◄ هدف بن سلمان از احداث شهر جدید نئوم چیست؟

به گزارش تین نیوز ، سال 2017 بود که محمد بن سلمان ولیعهد عربستان سعودی در گفتگو با رسانه ها از احداث نخستین شهر تمام هوشمند جهان در شمال غرب این کشور خبر داد. شهری که قرار است در افق نهایی 30 برابر نیویورک سیتی مساحت داشته باشد و ربات های ژاپنی در آن خدمت رسانی کنند. 

ابر پروژه 500 میلیارد دلاری عربستان در حالی کلید خورد که ویژگی های جغرافیایی این پروژه و افق های اقتصادی آن سوالات زیادی را در ذهن بسیاری از کارشناسان ایجاد کرد. صحبت های مقامات سعودی در رابطه با حضور دانش بنیان ها و طرح های هوشمندسازی حرف جدیدی به حساب نمی آید، چنین طرح ها و ایده هایی در شهرهای قرون وسطایی اروپا و کلان شهرهای آمریکای شمالی نیز در حال اجرا هستند. 

پس به چه دلیل حکومت آل سعود هزار کیلومتر دورتر از ریاض و جده اقدام به اجرای پروژه های هوشمندسازی می کند، در حالیکه عملا منطقه مورد نظر برهوتی بیش نیست و می بایست میلیاردها دلار سرمایه صرفا برای ایجاد یک سکونتگاه بزرگ خرج شود. علی رغم شعارهای جذاب در رابطه با تکنولوژی های مدرن به کار گرفته شده در این پروژه، این سوال مطرح است که هزینه های هنگفت برای احداث این شهر 180 کیلومتری دقیقا چه دستاوردی برای سعودی ها در پی دارد؟

اقتباس از نظریه شهر خطی (سوریا ای ماتا)

با بررسی اجمالی شهر لاین، تاثیر گذاری ایده شهر خطی سوریا ای ماتا در ذهن متبادر می شود. هر چند که نظریه شهر خطی در سال 1882 ارائه و هیچ وقت هم اجرایی نشد، اما همچنان در گوشه و کنار جهان طرح هایی با اقتباس از ایده های اولیه ای ماتا ارائه می شوند. 

سوریا ای ماتا مهندس راهسازی اهل اسپانیا (1920-1844) بود که نخستین بار الگوی شهرهای خطی را در روزنامه ی ال پروگرسو در مادرید به زیر چاپ برد. اندیشه اصلی سوریا ای ماتا ایجاد شبکه یکپارچه شهری در سرتاسر اروپا بود، به گونه ای که شهرهای خطی مابین شهرهای بزرگ اروپایی ایجاد شود. علی رغم اشکالات متعددی که به طرح ای ماتا در آن زمان گرفته شد، اما ایده او همچنان در قرن 21 نیز موضوع مورد بحث بسیاری از کارشناسان است.

یکی از اصلی ترین نقدهایی که همواره به طرح شهرهای خطی سوریا ای ماتا گرفته می شود، فقدان امنیت است. به گونه ای که هواپیمای نظامی به راحتی می تواند در کمترین زمان و با طی مسیر مستقیم، شهر خطی را با خاک یکسان کند. با توجه به خطی بودن هندسه شهر جدید نئوم در عربستان سعودی، این ایراد بزرگ به این مجموعه نیز وارد است. یک هواپیماهای نظامی ما فوق صوت در کمتر از 10 دقیقه می توانند لاین را به تلی از خاک تبدیل کنند. 

هر چند که توجیه دیگری وجود دارد و آن بافت کوهستانی منطقه است، به گونه ای که حملات هوایی در آن منطقه را دشوار می سازد. 

دور زدن اسرائیل

آنچه که کمتر در رسانه ها مطرح شده، اتصال ساحل غربی شهر لاین از طریق دریا به بندر شرم الشیخ مصر است. در مرز دریایی سواحل شمالغربی عربستان با جنوب شبه جزیره سینا در دریای سرخ، مجمع الجزایر طیران قرار دارد. 

اختلاف عربستان بر سر مجمع الجزایر طیران (تیران) با کشور مصر سالهاست که بر سر زبان ها است. با توجه به وسعت نسبتا قابل توجه این مجمع الجزایر، به نظر می رسد عربستان قصد دارد تا شهر 180 کیلومتری لاین را از طریق پل بر فراز دریای سرخ به بندر تفریحی شرم الشیخ مصر متصل کند. 

اتصال دو خشکی از طریق پل دریایی، علاوه بر حل مشاجره ها و اختلافات سیاسی دو کشور بر سر جزایر طیران، می تواند مانع بزرگی را از سر راه کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس بردارد، مانعی که ده ها سال است بلای جان خاورمیانه شده است، یعنی اسرائیل. 

با توجه به مانع شدن اسرائیل از اتصال مستقیم کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس به علاوه اردن، سوریه و لبنان با ممالک عربی شمال آفریقا، احداث این پل دریایی نه تنها سبب ایجاد ارتباط مستقیم و بی واسطه عربستان با مصر می شود، بلکه می تواند در آینده سامانه ریلی پر سرعت که طبق برنامه عمان، امارات عربی متحده، قطر و عربستان را در قامت یک شبکه واحد به هم متصل می کند، در نهایت به مصر و در انتهای مسیر به مراکش و سواحل جنوب اروپا وصل کند.

توازن سرزمینی 

با توجه به سکونت نزدیک به 90 درصد جمعیت عربستان در چهار شهر بزرگ این کشور یعنی ریاض (پایتخت)، جده، مکه مکرمه و مدینه النبی این اهتمام در میان مسئولان سعودی وجود دارد تا بخشی از جمعیت آتی این کشور را در سواحل شمال غربی مستقر کنند.

یکی از دلایل اصلی انتقال پایتخت عربستان از جده به ریاض، به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، نزدیک شدن دولت مرکزی به مخازن نفتی خلیج فارس و از طرفی دیگر توسعه بخش های شرقی سرزمین حجاز بود. اکنون، به نظر می رسد که مقامات سعودی قصد توسعه همه جانبه شمال غرب سرزمین اصلی را دارند. 

البته تاکنون رقم دقیقی از جمعیت مستقر پیش بینی شده در این مجموعه ارائه نشده، اما مشخصا تبلیغات گسترده حکومت آل سعود برای جذب سرمایه گذار از سرتاسر دنیا عزم جدی این کشور را برای توسعه همه جانبه این منطقه نشان می دهد.