از این هفت نفر، کدام بار سنگین تهران را به دوش می‌کشد؟
پروسه انتخاب شهردار جدید تهران، با معرفی ۷ نامزد برتر از بین ۲۴ گزینه مطرح در شورای شهر پنجم، مرحله نیمه نهایی را پشت‌سر گذاشت. روند انتخابات شهرداری از تهیه لیست اولیه تا اعلام دو نامزد نهایی برای دوئل در اولین جلسه رسمی شورای شهر پنجم، ۷ پرسش عمومی ایجاد کرده که به آنها پاسخ داده شده است و اکنون «محتوای برنامه» نامزدها در آرای نهایی نقش دارد.
چهارشنبه هفته گذشته، ۲۱ منتخب شورای پنجم در یک رای‌گیری غیرعلنی از میان ۲۴ نامزد اولیه که با انتخاب انفرادی تک تک اعضای شورا معرفی شده بودند، ۷ نفر را به‌عنوان نامزد نیمه‌نهایی انتخابات شهردار تهران برگزیدند. رای‌گیری که ۷ ابهام بزرگ را پیش‌روی کارشناسان و شهروندان قرار داده است.
مطابق آنچه منتخبان شورای پنجم در جلسات غیررسمی به‌عنوان «فرآیند انتخاب شهردار» به تصویب رسانده بودند در یک ماه گذشته هر یک از اعضا اختیار داشتند ۳ نفر را به‌عنوان نامزد مدنظر خود برای شهرداری تهران از بین چهره‌های مطرح، معرفی کنند.
هر چند در این مدت از یکسو برخی اعضا نامزدهای مدنظر خود را اعلام کردند و از سوی دیگر گمانه‌زنی‌های زیادی برای حضور برخی چهره‌ها همچون محمود حجتی در میان کاندیداهای نیمه نهایی برای شهرداری تهران عنوان شد اما، ماحصل انتخاب فردی و حزبی اعضا منجر به تهیه یک لیست ۲۴ نفره در قالب دو گروه نامزد شد، نهایتا این لیست در روز چهارشنبه اعلام و به رای گذاشته شد و ۷ نفر به ترتیب براساس آرای ماخوذه شامل محمدعلی نجفی(۲۱ رای)، سیدحسین مرعشی(۲۰رای)، الهه کولائی(۱۶رای)، سیدمحمد افشانی (۱۴رای)، حبیب‌الله بیطرف (۱۱رای)، محمد شریعتمداری (۱۱رای) و محسن مهرعلیزاده (۹رای) به‌عنوان نامزدهای نیمه‌نهایی انتخابات شهردار تهران انتخاب شدند.بررسی‌ها نشان می‌دهد ۲۴ نامزد اولیه در قالب دو گروه تقسیم می‌شوند.
یک گروه نامزدهایی هستند که براساس «اعلام آمادگی مستقیم یا غیرمستقیم خود» در لیست قرار گرفته‌اند و گروه دیگر به دلیل تمایل اعضای شورا به «دعوت از چهره‌های شایسته» مطرح شده‌اند.
به عبارت دیگر در این گروه برخی از اسامی افرادی بودند که خودشان برای شهردار شدن اعلام آمادگی کرده‌اند اما، برخی از چهره‌ها افرادی بودند که به رغم برگزاری جلسه و رایزنی از سوی اعضا با آنها تا روز برگزاری جلسه رای‌گیری برای نامزدهای نیمه‌نهایی، اعلام موافقت نهایی از سوی نامزدها به اعضا اعلام نشد.
عدم رعایت این تاکید باعث شد ساعاتی پس از معرفی ۷ نفر دارای بیشترین رای در مرحله نیمه‌نهایی، از یکسو انتقاداتی از طرف برخی نامزدها که موافقت خود را برای نامزدی شهرداری تهران اعلام نکرده بودند، مطرح شود و از سوی دیگر یک روز بعد یک نفر از میان لیست هفت نفره با اعلام عدم تمایل اولیه برای شهردار پایتخت شدن از لیست انصراف دهد.
حبیب‌الله بیطرف که با کسب ۱۱ رای رتبه پنجم را در میان هفت نامزد نیمه نهایی کسب کرده بود، اعلام کرد: «بدین وسیله به آگاهی می‌رسانم که اینجانب حبیب‌الله بیطرف، هیچ‌گاه آمادگی خود را برای سمت شهردار تهران به اعضای محترم شورای پنجم اعلام نکرده‌ام و اکنون ضمن تشکر از حسن نظر منتخبان محترم پنجمین دوره شورای اسلامی شهر تهران، انصراف خود را از کاندیداتوری شهرداری تهران اعلام می‌کنم.»
در این میان علاوه بر انتقادات برخی از چهره‌هایی که نام آنها به‌عنوان نامزد اولیه برای انتخابات شهرداری تهران در میان ۲۴ نفر از سوی منتخبان شورای پنجم اعلام شده، این لیست با ۷ ابهام و نقاط کور متعددی از سوی کارشناسان شهری روبه‌رو است. یکی از مهم‌ترین این ابهامات حضور چهره‌های سرشناس در این لیست است که با کمترین رای از سوی اعضای شورا مواجه شدند.
سالاری درباره علت گنجاندن اسامی برخی چهره‌ها در این لیست به رغم قطعیت حضور آنها در سایر دستگاه‌ها و مسوولیت‌ها اظهار کرد: این افراد عمدتا چهره‌هایی هستند که شورا به دلیل شایستگی و توانایی بالای‌شان با رایزنی‌های متعدد به دنبال کاندیداتوری آنها بود و از آنجا که در روز چهارشنبه، حضور برخی از این چهره‌ها در کابینه دولت دوازدهم تایید شده بود و از طرفی برخی چهره‌ها عدم تمایل خود را برای شهرداری تهران اعلام کرده بودند، رای‌گیری برای آنها انجام نشد.
بر اساس این گزارش، عباس آخوندی و معصومه ابتکار از جمله چهره‌هایی بودند که با وجود قطعیت حضور در کابینه دوازدهم، منتخبان شورای شهر همچنان به دنبال رایزنی برای حضور آنها در شهرداری تهران بودند. همچنین شب قبل از اعلام لیست ۲۴ نفره، محمود حجتی نیز که هفته گذشته به‌عنوان یکی از گزینه‌های جدی برای شهرداری تهران مطرح بود با اعلام قطعیت حضور در دولت، از کاندیدا شدن برای شهرداری تهران انصراف داد.
یکی دیگر از ابهامات چگونگی تهیه لیست ۲۴ نفره، نحوه انتخاب نامزدها است. از دیدگاه کارشناسان شهری این موضوع مورد سوال است که ملاک انتخاب ۷ نامزد نیمه‌نهایی برنامه این افراد برای آینده پایتخت بوده یا سابقه مدیریتی آنها؟
برخی نامزدهای نیمه‌نهایی انتخابات شهرداری تهران که برای حضور در این جایگاه نیز ابراز تمایل کرده‌اند برنامه‌هایی نیز برای نحوه مدیریت شهر تهران به شورای شهر ارائه داده‌اند. ابهام مهم دیگری که در پروسه انتخاب شهردار تهران مدنظر کارشناسان قرار دارد این است که در حالی که طبق مصوبه شورای شهر قرار بود ۷ نفر به مرحله نیمه نهایی راه پیدا کنند و از میان آنها دو نفر برای مرحله نهایی رای‌گیری انتخاب شوند، به دلیل انصراف زودهنگام حبیب‌الله بیطرف، لیست نامزدهای نیمه‌نهایی ۶ نفره شد. از این رو این سؤال مطرح است که آیا با ۶ نفره شدن لیست، نفر هشتم (به ترتیب آرای ماخوذه) به لیست راه پیدا می‌کند یا فرایند انتخابات با ۶ کاندیدا ادامه می‌یابد.
مطابق فرایند تصویب شده لیست نامزدهای نیمه‌نهایی برای انتخاب دو نامزد نهایی براساس وضع موجود (۶ نفر) پیش خواهد رفت کما اینکه ممکن است در ادامه چهره‌های دیگری نیز از این لیست انصراف دهند. مگر آنکه اعضای شورای پنجم مصمم شوند برای این موضوع تصمیم جدیدی داشته باشند. به گزارش «دنیای اقتصاد» نفر هشتم دارای بیشترین رأی در جلسه روز چهارشنبه، محمد ستاری‌فر بوده است.
اما از آنجا که ستاری‌فر یکی از چهره‌هایی است که اعضای شورا به دنبال شهردار شدن او بوده و هیچ‌گاه موافقت نهایی خود را برای این جایگاه اعلام نکرده است، در صورت تصمیم جدید شورای پنجم برای اضافه کردن یک نامزد دیگر به لیست، احتمال دارد پیروز حناچی یا وفا تابش به دلیل رأی مساوی (هر یک دارای ۸ رأی بودند) به لیست راه پیدا کنند.
برهمین اساس در بخشی از نامه انتقادی محمد ستاری‌فر خطاب به رئیس سنی شورای پنجم نسبت به چگونگی تعیین لیست ۲۴ نفره نامزدهای انتخابات شهردار تهران آمده‌است: «در آخرین نشست که جناب فراهانی دو روز پیش با چند نفر دیگر آمدند دانشکده و اصرار داشتند باز مخالفت خود را اعلام کردم. ایشان فرمودند در نشست حدود ۱۰نفره اعضا در روز سه‌شنبه عصر شرکت کنم باز عذرخواهی کرده و شرکت نکردم...
آری برادر جناب آقای الویری عزیز مگر من کاندیدا بوده‌ام که امروز در رسانه‌ها و امشب در مصاحبه آن عزیز در سیما فرمودید سه نفر در دولت باقی ماندند و الباقی ۷نفر انتخاب شده‌اند. من تلفن‌باران شده‌ام که چرا رأی نیاورده‌ام وچرا کاندیدا شده‌ام؟ آیا درست است که کسی که اخلاقی برخورد می‌کند و با خضوع رفتار می‌کند، اعضای شورا او را کاندیدا کنند با وجود اینکه خود مخالفت داشته و بعد ار رای‌گیری چنان وانمود شود که رأی نیاورده است.
آیا این روش‌ها اخلاقی و ارزشی است؟ آیا این رویه به حفظ وحدت و یکپارچگی و ارتقای سرمایه انسانی و اجتماعی جمع ما اضافه می‌کند یا ریزش؟ ...»
اما یکی دیگر از ابهامات این لیست، ورود افراد دارای کارنامه منفی مدیریتی به این لیست است. افرادی که به نوعی در چهار سال اخیر در حوزه‌های مرتبط با مدیریت شهری مسئولیت داشته‌اند اما بازدهی آنها درحد لازم برای کسب نمره صلاحیت‌دار برای شهرداری پایتخت نبوده‌است.
در عین حال یکی دیگر از مهم‌ترین ابهامات این لیست ۲۴ نفره که حتی باعث غافلگیری اعضای شورا در جلسه شد ورود یکی از مدیران ارشد شهرداری تهران به این لیست بود. علیرضا جاوید که دست راست شهردار تهران خوانده می‌شود جزو یکی از انتخاب‌های سه‌گانه عضو جوان شورای شهر پنجم بود که روز چهارشنبه اسم او نیز در میان نامزدها برای رای‌گیری مطرح شد.
اگرچه واکنش‌ها در این جلسه غیرعلنی نسبت به چرایی ورود وی به این لیست باعث شد این نامزد اولیه حتی یک رأی را هم کسب نکند اما، به گفته برخی اعضای شورا مناسب است این عضو شورا که گفته می‌شود نسبت فامیلی او با این مدیر شهرداری باعث طرح نام او به‌عنوان کاندیدا شده، درخصوص این اقدام خود به مردم توضیح دهد.
ابهام دیگر آنکه لیست نیمه‌نهایی نامزدهای شهرداری تهران این تصور را به وجود آورده که محمدعلی نجفی با کسب رأی تمامی اعضا به‌طور قطع در مرحله نیمه نهایی و در روز رای‌گیری علنی به‌عنوان شهردار معرفی می‌شود اما، بررسی‌ها از آنچه شورای پنجم بنا دارد طی هفته‌های آینده مطابق با آن دو نامزد نهایی را برای انتخابات علنی شهردار جدید ملاک عمل قرار دهد نشان می‌دهد ترکیب آرای کسب شده از سوی ۶ نامزد به گونه‌ای است که می‌تواند در ادامه پروسه انتخاب شهردار با تغییر و تحول اساسی روبه‌رو شود.
این در حالی است که به گفته کارشناسان، نجفی از جمله چهره‌هایی است که به دلیل سابقه حضور در شورا و ارتباط با دولت گزینه مناسبی برای این جایگاه است. ملاک عمل اول این انتخاب تدارک یک میثاق‌نامه از سوی شورا است که به گفته سالاری در قالب مشخصات عمومی تعیین‌شده برای شهردار تهران، حوزه نظارتی شورا را محقق می‌کند و براساس آن مدیریت شهرداری تهران شامل شهردار و مدیران وی در تمامی رده‌ها باید رویکردهای شورا در عمل کردن به برنامه‌ها، مصوبات و اولویت‌ها را مدنظر قرار دهد.
به گفته وی براساس قانون همه انتخابات در چارچوب شهرداری تهران، بر عهده شهردار تهران است، اما شورا این اختیار را دارد که در تعیین چارچوب‌ها با شهردار به تفاهم برسد.
بنابراین نامزدهایی که این میثاق‌نامه را امضا کنند به مرحله نهایی راه پیدا می‌کنند. ملاک عمل دوم نیز محتوا و کیفیت برنامه‌ای است که برای تهران تا ۱۴۰۰ ارائه کنند. به این معنا که مطابق با وعده‌های اعضای شورای پنجم، پارلمان محلی پایتخت پس از بررسی برنامه‌های ارائه شده از سوی کاندیداها باید به قوی‌ترین برنامه رأی دهند. براساس اعلام اعضای شورای پنجم مرحله بعدی انتخابات شهردار تهران اواخر مردادماه خواهد بود.
