«تصمیم بد» دولت ترامپ در قبال ایران

دولت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات‌متحده آمریکا، به‌رغم لحن بسیار تند خود علیه ایران، اقدامات بسیار کمی برای مقابله با این کشور انجام می‌‌دهد. استراتژی او در سوریه برای انعقاد توافق با روسیه، راه را برای تهران به منظور کنترل دالان بین دمشق و بغداد باز کرده است.

درحالی که در افغانستان، ایران به تدریج در حال تعیین موضع استراتژیک خود است، رئیس‌جمهور آمریکا درباره طرح تقویت حمایت آمریکا از دولت افغانستان هیاهو به راه انداخته است. در یمن، آمریکا، متحدانش را در حوزه خلیج‌فارس برای دنبال کردن یک جنگ نیابتی شکست خورده با تهران تقویت کرده است؛ جنگی که نتیجه آن، بزرگ‌ترین فاجعه انسانی جهان بوده است. در تنها حوزه‌ای که پیشروی‌ها و پیشرفت‌های ایران تا حدی کنترل شده، حوزه هسته‌ای است. به گفته بازرسان بین‌‌المللی و جامعه اطلاعاتی آمریکا، ایران تا حد زیادی به مفاد توافق هسته‌ای 2015 پایبند بوده و فعالیت‌های هسته‌ای خود را محدود کرده است. در صورت تداوم پایبندی ایران، این کشور به مدت یک دهه می‌تواند از لحاظ توسعه برنامه هسته‌ای قابل کنترل باشد. اما ترامپ درصدد است انفعال خود در قبال گسترش نفوذ منطقه‌‌ای ایران را با عزمش برای لغو توافق هسته‌‌ای مطابقت دهد.

بعد از تایید همراه با اکراه پایبندی ایران به مفاد توافق در ماه ژوئیه - اقدامی که هر 90 روز یک بار از سوی آمریکا صورت می‌گیرد - ترامپ به وال‌استریت‌ژورنال گفته بود که در نظر دارد در 90 روز بعدی که در ماه اکتبر خواهد بود، اعلام کند ایران به مفاد توافق پایبند نبوده است. چگونه می‌‌توان به چنین یافته‌ای دست یافت، زمانی که جامعه بین‌المللی قضاوت دیگری دارد؟ طبق گزارش مجله «فارین پالسی»، ترامپ به یک گروه از دستیاران سیاسی خود از جمله «استیو بنن» که اخیرا اخراج شده، دستور داده که دلیل و منطق‌های لازم برای اعلام عدم پایبندی ایران به برجام را ایجاد کنند.

کارشناسان درباره اینکه ترامپ با اعلام عدم پایبندی ایران واقعا به‌دنبال دستیابی به چیست، متحیر هستند؛ البته به‌نظر می‌رسد او تنها تلاش دارد میراث‌‌های «باراک اوباما» رئیس‌جمهور پیشین را از بین ببرد. در صورت نبود مدارکی از عدم پایبندی ایران، شرکای آمریکا در توافق هسته‌‌ای شامل اتحادیه اروپا، روسیه و چین قطعا از لغو توافق یا اعمال مجدد تحریم‌ها حمایت نخواهند کرد. ایران هم شاید به این گزارش کذب عدم تایید پایبندی این کشور به توافق، با از سرگیری غنی‌سازی اورانیوم پاسخ دهد؛ حتی اگر خبری از اعمال مجدد تحریم‌های آمریکا نباشد. در چنین وضعیتی کاخ سفید بار دیگر با مشکل قدیمی چگونگی متوقف کردن پیشرفت هسته‌ای ایران مواجه خواهد شد. آیا ترامپ می‌‌تواند به شکل معتبری ایران را به اقدام نظامی تهدید کند، درحالی که درحال حاضر تهدید نظامی کره‌شمالی هم وجود دارد؟

ضعف محوری توافق هسته‌‌ای، تنها موقتی بودن آن است. اکثر مفاد آن ظرف 8 تا 13 سال منقضی خواهد شد و پس از آن، ایران آزادانه می‌تواند بدون هیچ محدودیتی ذخایر هسته‌ای خود را پر کند. بنابراین اکنون اگر دولت آمریکا بخواهد تصمیم منطقی و عاقلانه‌ای بگیرد باید به این موضوع فکر کند که چطور بتوان محدودیت‌های اعمالی برجام را به آینده گسترش داد. شرکای آمریکا شاید آماده همکاری برای دستیابی به این استراتژی باشند و تلاش بیشتری برای متوقف کردن اقدامات غیرهسته‌ای این کشور داشته باشند، اما هیچ دلیلی وجود ندارد که انتظار داشته باشیم آنها از یک اقدام احمقانه آمریکا حمایت کنند.