بازار سنتی مسکن چگونه تسلیم تکنولوژی شد؟

سرانجام دفاتر مشاور املاک با راه‌اندازی سامانه‌ای به منظور سهولت معاملات به نوعی در برابر تکنولوژی تسلیم شدند؛ موضوعی که احتمالا با کاهش اشتغال در این بخش و فشار نیروی کار به دیگر سطوح اقتصادی همراه می‌شود.

به گزارش ایسنا، از اولین روزی که در سال ۱۳۹۲ "دیوار" اقدام به درج تبلیغات همه نوع کالا از جمله فروش مسکن در سایت خود کرد زنگ خطر برای دفاتر مشاور املاک که سال‌ها به شکل سنتی فعالیت می‌کردند به صدا درآمد. به دنبال آن سایت‌های مجازی بخش خصوصی یکی پس از دیگری رونمایی شدند. ابتدا مشاوران املاک مقاومت کردند؛   مقاومتی که رییس اتحادیه خیلی زود متوجه بی‌ثمر بودن آن شد. حالا اتحادیه املاک هم صاحب یکی از همین سامانه‌ها به نام "فست ملک" شده و به نظر می‌رسد با مقداری زیرکی، از تجارب سایت‌های قبلی برای تکمیل سامانه خود استفاده کرده است.

وقتی حسام عقبایی ـ رییس اتحادیه مشاوران املاک تهران ـ در مراسم افتتاح یکی از سایت‌های مجازی مسکن شرکت کرد، موج انتقادات از سوی دفاتر سنتی بالا گرفت. عقبایی در همان روز اعلام  کرد که "دیوار را خراب می‌کنم" اما همان جا گفت "ما از ابزارهای نوین و طرح های جدید که بتواند به روند رشد معاملات کشور و بالا بردن صنایع مرتبط با ساختمان در حوزه دیجیتال و فضای مجازی کمک کند استقبال می کنیم". بعدا هم چند بار عنوان کرد "نمی‌توان در برابر فناوری مقاومت کرد بلکه باید آن را در جهت منافع صنف به خدمت درآورد". بنابراین دفاتر املاک یکی پس از دیگری به سایت‌های مجازی فروش ملک لینک شدند. اما موضوع به این سادگی‌ها نبود. بعضی دفاتر از انحصار فایل‌ها در دست بعضی دیگر از طریق معدود سایت‌هایی که به آنها قدرت می‌بخشید نگران شدند؛ ‌نگرانی که به نظر می‌رسد هنوز رفع نشده است.

با این‌که استفاده از فناوری می‌تواند موجب شکوفایی در هر بخش باشد، تلاطمی که سایت‌های املاک به حوزه اشتغال واسطه‌های ملکی وارد کرد شدیدتر از آن بود که ابتدا تصور می‌شد؛ مانند همان اتفاقی که با ورود اسنپ و تپسی برای آژانس‌های تاکسی تلفنی افتاد و ضربه‌ای کاری به صاحبان پروانه در این صنف وارد کرد؛ بنابراین اتحادیه املاک به این نتیجه رسید که جلوی ضرر را از هر جا بگیرد منفعت است.

اما موضوعی که حالا منجر به دلخوری سایت‌های مجازی شده، این است که رییس اتحادیه املاک ابتدا با این وعده که قصد دارد راه اشتغال بخش خصوصی را هموار کند به آنها چراغ سبز نشان داد؛ حتی در مراسم رونمایی "آلونک"، "آی‌هوم" و "شابش" شرکت کرد و عکس یادگاری انداخت. حالا اما این سایت‌ها احساس می‌کنند با راه‌اندازی سامانه رسمی اتحادیه پشتشان خالی شده است.

از سوی دیگر بعضی دفاتر املاک می‌گویند موافق راه‌اندازی سامانه اتحادیه با چنین فرمی نبوده‌اند. محسن ـ یکی از مشاوران املاک منطقه یک ـ در این خصوص به ایسنا اظهار کرد که سایت رسمی اتحادیه همانند بعضی دیگر از سایت‌های جدیدالتاسیس به درد کار ما نمی‌خورد؛ چرا که بسیار هزینه‌بر است. ما یک سایت حرفه‌ای‌تر با هزینه کمتر نیاز داریم.

وی بیان می‌کند در حال حاضر قالب دفاتر املاک از سایت‌های "اسکان" یا "ایران فایل" استفاده می‌کنند که ترکیبی از سنتی و مکانیزه هستند. سامانه‌های جدید کاملا ابتدایی و به نوعی کپی ناشیانه از سایت‌های قبلی هستند. مضافا این‌که تمام فایل‌هایی که ما در سایت‌های جدید می‌خواهیم پیدا کنیم ابتدا در اسکان وجود دارد. از طرف دیگر اتحادیه املاک با راه‌اندازی سامانه "فست ملک" هزینه‌ای دو سه برابر نسبت به سایت‌های قدیمی‌تر از ما می‌گیرد؛ در حالی که سایت‌های قبلی، پیشرفته‌تر، قوی‌تر و دارای پرسنل بیشتر نسبت به سایت اتحادیه است.

محسن با بیان این اعتقاد که خطر ورود  بی‌قاعده تکنولوژی منجر به حذف مشاوران املاک، کاهش معاملات و افزایش قیمت مسکن منجر خواهد شد با ذکر مثالی در این خصوص می‌گوید اگر مشاورین املاک نباشند کمتر معامله‌ای خود به خود جوش می‌خورد. فرض کنید فروشنده قیمت را ۲۰۰ میلیون تومان اعلام می‌کند و خریدار می‌گوید ۱۸۰ میلیون تومان. باید فرد واسطه‌ای این رقم را به هم نزدیک کند. ما این سهولت را انجام می‌دهیم. همین حالا هم معاملات بسیار کمی، بدون وجود واسطه جوش می‌خورد.

وی معتقد است که اپلیکیشن‌ها، سامانه‌ها و استارتاپ‌های جدید در واقع مردم را به این سمت سوق می‌دهد که خودشان معامله کنند. با این وجود مطمئنا ضربه زیادی به خریداران وارد می‌شود و قیمت‌ها بالا می‌رود؛ چرا که خریدار قدرت چانه‌زنی کارشناس را ندارد؛ کارشناسی که بعضا برای ورود به این حرفه تحصیلات دانشگاهی را طی کرده است. در حال حاضر بخش مسکن در رکود است و امسال مقدار اندکی معاملات رونق گرفته اما با ورود سایت‌های مجازی به بحث خرید و فروش ملک، خطر بازگشت به رکود وجود دارد.

این مشاور املاک هم‌چنین می‌گوید اگر اتحادیه قصد حمایت از صنف را دارد باید برنامه به صورتی تنظیم شود که شماره تلفن فروشنده در اختیار دفاتر املاک باشد؛ نه این‌که به راحتی در سایت نمایش داده شود.