گاز و برق کابوس تازه بنزین
خودروسازان درایران درحالی افزایش هزاردرصدی ظرفیت تولید خود را در یک دهه گذشته کلید زده‌اند که این روزها خودروسازان دنیا با سرعت هرچه تمام‌تر از سوخت‌های فسیلی در حال فاصله گرفتن هستند و «تسلا» اولین خودروی برقی کابوس خودروسازان دنیا شده، حال آنکه در ایران تولید خودروهای پایه بنزین سوز در حال گسترش و تشویق است.
از یک دهه گذشته هم‌زمان با برنامه افزایش تولید خودرو، طرح گاز سوز کردن خودروها نیز در دستور کار قرار گرفت، اما با گذشته بیش از یک دهه تلاش برای خودروهای گاز سوز همچنان تعداد خودروهایی که از سوخت گاز استفاده می‌کنند، به نسبت تعداد خودروهای در حال تردد در کشور چندان بالا نیست.
تردیدی نیست که مشکلات ناشی از افزایش آلودگی هوا و کنبود جهانی سوخت‌های فسیلی انگیزه‌ای برای برنامه‌ریزی و انجام گرفتن طرح دوگانه کردن ۱۰ میلیون دستگاه خودرو بوده اما هنوز این هدف محقق نشده است.
نتیجه یک تحقیق عملی نشان می‌دهد که چنانچه سالانه ۲۰۰ هزار دستگاه خودرو عمومی در کشور گازسوز شوند، صرفه جویی ناشی از مصرف نشدن بنزین توسط آنها طی ۲۱۰ روز دست‌کم یک میلیارد دلار صرفه حویی در پی خواهد داشت.
بازخوانی یک طرح
طرح استفاده از گاز در خودروها از اواخر دولت سازندگی کلید خورد. این طرح با هدف جایگزینی بنزین، استفاده از خودروهای گاز سوز را هدف قرار داد بود؛ از‌همین‌رو خودروهای گازسوز آن زمان وارد فرهنگ خودروسازی کشورشدند، اما تصمیم‌های اشتباهی که بعدها با جایگزینی LPG (گاز مایع) به جای GNG گرفته شد، سبب کمرنگ شدن استفاده از گاز در تولید خودروها شد. یکی از مشکلات نزدیکی قیمت LPG به قیمت بنزین بود که هزینه‌های هنگفتی به دنبال داشت. از سویی دردسرهای حمل‌و‌نقل موضوعی بود که ایده جایگزینی گاز به جای بنزین را ناکارآمد جلوه می‌داد.
سا‌ل‌ها بعد از اواخر دولت اصلاحات زمزمه استفاده از CNG در خودروها مطرح شد، اما در دولت بعد با طرح این موضوع که این کار سبب می‌شود، ساختار موتور خودرو آسیب ببیند، پروژه گازسوز کردن خودروها کنار گذاشته شد. درهمین‌باره کارشناسان می‌گویند، توجیهاتی مثل گرانی زمین برای احداث جایگاه گاز، یا آسیب رسیدن به موتور از طریق سوخت گاز، هیچ کدم پایه عملی ندارد.
چرا که این طرح در ایتالیا نیزاجرایی شده، درحالی که این کشور اصلا منابع گازی ندارد. از سویی تقاضا برای خودروهایی که سوخت فسیلی مثل بنزین استفاده می‌کنند، در صورت گسترش تولید خودروهای برقی و گازی به‌زودی کاهش خواهد یافت.
چرا طرح گازسوز کردن باید اولویت باشد؟
بررسی‌ها نشان می‌دهد که درحال‌حاضر سالانه تقاضا برای ۶ میلیون مخزن CNG در کشورهای اروپایی مطرح است. از آنجا که ایرانمالک بزرگ‌ترین ذخایر گازی دنیا در کنار روسیه رقابت تنگاتنگی دارد، انتقال گاز به کشورهای همسایه از طریق خط لوله و البته صادرات گاز می‌تواند، ایران را به لحاظ این مایع سوختی در دنیا ممتاز کند. از‌همین‌رو، کارشناسان با دو پیشنهاد دولت دوازدهم را به سوی حمایت از ایده سوخت‌های سبز هدایت می‌کنند.
نخست، با انتقال گاز به نیروگاههای برق، برق مورد نیاز کشورهای همسایه و البته متقاضیان برق در کشورهای اروپایی را تأمین کنیم. این امر کمک خواهد کرد که در آینده که خودروهای برقی تقاضای فراوانی کسب کردند، ایران جایگاه خود را در تأمین منابع برقی به‌عنوان فروشنده پرقدرت در بازار جهانی داشته باشد.
دوم، حمایت ازتولید خودروهای گازسوز است. خودروسازان در یکسال اخیر، قراردادهای جدیدی برای تولید خودروهای تازه با خودروسازان مطرحی مثل پژو، رنو و فولکس واگن منعقد کرده‌اند. جایگزینی استفاده از سوخت گاز در خودروهای تازه می‌تواند، اثرات زیست‌محیطی مثبتی به دنبال داشته باشد. از سویی، ایران به‌عنوان یکی از ۱۰ کشور اول تولید گازهای گلخانه‌ای با استفاده از سوخت پایه گاز، از حجم آلایندگی خودروهای خود خواهد کاست.
نتایج یک بررسی کارشناسی نشان می‌دهد که گازی که به‌عنوان سوخت در خودروها استفاده می‌شود باید اکتان بالای ۸۵ درصد داشته باشد، این میزان در آمریکا که یکی از ۵ کشور تولیدکننده خودروهای پایه گازسوز است، کمتر از ۷۰ است، حال آنکه اکتان گازی که از عسلویه و پارس جنوبی تولید می‌شود، بالای ۹۵ درصد است. از‌همین‌رو ایران در بین رده‌بندی استفاده از خودروهای CNG سوز مقام آخر ار کسب کرده است.
و درنهایت آنکه سرمایه‌گذاری برای تولید مخازن گاز خودروها، سرمایه‌گذاری سنگینی است. سال ۸۷ یک شرکت ایرانی در قالب کنسرسیوم قراردادی برای تولید مخازن گازی را در قالب کسنرسیوم با یک شرکت چینی به امضا رساند، اما بعد از ۳ سال این پروژه تعطیل شد. برآوردها نشان می‌دهد کارخانه‌ای که بخواهد ۲۰۰ هزار مخزن در سال تولید کند، ۵۰ تا ۶۰ میلیارد تومان نیاز به سرمایه‌گذاری دارد. رقمی که حتما توان داخلی از تأمین آن ناتوان است.
از‌همین‌رو، جذب سرمایه‌گذاری خارجی می‌تواند این پروژه ۲۵ ساله را به ثمر رساند و از سویی ایران را در باشگاه تولیدکنندگان منابع گاز خودروها و خودروهای گاز سوز دنیا ارتقا دهد.
