فقط یک رانت کوچولو
تین نیوز | با وجود اینكه مردم هر روز در برابر تابلوی صرافی های حاضر در خیابان های اصلی شهر، نوسانات نرخ ارزها را نظاره می كنند، امانبض بازار ارز جای دیگر می تپد و بیشتر معاملات ارزی و كلان از طریق صرافی های دولتی صورت می گیرد.
امتیاز ویژه
مرتضی فرشچی، عضو كانون صرافان رباره نحوه فعالیت صرافی های بانك ها اظهار داشت: «انتقادی كه وجود دارد، نسبت به ارزی است كه به صرافی بانك ها داده می شود.»وی افزود: «با توجه به ارزی كه مركز مبادلات ارزی به بعضی از این صرافی ها می دهد، این گروه برای واردات از این رانت برخوردارند: این در حالی است كه صرافی های خصوصی و غیربانكی از این امكان برخوردار نیستند.»عضو كانون صرافان تصریح كرد: «به بعضی از این صرافی ها سهمیه ارزی می دهند كه كار هندلینگ را انجام دهند. در واقع این صرافی ها از یك رانت ویژه یی بهره مند هستند، اما نكته اینجاست كه این صرافی ها اصلاقادر نیستند
كار حوالجات ارزی را انجام دهند و به ناچار از طریق صرافی های بخش خصوصی این كار را انجام می دهند. برای مثال، صرافی بانك (X) سهمیه را می گیرد، اما باز به صرافی بخش خصوصی می دهد كه حوالجات را انجام دهند، چون برخی بانك ها تحریم هستند.»فرشچی متذكر شد: «وقتی سازمان مسوول و ناظر این رانت را به صرافی بانك ها می دهد، یك واسطه ایجاد می شود، چون نهایت كار حوالجات را صرافی های نوع دو خصوصی انجام می دهند و اتاق مبادله یی این ارز را در اختیار صرافی بانك ها می گذارند و آنها هم ارز را به صرافی های نوع دو شهرهای بزرگ می دهند.»وی با بیان اینكه رقم این رانت مشخص نیست، تصریح كرد:
«البته رابطه بین صرافی، توانایی های صرافی، تعداد شعب و اطمینانی كه تشكیلاتی به صرافی بانك دارد را شاید صرافی های خصوصی نتوانند فراهم كنند، بنابراین بانك مركزی گهگاه ناگزیر به ارایه این رانت است.»عضو كانون صرافان با بیان اینكه وقتی ارز در اختیار صرافی خصوصی قرار می گیرد، اتاق مبادلات ارزی نگران است كه این پول از بین رود، متذكر شد: «بر این اساس، این موضوع خیلی قابل ایراد نیست، چون صاحب ارز دولت است و دولت تصمیم می گیرد ارز را به صرافی هایی بدهد كه منابع آن قابل كنترل و شفاف است. منتها در نهایت ارز را به صرافی های داخل شهرها می دهند، چون صرافی بانك ها تحریم
هستند.»فرشچی درباره مكانیزم عرضه ارز در مركز مبادلات ارزی نیز گفت: «قیمت ارز هر روز توسط بانك مركزی یا مركز مبادلات ارزی منتشر می شود و بانك ها نیز از طریق صرافی ها بعضا به كسانی كه اعتبار اسنادی برای واردات كالادارند، ارز را در اختیار آنها قرار می دهند.»وی افزود: «اول وزارت صنعت، معدن و تجارت كالارا ثبت سفارش می كند و ضرورت واردات آن كالاضروری است. بعد واردكننده یا اشخاص حقیقی و حقوقی به مركز مبادلات ارزی مراجعه می كنند و فرم هایی را پر می كنند.»عضو كانون صرافان با بیان اینكه صرافی بانك ها واسطه وجوه هستند، تصریح كرد: «مركز مبادلات ارزی پول را به
واردكننده نمی دهد، بلكه در اختیار یك بانك قرار می دهد و فرد را به آن بانك معرفی می كند. در واقع آنها از طریق صرافی های بانك ها عملیات را انجام می دهند و صرافی های آنها نیز عموما از طریق صرافی های خصوصی كه كارگزارهای متعدد در خارج از كشور دارند، عملیات را انجام می دهند.»
حاشیه نشینی صرافی های خصوصی
علی اصغر سمیعی، رییس اسبق كانون صرافان نیز در همین رابطه اظهار داشت: «در حال حاضر از تعداد صرافی های مجاز كشور، حدود 20 صرافی برای بانك ها هستند كه به آنها صرافی های بانكی می گویند و همین صرافی ها با وجود اینكه تعدادشان زیاد نیست، سهم قابل توجهی در معاملات دارند.» وی تصریح كرد: «در حال حاضر مردم بیشتر به صرافی های بانكی اعتماد می كنند و معاملات آنها بیشتر با این صرافی ها است، اما در كل به دلیل اینكه صرافی های بانك ها كار صرافی را بلد نیستند، كار حواله را از مردم قبول می كنند، اما به صرافی های غیربانكی می سپارند، چون خودشان آن تبحر و امكان لازم را ندارند
كه بتوانند كار مردم را انجام دهند.»رییس اسبق كانون صرافان در پاسخ به اینكه فعالیت صرافی های بانك ها باعث نشده كه صرافی های خصوصی به حاشیه روند؟ تصریح كرد: «درست است كه صرافی های خصوصی خودشان حواله را از مشتری بگیرند، بهتر است، ولی به هرحال اگر هم صرافی یك بانك حواله را از مشتری بگیرد، نهایتا باید به امثال من بدهد كه برایشان انجام دهم و به همین دلیل ما خیلی بیكار نمی نشینیم.»
سمیعی درباره رقابت صرافی ها نیز اظهار داشت: «در اینكه مردم نسبت به یك صرافی بانكی خوشبین هستند، قابل كتمان نیست، چون مردم تصور می كنند به بانك بیشتر می شود اعتماد كرد تا فردی كه صرافی دارد.» وی با بیان اینكه بیشترین رانتی كه صرافی بانك ها در اختیار دارند، همان نام بانك است، تصریح كرد: «این گروه از اسم بانك استفاده می كنند و اعتماد مردم را به دست می آورند.»رییس اسبق كانون صرافان عنوان كرد: «از طرف دیگر، صرافی های معمولی طبق قانون باید ضمانتنامه دو میلیارد تومانی به بانك مركزی بدهند كه این مساله هزینه های زیادی را به آنها تحمیل می كند، ولی بانك ها از
این امر استثنا هستند.»
سمیعی ادامه داد: «رانت دیگری كه صرافی های بانك ها برخوردار هستند، این است كه صرافی های بانك ها می توانند به هر تعدادی كه دل شان بخواهد و بدون محدودیت شعبه داشته باشند، اما صرافی های خصوصی از این امكان برخوردار نیستند.»وی با بیان اینكه این صرافی ها از نظر سرمایه نیز به بانك هایشان وصل هستند، تاكید كرد: «اینها امتیازی است كه به صرافی های بانك ها داده می شود.»رییس اسبق كانون صرافان متذكر شد: «گله ما این است كه جایگاه صرافی های بانك ها را به طور محسوس از صرافی های خصوصی جدا دانسته اند. این در حالی است كه اگر آنها صراف هستند، باید مثل ما مالیات بدهند و
ضمانتنامه بسپارند، اما وقتی كه به این صرافی ها برتری می دهند، باعث گله مندی می شود.»
سمیعی خاطرنشان كرد: «یك امتیاز دیگر صرافی های بانك ها، ارز مبادله یی است و ما حتی پول پیش هم بدهیم، به ما ارز مبادله یی نمی دهند، ولی به صرافی های بانكی می دهند. این موضوع تاكنون باعث گله مندی بسیار ما شده است.»بنا به این گزارش، در حال حاضر آمار دقیقی از نقل و انتقال ارز در مركز مبادلات ارزی در دست نیست و تماس خبرنگار ما با بانك مركزی برای دسترسی به این اعداد و ارقام تا لحظه تهیه گزارش بی نتیجه ماند.
آخرین گزارش ها هم از نقل و انتقال ارز، به سال 91 برمی گردد: هر چند كه در سایت بانك مركزی لیست یا جدولی در این زمینه در سایت بانك مركزی دیده نمی شود. در همین حال، با وجود اینكه سایت بانك مركزی در گزارش خود اعلام كرده كه در سال 91 حدود 5/7 میلیارد دلار ارز توسط مركز مبادلات ارزی اختصاص داده است، اما اینكه اختصاص ارز به طور اختصار به كدام بخش ها بوده، مشخص نیست.