان رسانهای یکجانبهگرای حاکم، به صورت وارونه جلوه داده میشود.
رسانه ملی در حالی از انعکاس موفقیتهای مدیریت جدید شهری خودداری میکند که همزمان شاهد حمایتهای بیپایان این رسانه از مدیران دوره سابق هستیم؛ تا جایی که حتی تخلفات آشکار و مشهود شهرداری در دوره پیشین نیز زیر چتر حمایتی رسانه ملی قرار میگیرد. آن هم در شرایطی که تلاشهای چند عضو شورای شهر برای پیگرد یا لااقل افشای تخلفات آن دوره، که حداقلهای ایفای وظایف نمایندگی مردم است، به مانع بزرگ پروندهسازی و تهدید قضایی و امنیتی برمیخورد.
برخورد قضایی با برخی اعضای شورای شهر تهران و دخالتهای امنیتی در انتصابات شهرداری، نقطه اوج تلاشهای جریان رقیب و همدستان مدیریت سابق شهری است که از سویی به هیچ شکلی حاضر نیستند بگذارند پرونده تخلفات دوره سابق باز شود و از سوی دیگر نمیخواهند مدیران موفق به ویژه مدیران جوان اصلاحطلب در این دوره مجال رشد و خودنمایی بیابند.
مجموعه این رفتارها در کنار بایکوت خبری همراه با تخریب شهرداری از سوی صداوسیما، به وضوح نشان میدهد که پروژهای در سطح سیاسی و رسانهای با عقبه امنیتی برای «ناموفقنمایی» شورا و شهرداری اصلاحطلبان در جریان است و امکانات گستردهای در برخی نهادها نیز برای این منظور به کار گرفته شده است. ما معتقدیم نشانههای آشکاری وجود دارد دال بر اینکه بخشی از بازماندگان دوره قبل در شهرداری تهران نیز به صورت متحد و هماهنگ با این پروژه رفتار میکنند و در عمل چوب لای چرخ مدیریت شهری فعلی میگذارند.
متأسفانه رکود و انفعال در حوزه منابع انسانی شهرداری که موجب توقف روند طبیعی گردش نخبگان در سطوح مدیریتی شده و افراط سالیان گذشته در استخدامهای انبوه را به تفریط فعلی در توقف هرگونه جذب نیرو حتی در سطوح مدیریتی بدل کرده، مزید بر علت شده است تا عملا مدیران ارشد شهرداری دوره اصلاحطلبان در چرخه روابط و مناسبات مدیریتی پیشین گرفتار بمانند و زمینهای برای ظهور و بروز چهرهها، ایدهها و شیوههای مدیریتی جدید فراهم نباشد.
معتقدیم که برخورد با تخلفات و مفاسد مالی و سیاسی پیشین، ازجمله ضرورتهای معطلمانده شورا و شهرداری است که اگر در دو سال اخیر اقدام جدی در این زمینه صورت میگرفت، شهردار اسبق به خود اجازه نمیداد از یک عضو شورای شهر بابت موضوعی که ایفای وظایف نمایندگی اوست، شکایت کند. اگر پروندههای مربوط به آن دوره در مراجع صالح قضایی پیگیری و رسیدگی میشد، امروز شاهد شرایط تناقضنمایی نبودیم که در آن متخلفانی با حجم تخلفات بسیار کمتر در دادگاههای علنی فوری محاکمه میشوند اما سرنوشت پرونده نفر دوم شهرداری پیشین تهران و همدستان او با اتهامات هزاران میلیاردی هنوز روشن نیست. این موضوع را باید فراتر از منافع و مصالح گذرای سیاسی دید؛ چرا که در بسیاری از این پروندهها شاهد تضییع حقوق آحاد شهروندان تهرانی هستیم و سکوت در برابر اینگونه ظلمها، با هیچ معیار شرعی و اخلاقی سازگار نیست.
بازپسگیری املاک شهرداری که در دوره قبل بهطور غیرقانونی واگذار شدهاند و هنوز در اختیار تملککنندگان نامشروع قرار دارند، ازجمله اقداماتی است که با فوریت باید توسط شهردار پیگیری شود. احقاق حقوق شهروندان در حوزه املاک و موارد نظیر آن، از جمله برکات شفافیت در تجمیع و انتشار اطلاعات است که در دوره مدیریت اصلاحطلبان بر شهر تهران آغاز شد و دستاوردهای قابل توجهی در حوزههای مالی، شهرسازی، حقوقی و ... داشت.
در حوزه مالی نیز شفافیت به ویژه در تخصیص بودجهها و پرداخت به پیمانکاران، از جمله ضرورتهایی است که در ماههای اخیر به خوبی آغاز شده و باعث حذف رانت، ایجاد حس عدالت و جلب اعتماد بسیاری از پیمانکارانی شده است که از دوره قبل بابت پروژههای مختلف از شهرداری طلبکار بودهاند. اینکه با وجود بدهیهای هنگفت میراث شهرداری اسبق، دیگر شاهد تجمع و اعتراض پیمانکاران نیستیم، نشانهای آشکار از موفقیت مدیران شهری در مدیریت عاقلانه بحران بدهیها است؛ بحرانی که در دوره پیشین پاسخی جز برخوردهای امنیتی یا روابط رانتزا و فسادآلود نداشت.
حوزه مالی شهرداری در دوره اخیر موفقیتهای دیگری نیز داشته است. تهاتر میزان قابل توجهی از بدهیهای دولت به شهرداری، دریافت بخشی از مطالبات معوق از دولت، تسهیل روند انتشار اوراق مشارکت و ارتقاء سلامت در مراودات مالی و اداری از جمله این موفقیتها بوده است.
با این حال شهرداری تهران به شدت از ضعف در جذب سرمایههای جدید برای احیای پروژههای مهم و پیشبرد پروژههای سرمایهبر شهر، البته به روشی غیر از حجیمتر شدن بدهیها، رنج میبرد. نه فقط در زمینه سرمایههای خارجی، بلکه شهرداری برای جلب نظر بخش خصوصی هم ظرفیتهای قابل توجهی در حوزههای گردشگری، نمایشگاهی، تبلیغات، عمرانی و ... دارد که تاکنون شاهد برنامه خاصی در این زمینهها نبودهایم. ما معتقدیم ابهامات و اشکالات زیادی که در شیوه اداره بانک شهر و زیرمجموعههای آن وجود دارد، یکی دیگر از زمینههایی است که باید بهطور عاجل از سوی حوزه مالی در شهرداری تهران به عنوان سهامدار اصلی این بانک پیگیری شود.
شورای اسلامی شهر تهران در چند ماه اخیر موفق شد کلیات برنامه سوم توسعه شهر تهران و احکام مهم و بعضا بدیع و راهگشای آن را به تصویب برساند و بودجه سال ۱۳۹۸ نیز تا حد خوبی بر اساس آن تنظیم شده است. برنامهمحوری به معنای واقعی و اداره شهرداری بر اساس اهداف و چشماندازهای روشن و مورد وفاق، از آرزوهایی است که تحقق آن باید بر همین مبنا آغاز شود و نباید در مرحله عملیاتی شدن برنامه، تسلیم روزمرگی و انحراف شد. اینکه مدیریت پیشین شهرداری تهران مهمترین پروژهها و اقدامات خود را خارج از طرحهای جامع و تفصیلی و برنامههای توسعه شهر پیگیری کرد، باید درس عبرتی برای مدیریت شهری اصلاحطلب باشد که اجازه ندهد به هیچ بهانهای از رویکرد برنامهمحور عدول شود.
* * *
حزب اتحاد ملت ایران اسلامی به جد معتقد است که شوراهای منتخب مردم تجلیگاه سیاست مردمسالار در سطح محلی و از جمله ظرفیتهای ناب قانونی برای اداره کشور برپایه اراده ملی و حاکمیت نظر اکثریت هستند. این سرمایه را باید قدر دانست و برای رفع اشکالات و جبران نقاط ضعف آن نیز تلاش کرد.
اگرچه در برخی کلانشهرها از جمله تهران، روند اصلاح رویکردها در شهرداری تا حدی کند پیش میرود و موانع زیادی در برابر تغییرات دیده میشود و از این رو دستاوردها محدود به نظر میرسد و آنچه انجام میشود هم به خوبی دیده نمیشود، اما اینها هیچکدام به معنای عدول از آرمانها و فراموشی وعدهها نیست. کارنامه شورا و شهرداری در این مدت، با لحاظ جمیع جهات، موفق بوده و در حد بضاعت و امکان، ریلگذاری خوبی برای ادامه راه صورت گرفته است. اکثریت اصلاحطلبان منتخب در شورای شهر تهران، با وجود اشکالات و ضعفهای طبیعی و البته قابل جبران، بر عهد خود با شهروندان پایبند بودهاند و ما در حزب اتحاد ملت نیز تعهد میکنیم که همواره ناظر پایداری بر آن عهد در مسیر پیش رو باشیم.
تکتک اعضای محترم شورا باید توجه داشته باشند که شهرداری تهران پس از تلاطمهای یک سال آغازین فعالیت، تازه به آرامشی که لازمه فعالیت در این کلانشهر پرمساله است، رسیده و نباید اختلافنظرهای طبیعی به نحوی با لحن تند و گزنده و علنی کردن موضعگیریهای تقابلی همراه شود که جایگاه شهردار را تضعیف کند و شأن شورا را هم پایین بیاورد. نهاد شهرداری در طول دهههای گذشته بیش از حد سرمایه اجتماعی خود را از دست داده و شایسته نیست که مدیران شهر و شورا با تقابلهای بیپایه به اعتماد و امید مردم آسیب بزنند.
شهردار فعلی، فارغ از اینکه چه کسانی به او رای دادهاند، منتخب همه شورای شهر است و روش و منش مدیریتی او با اقبال خوبی در بین شهروندان نیز روبهرو شده است. وی با ایجاد ثبات و استقرار در شهرداری توانسته است نظر مثبت بسیاری از شهروندان را به رویکرد مدیریتی خود جلب کند و بدنه نیروهای شهرداری را نیز با خود همراه سازد. رفتارهایی از نوع آنچه در تهدید شهردار به علت برخی انتصابات یا خدشه به اعتبار شهرداری با القاء مشکلات ایمنی در خطوط ۶ و ۷ مترو مطرح شد، اگر حتی در نگاه خوشبینانه ناشی از سهمخواهی و رقابت سیاسی تلقی نشود، لااقل سویههای آشکاری از ضعف تدبیر در تنظیم روابط شورا با شهرداری را به نمایش میگذارد که جا دارد عقلای شورا و بزرگان جریان اصلاحات در این خصوص تدبیر کنند.
آقای حناچی در عین حال باید جایگاه خود و شهرداری را دستکم نگیرد، ملاحظات مربوط به این جایگاه را با درایت بیشتری رعایت کند و بداند که این شورا و شهرداری محصول رای میلیونی مردم تهران است. حد و اندازه سازمان شهرداری تهران فراتر از آن است که به یک حلقه بسته مدیریتی محدود شود و در معرض اتهام انتصابات مبتنی بر رفاقت قرار گیرد.
همچنین آرامش خوبی که در این دوره بر سطح اول مدیریت شهرداری تهران حاکم شده، نباید به انفعال تعبیر شود و قرار نیست مدیران شهرداری اجازه دهند که از بیرون برای آنها تصمیم گرفته شود. دخالت نهادهای بیرونی و اعمال نفوذهای امنیتی در عزل و نصبهای شهرداری، پاشنه آشیل مدیریت شهری است که اگر باب آن باز شود، مداخلات حدیقف نخواهد داشت و حتی اگر به نام صلاح و مصلحت انجام شود، به زودی آنچنان با رانتخواهیها و مفسدهجوییها توأم خواهد شد که شهردار و اعتبار شهرداری را یکجا به سقوط خواهد کشاند. از این رو باید تأکید کرد که از همین حالا باید راه بر چنین مداخلات مفسدهانگیزی بسته شود و ضمن تأکید بر هویت مستقل شهرداری و اهمیت اعتنا به خواست و رأی مردم، از همه نهادها باید خواست که به مدار قانون بازگردند و از حدود خود تجاوز نکنند.
مردم تهران در انتخابات سال ۱۳۹۶ با رای میلیونی به لیست امید شورای شهر، به صراحت با مسیری که مدیریت قبلی شهر خصوصا در سالهای آخر در پیش گرفته بود، مخالفت کردند و افرادی با شعارهای اصلاحطلبانه را برگزیدند. منتخبان مردم و شهردار منتخب ایشان نباید فراموش کنند که گفتمان اصلاحطلبی و وجوه متمایز آن باید محور اداره شهر باشد و نباید با کمرنگ کردن این گفتمان و تمایزهای آن اجازه داد امید مردم به تغییر در این سطح از دست برود. تهران مرکز ایران است و موفقیت یا خداینکرده شکست اصلاحطلبان در اداره آن، میتواند بسترساز قضاوت بعدی مردم در سراسر کشور درباره کارآمدی این جریان باشد.