شهر فروشی، منشا فساد

 متاسفانه در این سال ها غالب باغ های تهران تبدیل به ساختمان شده اند. ریشه مفاسد در شهرداری ها را باید در همین موارد پیدا کرد که طبق قانون دادن امتیازات (تراکم و ساخت وساز غیرمجاز و...) به مردم بسیار سخت است، اما در عین حال این امتیازات به افراد داده می شود و در قبال دادن این امتیازات مبالغی پرداخت می شود که زمینه ساز فساد در سیستم اداری است.

در شهرهای بزرگ دنیا درآمد شهرداری ها از محل درآمدهای پایدار است، در حقیقت مهم ترین بخش از درآمد شهرداری ها مالیات سالانه املاک است که از کسانی دریافت می شود که در شهر زندگی می کنند و مالک بنایی هستند. این مبلغ به این صورت محاسبه می شود که حدود ١ درصد ارزش روز ملک از مالک به عنوان مالیات دریافت می شود. هزینه های شهرداری معمولا از محل درآمد همین مالیات ها تامین می شود. به همین دلیل مناسبات مالی کمتری برای صدور مجوز جهت ساخت وساز یا ایجاد تغییرات در ملک، شکل می گیرد. در کلانشهرهای ایران کاملا عکس این اتفاق در حال وقوع است و شهرداری ها از شهرفروشی درآمد کسب می کنند و بخش عمده شهرداری از طریق فروش تراکم و تغییر کاربری از مسکونی به تجاری یا موارد دیگر درآمد کسب می کند. این مناسبات مالی که رقم های درشتی هم دارند، صدور چنین مجوزی باعث می شود در بدنه یک دستگاه افراد برای دریافت چنین مبالغی و صدور مجوزهای مورد نیاز متقاضیان ترغیب می شوند. بخش قابل توجهی از مفاسد موجود در شهرداری های کلانشهرها ناشی از همین مساله است. از سویی متقاضی این مجوز هم از پرداخت مبلغی هرچند هنگفت و ...

دریافت مجوزی برای بلندمرتبه سازی یا موارد دیگر نفع می برد. در مناطقی از تهران شاهد هستیم که باغی را خشک می کنند تا زمین آن را به یک مجتمع تجاری یا برج مسکونی تبدیل کنند. متاسفانه در این سال ها غالب باغ های تهران تبدیل به ساختمان شده اند. ریشه مفاسد در شهرداری ها را باید در همین موارد پیدا کرد که طبق قانون دادن امتیازات (تراکم و ساخت وساز غیرمجاز و...) به مردم بسیار سخت است، اما در عین حال این امتیازات به افراد داده می شود و در قبال دادن این امتیازات مبالغی پرداخت می شود که زمینه ساز فساد در سیستم اداری است.

وصول عواید سالانه املاک زحمت زیادی دارد و نیاز به جمع آوری مستندات و پیگیری دارد. اما صدور مجوز ساخت یا فروش تراکم کار ساده ای است و نیاز به وقت زیادی ندارد و در عین حال چند برابر عواید سالانه املاک درآمد نصیب شهرداری می کند. در قانون مالیات ها تا قبل از سال ٨٠ مالیاتی برای اراضی بایر در نظر گرفته شده بود و همچنین مالیات سالانه املاک و خانه های خالی در نظر گرفته شده بود، قرار بر این بود که این درآمدها به جای پرداخت به سازمان امور مالیاتی در اختیار شهرداری ها قرار گیرد. اما شهرداری ها از این مورد استقبال نکردند به دلیل اینکه معتقد بودند می توانند درآمدهای ساده تر و کلان تری داشته باشند. در صورتی که در تمام دنیا این نوع مالیات ها متعلق به شهرداری هاست تا از درآمد حاصل از آن برای رفاه و تنفس مردم استفاده کنند، در حالی که در تهران شهرداری با فروش تراکم، از مردم پول دریافت می کند تا راه تنفس آنها را ببندد، همان اتفاقی که در منطقه ٢٢ افتاده است و کریدور ورود هوا به تهران با ساخت وسازهای بی رویه مسدود شده است. برای جلوگیری از این موارد که منشا مفاسد در شهرداری ها هستند، لازم است که قوانین اصلاح شوند و محل درآمد شهرداری ها از فروش تراکم و شهر فروشی به راه هایی تغییر کند که در تمام دنیا مرسوم است.

*مشاور وزیر راه و شهرسازی