◄ آثار استفاده از فناوری ارتباطات خودرویی در کاهش تصادفات خودرویی در معابر شهری و جاده‌های کشور

افزایش ایمنی جاده­‌ها نیازمند راهکارهایی برای کاهش پایدار تصادفات خودرویی است. به این منظور با مشارکت میان شرکت­های خودروسازی و دولت­های پیشرفته در حوزه حمل‌­ونقل هوشمند، توافقات نهایی برای استفاده از فناوری نوین ارتباطات برد کوتاه اختصاصی (DSRC) در باند فرکانسی 5.9 گیگاهرتز در ترکیب با فناوری ارتباطات سلولی به عمل آمده است تا امکان اجرای کاربردهای ایمنی در قالب سامانه­‌های ایمنی فعال بر روی خودروها فراهم گردد. فناوری DSRC با قابلیت تأخیر بسیار پائین در برقراری ارتباط بین خودروها در حد 0.2 میلی ثانیه می‌تواند پیام­هایی هشداردهنده لازم را به­‌موقع در اختیار رانندگان قرار دهد تا با اقدامات پیشگیرانه از وقوع تصادقات مرگبار جلوگیریی کنند.

خوشبختانه دانش فنی توسعه کاربردهای این فناوری و همچنین ایجاد توانمندی­‌های لازم برای طراحی و ساخت تجهیزات سخت‌­افزاری مورد نیاز آن از طریق اجرای پروژه ملی «طراحی و پیاده­‌سازی سامانه ارتباطات هوشمند خودرویی» با حمایت سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران توسط جهاد دانشگاهی صنعتی شریف بدست آمده است و نمونه­‌هایی از این کاربردها در چند محدوده­ عملیاتی شهری و جاده­‌ای در کشور به صورت کاملاً مؤفق اجرا شده­‌اند. با اجرای این پروژه، نام جمهوری اسلامی ایران در کنار کشورهای پیشرفته فعال در حوزه آزمون و بکارگیری این فناوری در سایت http://wiki.fot-net.eu درج شده است که نشان دهنده اهتمام کشور در نزد جهانیان برای بهبود ایمنی راه‌­ها و کاهش  تصادفات خودرویی می‌­باشد.

اهم کاربردهای این فناوری در بخش ایمنی به شرح زیر قابل ذکر هستند:

-      اطلاع­‌رسانی شرایط جوی و وضعیت آب و هوایی جاده‌­ها در مسیرهای پیشِ‌­رو،

-      اطلاع­‌رسانی کارگاه­های جاده­‌ای در مسیرهای پیشِ­‌رو،

-      اطلاع­‌رسانی وضعیت ترافیک، راه­‌بندان­ها و پیشنهاد مسیرهای جایگزین،

-      هشدار ورود خودرو از مسیر فرعی به جاده اصلی،

-      هشدار وضعیت ترافیکی جاده در نقاط خارج از دید راننده،

-      هشدار تخطی از سرعت غیرمجاز،

-      هشدار خطر واژگونی خودرو،

-      ارسال تخلفات رانندگی خودروها به پاسگاه­‌های پلیس­‌راه،

-      ارسال هدفمند پیام­های ایمنی به خودروها،

-      هشدار توقف و یا ترمز ناگهانی یک خودرو در جلو (و خارج از دید راننده)،

-      هشدار سبقت ممنوع،

-      هشدار نزدیک شدن خودرو اورژانس از پشتِ­‌سر،

-      ارسال تخلفات رانندگی خودروها به خودروهای گشت پلیس‌­راه،

اکنون ایجاد شرایط پیاده‌­سازی این کاربردها در کشور به سادگی امکانپذیر است و نیازمند عزم و اراده لازم مدیریتی در دستگاه­های اجرایی ذی­ربط می­باشد. مقدمات این مهم در طول مدت سپری شده از شروع پروژه ملی فو‌‌‌ق‌­الذکر انجام شده‌اند که اهم آنها عبارتند از:

-      تصویب استاندارد IEEE 802.11p توسط سازمان ملی استاندارد ایران در سال 1392 با همکاری سازمان  فناوری اطلاعات ایران به عنوان استاندارد پایه و مورد قبول جهانی برای ارتباطات خودرویی،

-      توجه به استفاده از فناوری ارتباطات خودرویی به عنوان یکی از سیاست­های تولید خودرو رقابت­‌پذیر در سند «اهداف و سیاست­‌های صنعت خودرو در افق 1404» که در زمستان سال 1392 از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت منتشر شده است،

-      تصویب و انتشار پروانه عمومی بهره‌­برداری از فضای فرکانسی مورد نیاز در باند 5.9 گیگاهرتز برای اجرای کاربردهای خودرویی بر مبنای استاندارد IEEE 802.11p و پروتکل ارتباطی DSRC در مردادماه 1395 توسطط  سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی،

-      تأئید اهمیت کاربردهای ایمنی فناوری ارتباطات خودرویی بر مبنای استاندارد IEEE 802.11p از سوی سازمان راهداری و حمل­‌ونقل جاده‌­ای در گزارش مردادماه 1396 این سازمان به کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی بهه منظور توجه به این فناوری در امر تدوین قوانین مورد نیاز برای بهبود ایمنی جاده‌­های کشور،

آنچه پیاده‌­سازی کاربردهای این فناوری را در کشور با سهولت و هزینه کمتر، مقدور می­‌سازد، شروع اجرای برخی پروژه‌­های حمل­ونقل هوشمند (ITS) است که می‌­توانند با این کاربردها یکپارچه شوند. این یکپارچه‌­سازی می‌­تواند فرصت بی­‌نظیری برای کشور ایجاد نماید تا از مزایای فناوری ارتباطات خودرویی به بهترین شکل ممکن در جهت کاهش تصادفات خودرویی استفاده شود. دو مورد از این پروژه­‌ها که در حوزه وظایف سازمان راهداری و حمل­‌ونقل جاده‌ای و با هماهنگی پلیس راهور ناجا در حال اجرا هستند، عبارتند از:

-      پروژه «خرید، نصب، راه‌­اندازی، نگهداری و بهره‌­برداری از سامانه­‌های ثبت تخلفات عبور و مرور» تقریباً در 34000 کیلومتر از راه­های شریانی کشور که با نصب دوربین­‌های نظارت تصویری در فواصل حدوداً 30 کیلومتری از یکدیگر اجرا می­‌شود. مکان­های نصب این دوربین‌­ها از یک امکان بسیار خوب برای نصب تجهیزات ارتباطی مبتنی بر فناوری ارتباطات خودرویی برخوردار هستند. با نصب این تجهیزات در جاده‌­های کشور، به یک زیرساخت ارتباطی مطمئن می­رسیم که بر اساس آن می­توانیم طیف گسترده­ای از کاربردهای ایمنی و راحتی برای رانندگی را اجرا کنیم و خدمات مورد نیاز را به خودروهای مجهز به این فناوری ارائه دهیم.

-      پروژه «سامانه پایش هوشمند تردد ناوگان» موسوم به پروژه «سپهتن» است که الزام می­دارد خودروهای ناوگان حمل‌­ونقل عمومی بار و مسافر به تجهیزات خاصی مجهز شوند. با استفاده از این تجهیزات، اطلاعات تعریف شده مرتبط با خودرو مانند سرعت، مشخصات گواهینامه راننده، تخلفات رانندگی در طول مسیر و دیگر موارد کنترلی لازم به پاسگاه‌های پلیس‌­راه ارسال می‌شود تا خودروهای متخلف شناسایی شده و در محل پاسگاه­ها برای بررسی وضعیت آنها و اعمال قانون، متوقف شوند.

استفاده از فناوری ارتباطات خودرویی مبتنی بر استاندارد IEEE 802.11p در این پروژه با هدف اجرای کاربردهای ایمنی و ارائه طیف گسترده­ای از خدمات غیرایمنی می‌تواند به یک حرکت برجسته و بسیار تأثیرگذاری برای کاهش تلفاتت جاده‌ای بی‌انجامد. در واقع با انجام این کار و اگر فقط خودروهای ناوگان حمل‌ونقل عمومی جاده‌ای (که اجباراً باید به تجهیزات سامانه سپهتن مجهز باشند) به فناوری ارتباطات خودرویی مجهز شوند، قطعاً می‌توانیم شاهد یک تحول بنیادی در ارتقای سطح ایمنی ترددهای خودرویی در کشور باشیم. چرا که این خودروها به صورت برنامه­‌ریزی شده، دائم و با توزیع نسبتاً یکنواخت در جاده­‌های کشور تردد می­‌کنند و می­توانند نقش راهبرهای جاده‌­ای را ایفا نموده و شرایط بهبود ایمنی برای خودروهای دیگر را نیز فراهم کنند.

و نکته آخر:

امروز با یک فرصت استثنایی برای ایجاد زمینه­‌های توسعه کاربردهای فناوری ارتباطات خودرویی در کشور مواجه هستیم. پیام اخیر مقام معظم رهبری برای ادای سهم دستگاه­های مختلف به منظور اقدام در جهت جلوگیری از تصادفات جاده­‌ای در کشور و دستور معاون اول محترم ریاست جمهوری برای تدوین نقشه راه ایمنی جاده­‌های کشور این فرصت را فراهم کرده است که الزامات قانونی،زیرساخت­ها و شرایط توسعه کاربردهای فناوری ارتباطات خودرویی را ایجاد کنیم.