رشد چندبرابری سود و خدمات و تسهیلات رفاهی برای اعضای صندوق

در گزارش صفحه ریلی شماره 284 هفته نامه حمل ونقل منتشر شده 22 دی ماه 99 می خوانید: مؤسسه صندوق پس انداز کارکنان راه آهن در سال ۱۳۷۳، به منظور تشویق کارکنان به پس انداز و آینده نگری و استفاده از اندوخته در طول مدت خدمت به جهت رفع نیازهای ضروری کارکنان و همچنین به کارگیری منابع صندوق در جهت کسب درآمد بیشتر برای ایجاد پشتوانه رفاه زمان حال و آینده کارکنان راه آهن و شرکت های دارای عضو در صندوق تأسیس شد.

این مؤسسه دارای ۹ شرکت تابعه و ۳ شرکت مشترک است که درمجموع خدمات حمل ونقل ریلی در زمینه های مختلف را ارائه می دهند. ازجمله این خدمات می توان به حمل ونقل بار، تعمیر و نگهداری لکوموتیو، واگن و خطوط ریلی، حمل ونقل ترکیبی، ساخت سوزن برای مترو و راه آهن، احداث، بازسازی و بهسازی خطوط ریلی و ابنیه فنی راه آهن، خدمات فورواردری، خدمات بیمه ای، حمل خرده بار و ردیابی آنلاین واگن های باری اشاره کرد.

مجتبی شیواپور که از چهار سال قبل مدیریت عاملی مؤسسه صندوق پس انداز کارکنان راه آهن را بر عهده دارد از دانش آموختگان دانشگاه های صنعتی شریف و امیرکبیر و ازجمله مدیران با سابقه کشور است که در کارنامه خود سابقه مدیریت در گروه صنعتی ایران خودرو و شرکت قطارهای مسافری رجا را به همراه دارد. با او درباره زمینه های فعالیت مؤسسه و مسائل و مشکلات آن گفتگو کرده ایم که در ادامه می خوانید.

لطفا در ابتدا درباره شرکت های تابعه مؤسسه و نحوه فعالیت آنها توضیحاتی بفرمایید؟

با توجه به مأموریت مؤسسه که پیش تر عنوان شد، فعالیت ها باید به گونه ای باشد که در جهت تأمین سود پایدار برای افزایش حق السهم و اندوخته سپرده گذاران صندوق و ارائه تسهیلات متنوع و ارزان به آنها از طریق سرمایه گذاری در صنعت حمل ونقل بار ریلی، بازار سرمایه و سایر حوزه های اقتصادی صورت گیرد. بعلاوه، چشم انداز مؤسسه؛ حفظ سهم بازار و حضور در میان ۲ شرکت برتر حمل ونقل بار ریلی کشور در راستای سند چشم انداز ۱۴۰۴ راه آهن جمهوری اسلامی ایران و ایفای نقش مؤثر در بازار سرمایه و سایر حوزه های اقتصادی است که ۱۲ شرکت مورداشاره با مدیریت کلان مؤسسه، وظیفه تحقق مأموریت و چشم انداز ترسیم شده و تحقق اهداف بر اساس سیاست ها و خط مشی های تدوین شده را برعهده دارند.

شرکت «راه آهن حمل ونقل» به عنوان بزرگ ترین شرکت تابعه در زمینه حمل انواع مواد معدنی، کالاهای صادراتی، وارداتی و ترانزیتی به مقاصد داخلی و خارجی فعالیت می کند. شرکت «ترکیب حمل ونقل» دیگر شرکت تابعه است که در زمینه خدمات فورواردری فعال است و درحال حاضر کلیه خدمات حمل ونقل بار داخلی و ترانزیتی را به صورت چندوجهی از بنادر، باراندازها و مراکز تولیدی انجام می دهد. از دیگر شرکت های تابعه این مؤسسه می توان به شرکت «راه آهن کشش» اشاره کرد. این شرکت در زمینه نگهداری و تعمیرات لکوموتیو، واگن و راهبری قطارهای باری فعالیت می کند. دیگر شرکت تابعه «گسترش صنایع ریلی ایران (ایرید)» است که به منظور ارتقاء سطح دانش فنی صنعت کشور در خطوط ریلی و جلوگیری از خروج ارز و با توجه به نیاز راه آهن جمهوری اسلامی ایران به تولید انواع سوزن ریلی می پردازد. همچنین شرکت «خط و ابنیه فلق» ازجمله شرکت های تابعه ای است که توانایی انجام فعالیت هایی نظیر احداث، بازسازی، بهسازی و تعمیر و نگهداری خطوط ریلی و ابنیه فنی راه آهن و احداث ساختمان های مسکونی و اداری را دارد. شرکت «راه پرواز» دیگر شرکت تابعه است که در زمینه فروش بلیت هواپیما و قطار و نیز اجرای تورهای ایرانگردی و زیارتی و مدیریت مجتمع های تفریحی، فرهنگی ورزشی فعال است. شرکت های «خدمات بیمه ای همراه اندیشان فرتاک» و «خدمات بیمه ای پوشش جاده ابریشم» از دیگر شرکت های تابعه موسسه هستند که به ارائه خدمات بیمه ای می پردازند. شرکت «توسعه بازرگانی پیشتاز راه و شهر» نیز در زمینه حمل خرده بار فعالیت می کند.

همچنین سه شرکت «فولاد ریل طوس» با زمینه فعالیت حمل ونقل مواد معدنی و فولاد، شرکت «اندیشه راه ورسک» در زمینه خدمات ردیابی آنلاین واگن های باری در ایران و ۱۶ کشور آسیای میانه و شرکت «رسان ریل پارس» فعال در حوزه حمل ونقل ریلی بین المللی و حمل ونقل ترکیبی به کشورهای CIS، ترکیه و چین از کلیه بنادر، باراندازها، مراکز تولیدی و اقتصادی ایران هستند که بخشی از سهام آنها متعلق به مؤسسه است.

 نحوه تعامل مؤسسه به عنوان یک هولدینگ با شرکت های زیرمجموعه خود چگونه است و از چه سازوکاری جهت مدیریت آنها استفاده می شود؟

به طورکلی مؤسسه با تدوین برنامه راهبردی، استراتژی ها، سیاست ها، اهداف، طرح ها و برنامه های اصلی هر یک از شرکت ها را مشخص و ابلاغ می کند. در همین راستا به عنوان مجمع شرکت های تابعه با ایجاد سیستم اطلاعات مدیریت در سطح مؤسسه و برگزاری مجامع شرکت ها به صورت فصلی، تلاش می کند تا با کنترل و نظارت منظم و مستمر، فعالیت شرکت ها را در راستای استراتژی ها و اهداف مؤسسه و تحقق طرح ها و برنامه های آنها و نیز تحقق عملکرد شرکت ها بر اساس بودجه های مصوب سالانه را رصد کند.

با توجه به تدوین سند برنامه راهبردی مؤسسه، نقاط ضعف و قوت مؤسسه برای استفاده از فرصت های پیش رو و تبدیل تهدیدها به فرصت و بهره برداری از آنها جهت موفقیت مؤسسه را در چه می دانید؟

ازجمله نقاط قوت مؤسسه می توان به این موارد اشاره کرد: داشتن اعتبار و وجهه مناسب در حمل ونقل ریلی کشور، دارا بودن شرکت های چابک و فعال در زمینه های کاری خود، برخورداری از منابع مالی مستمر از طریق دریافت سهمین اعضاء و نیز سود حاصل از سرمایه گذاری در شرکت های تابعه و بازار سرمایه، داشتن دارایی های ثابت مناسب نظیر انواع لکوموتیو، واگن و تجهیزات خطوط ریلی، شناخت و آشنایی کامل با حوزه های کاری مرتبط با راه آهن، دارا بودن شرکت های تخصصی در حوزه حمل ونقل، دارا بودن زنجیره کامل حمل ونقل جاده ای و ریلی و ناوگان موردنیاز و داشتن نیروهای با سابقه و با تجربه. در مقابل باید اذعان داشت که ضعف هایی هم در مؤسسه و شرکت های تابعه آن وجود دارد که اقداماتی برای برطرف کردن آنها در حال انجام است که باید در اجرای آنها تسریع شود. ازجمله نقاط ضعف می توان موارد زیر را برشمرد: بروز نبودن تحلیل بازار و رقبا، عدم مقایسه عملکرد مؤسسه با شرکت های داخلی و خارجی دارای فعالیت های مشابه، کمبود منابع مالی جهت توسعه زیرساخت ها، ضعف در ساختار محاسبات قیمت تمام شده با توجه به نرخ رشد ارز در سال های گذشته، کمبود نیروی متخصص و همچنین آموزش های تخصصی مرتبط با بازار پول و سرمایه.

با توجه به تدوین سند برنامه راهبردی مؤسسه، چه فرصت ها و تهدیدهایی در خصوص موقعیت مؤسسه در سال های آتی شناسایی شده است؟

کلا صنعت حمل ونقل ریلی دارای فرصت های بسیار مناسبی برای توسعه زیرساخت ها و گسترش شیوه حمل ونقل ریلی در مقایسه با حمل ونقل جاده ای و هوایی در کشور است. در همین راستا مؤسسه به عنوان یکی از زیرمجموعه های بزرگ این صنعت، فرصت های بسیار مناسبی جهت توسعه خود دارد که به اختصار برخی از آنها را بیان می کنم: افزایش تقاضـای حمل ونقل ریلی در ایران، موقعیت مناسب ترانزیت بار، ارتباط نسبتا مناسب با راه آهن و زیرمجموعه های آن، عضویت در انجمن حمل ونقل ریلی و اطلاع از آخرین تحولات این صنعت، افزایش ظرفیت خطوط ریلی کشور، عرصه جدید تعمیرات ناوگان ریلی و ورود به بازارهای سرمایه و ایجاد کسب وکارهای جدید. در مقابل مواردی هست که موقعیت مؤسسه را مورد تهدید قرار می دهد و امیدواریم بتوانیم تا حد امکان آنها را بر طرف و حتی تبدیل به فرصت هایی جهت استمرار موفقیت های مؤسسه کنیم. ازجمله می توان به مواردی نظیر سرعت کم حرکت ناوگان باری ریلی، قیمت پایین تعرفه حمل بار، ثبات نداشتن قیمت ارز، وابستگی صنعت به تأمین تجهیزات خارجی، تحریم و محدودیت های سیاسی، عدم ثبات قیمت ها در بازار و عدم وصول به موقع مطالبات از مشتریان اشاره کرد.

مؤسسه در دوره مدیریت جنابعالی چه سرمایه گذاری های را جهت توسعه شرکت ها انجام داده است؟

یکی از راهبردهای اصلی مؤسسه در سند برنامه راهبردی «توسعه دامنه فعالیت ها در حوزه حمل ونقل بار ریلی و ترکیبی» است که در همین راستا می توان به خرید و در سیر قرار دادن تعداد ۲۰۰ دستگاه واگن لبه بلند، ۱۹۶ دستگاه واگن مخزن دار، ۷۵ دستگاه واگن لبه کوتاه، ۲۱ دستگاه واگن توشه به منظور توسعه حمل خرده بار، ۲۰ دستگاه کانتینر ۴۰ فوت فله بر و نیز خرید ۳۰۰ دستگاه واگن لبه بلند توسط شرکت فولادریل طوس که ۴۹% سهام این شرکت متعلق به مؤسسه است، اشاره کرد. از دیگر راهبردهای مؤسسه «تأمین امکانات و تجهیزات لازم جهت حضور در پروژه های زیرسازی، روسازی و نگهداری خطوط و ابنیه ریلی» است که در همین رابطه یک دستگاه جرثقیل ریلی، ۵ دستگاه درزین و یک دستگاه CNC دروازه ای برای ماشین کاری سوزن نیز خریداری و مورد بهره برداری قرار گرفته است.

همچنین سعی شده تا نسبت به توسعه فضاهای اداری موردنیاز برخی شرکت ها سرمایه گذاری لازم صورت گیرد که خوشبختانه این امر با خرید دو واحد ساختمان اداری توسط شرکت بیمه ای همراه اندیشان فرتاک، یک واحد ساختمان اداری توسط شرکت بیمه ای پوشش جاده ابریشم در تهران و دو واحد به وسیله شرکت های راه آهن حمل ونقل و ترکیب حمل ونقل در ساختمان شرکت های حمل ونقل ریلی اسکله شهید رجایی تحقق یافته است. در همین رابطه سرمایه گذاری های مناسبی نیز جهت احداث، بازسازی یا بهسازی اماکن رفاهی و ورزشی در دو مجتمع پارمیس و اکباتان و نیز احداث ۱۴ سوئیت یک و دو اتاقه در ایستگاه مشهد با هدف ارائه خدمات بیشتر به اعضاء صندوق انجام شده است.

به نظر می رسد که فعالیت های خوبی هم در خصوص ساخت داخل و خودکفایی برخی قطعات و مجموعه ها در دو شرکت ایرید و راه آهن کشش انجام شده است. لطفا توضیحات مختصری نیز در این خصوص ارائه کنید.

بر اساس دو راهبرد اصلی دیگر مؤسسه «افزایش عمق ساخت داخل و تولید انواع سوزن و حضور در پروژه های تعمیر و نگهداری سوزن شبکه ریلی» و «توسعه دامنه فعالیت ها در حوزه نیروی کشش» و با توجه به شرایط تحریم های ظالمانه و مشکلاتی که در تأمین خارج قطعات به وجود آمد، اقدامات خوبی در خصوص ساخت داخل و خودکفایی برخی قطعات لکوموتیو و سوزن با استفاده از توان و ظرفیت شرکت های معتبر داخلی انجام شده است. به عنوان مثال ساخت تکه مرکزی سوزن موردنیاز خطوط ریلی شبکه راه آهن برای اولین بار به طور کامل و ساخت اولین نمونه های زبانه و ریل پهلویی هم طی این مدت با اتکا به نیروهای توانمند شرکت ایرید و استفاده از توان شرکت های داخلی در داخل کشور صورت گرفته است. در همین راستا تعدادی از قطعات پرمصرف موردنیاز لکوموتیوهای شرکت راه آهن کشش هم در داخل ساخته شده و این روند در مورد برخی قطعات دیگر هم در دست اقدام است. خوشبختانه علاوه بر قطع وابستگی به این گونه قطعات و رفع مشکل تأمین، صرفه جویی ارزی خوبی هم حاصل شده است. از طراحی و تولید سوزن ۳۷ تنی هم می توان به عنوان یکی دیگر از افتخارات نیروی های توانمند داخل کشور یاد کرد.

 آیا اقداماتی هم در خصوص ورود به بازارهای جدید کسب وکار صورت گرفته است؟

«توسعه دامنه فعالیت های مختلف اقتصادی و حضور در کسب وکارهای جدید» از دیگر راهبردها جهت تحقق چشم انداز و دسترسی به اهداف مؤسسه است که بر مبنای آن سعی شده تا نقش مؤسسه به عنوان یک بنگاه اقتصادی پررنگ تر شود. به عنوان مثال با استفاده از کارشناسان خبره داخل مؤسسه و استفاده از مشاوران مجرب شرکت های کارگزاری، ورود به بازار بورس با حجم گسترده تری نسبت به سالیان گذشته انجام شد که خوشبختانه با توجه به شرایط مناسب بازار در دو سه سال گذشته، سود خوبی هم عاید مؤسسه شذ که بخش اعظم آن از طریق وام در اختیار اعضای صندوق قرار گرفت. همچنین با تغییر یا افزایش سطح مأموریت شرکت های تابعه، کارگاه تعمیر و نگهداری واگن های باری در سیرجان راه اندازی شد.

شرکت خط و ابنیه فلق فعالیت های جدیدی را در اجرای پروژه های روسازی و تعمیر و نگهداری خطوط ریلی به انجام رساند. همچنین بر اساس راهبرد «ایجاد شرکت های مشترک یا خرید بخشی از سهام شرکت های حمل ونقل ریلی » دو شرکت استارت آپی اندیشه راه ورسک و شرکت رسان ریل پارس با فعالیت هایی متفاوت نسبت به فعالیت های جاری شرکت های تابعه شکل گرفتند و با تغییر مأموریت شرکت پیشتاز راه و شهر، حمل توشه و خرده بار از شرکت راه آهن حمل ونقل منفک و با هدف توسعه این بخش از حمل ونقل در شرکت پیشتاز متمرکز شد که با همکاری تنگاتنگ با شرکت پست، توفیقات خوبی هم در این بخش حاصل شده است. همچنین با ایجاد تمهیدات لازم در کنار کارخانه تعمیر لکوموتیو سیرجان متعلق به شرکت راه آهن کشش، کارخانه تعمیرات واگن های باری نیز ایجاد شد که درحال حاضر با توجه به ظرفیت موجود، تعمیرات اساسی بخشی از واگن های مؤسسه را انجام می دهد و با اجرای برنامه های توسعه آن، امیدواریم در آینده نزدیک تعمیرات بخش اعظم واگن های مؤسسه را بر عهده گیرد.

چه اقدامات جدیدی برای ارائه هرچه بهتر و بیشتر خدمات رفاهی به اعضای صندوق در مدت مدیرت جنابعالی صورت گرفته است؟

همان گونه که در اساسنامه مؤسسه آمده است، موضوع مأموریت آن فعالیت در جهت رفع نیازهای ضروری کارکنان و همچنین به کارگیری منابع مالی صندوق در جهت کسب درآمد بیشتر برای ایجاد رفاه در زمان حال و آینده کارکنان راه آهن است. همچنین با تأکیدات مدیرعامل محترم راه آهن سعی کردیم تا تمام توان خود را برای ارتقاء هرچه بیشتر و بهتر خدمات رفاهی برای کارکنان زحمتکش راه آهن به کارگیریم.

در این راستا، تبدیل وام های پرداختی به اعضاء با کارمزد ۱۴ درصد به وام های با کارمزد ۴ درصد و از مبلغ ۱۵ میلیون تومان به ۵۰ میلیون تومان و نیز پرداخت وام اضطراری به مبلغ ۳ میلیون تومان و بدون کارمزد از آخرین اقداماتی بوده که برنامه ریزی و عملیاتی شده است. اگر بخواهم به طور مفصل تر به روند پرداخت وام اشاره کنم باید بگویم که مبلغ ۱۱ میلیارد تومان به تعداد ۱۱۶۴ نفر در سال ۹۷، مبلغ ۲۹ میلیارد تومان به تعداد ۲۵۸۳ نفر در سال ۹۸ و مبلغ ۱۵۶ میلیارد تومان به ۳۹۷۴ نفر در سال ۹۹ (تا پایان آذرماه) وام پرداخت شده است.

در بحث حق السهم اندوخته نیز در سال مالی ۹۷-۹۶ با نرخ ۲۳% به میزان ۲۵ میلیارد تومان، در سال مالی ۹۸-۹۷ با نرخ ۲۷% به میزان ۳۴ میلیارد تومان و در سال مالی ۹۹-۹۸ با نرخ ۳۵% به میزان ۶۰ میلیارد تومان در حساب اعضاء کارسازی شد که یک روند صعودی را شاهد هستیم. خوشبختانه با توجه به فعالیت های انجام شده در ۹ ماهه سال ۹۹ و تحقق درآمد و سود موردنظر، در صورت تصویب مجمع، امکان پرداخت حق السهم ۳۵% به اندوخته اعضاء صندوق در سال ۱۴۰۰ نیز فراهم شده است.

از دیگر اقدامات رفاهی که در این دوره صورت گرفته، پرداخت مبلغ ۵ میلیون ریال هدیه به مناسبت تولد حضرت امام زمان (عج) در نیمه شعبان در سال های ۹۸ و ۹۹ بوده است. احداث ۱۴ واحد اقامتی در ایستگاه راه آهن مشهد به متراژ ۹۰۰ مترمربع، بازسازی و بهسازی زمین های چمن فوتبال طبیعی و مصنوعی و ۴ زمین تنیس، احداث زمین چندمنظوره والیبال، بسکتبال، بدمینتون و فوتسال، بازسازی و توسعه فضا و تجهیزات سالن بدن سازی و کمپ مجموعه ورزشی اکباتان و همچنین بازسازی و تجهیز برخی ویلاها در مجموعه پارمیس ازجمله خرید و تعویض لوازم گرمایشی و سرمایشی، سرویس خواب، یخچال، محوطه سازی، ترمیم فضای سبز، نورپردازی و ... از دیگر اقدامات صورت گرفته جهت رفاه حال کارکنان محترم راه آهن بوده است.

نحوه تعامل و ارتباط با راه آهن به عنوان مجمع مؤسسه را چگونه ارزیابی می کنید؟

اگرچه به نظر می رسد مؤسسه یک بنگاه اقتصادی خصوصی و مستقل از دولت است ولی چون بر مبنای اساسنامه، هیئت مدیره راه آهن مجمع عمومی آن محسوب می شود، ناگزیر اهداف، سیاست ها و برنامه های کلان مؤسسه همواره متأثر از نظرات راه آهن به عنوان یک شرکت دولتی است که طبعا از جهات مختلف با مدیریت یک بنگاه اقتصادی خصوصی نظیر مؤسسه متفاوت است. البته در بسیاری از موارد تعامل خوبی در بسیاری زمینه ها بین مؤسسه و راه آهن وجود دارد که راهگشای مشکلات مؤسسه است ولی معمولا با توجه به کندی بعضی تصمیم گیری ها و تصویب برنامه ها در راه آهن و بعضا عدم هماهنگی کامل مؤسسه و راه آهن در اجرای برخی طرح ها، این امر سبب می شود تا در بعضی موارد سرمایه گذاری های موردنظر راه آهن از بازدهی اقتصادی کافی برخوردار نباشد. بر همین اساس برخی نقطه نظرات و پیشنهادهای خود را به اختصار بیان می کنم که قطعا جای نقد و بررسی و کامل شدن دارد: تفویض اختیارات بیشتر به هیئت مدیره مؤسسه از سوی مجمع، کاهش زمان تصویب طرح ها و برنامه ها در راه آهن جهت تسریع در اجرای آنها، تسهیل ارتباطات و همکاری ها میان مؤسسه و شرکت های تابعه با زیرمجموعه های راه آهن، لزوم شناسایی و استفاده از منابع مالی جدید و مساعدت راه آهن در جهت تحقق این امر.
 

این گزارش را در سایت هفته نامه حمل ونقل بخوانید.