◄ تحریم‌ها، حمل‌ونقل ایران را هدف گرفته‌اند
ایران در تمام تاریخ طولانی خود یک نقش مهم و حیاتی را در اختیار داشته و رها نکرده است. نقشی کلیدی که ریشه در جغرافیای خاص فلات ایران دارد. چین به‌عنوان یک قدرت اقتصادی برتر جهانی بخش قابل‌توجهی از صادرات خود را به اروپای شرقی و غربی انجام می‌دهد و با وجود توسعه قابل‌توجه راه‌های ریلی و هوایی، هنوز خلیج‌فارس و تنگه هرمز جایگاهی مهم در اقتصاد جهان دارد. عبور و مرور از تمامی این مسیرها به یک نام محدود می‌شود و آن ایران است.
جواد هاشمی|
ایران در تمام تاریخ طولانی خود یک نقش مهم و حیاتی را در اختیار داشته و رها نکرده است. نقشی کلیدی که ریشه در جغرافیای خاص فلات ایران دارد. چین به‌عنوان یک قدرت اقتصادی برتر جهانی بخش قابل‌توجهی از صادرات خود را به اروپای شرقی و غربی انجام می‌دهد و با وجود توسعه قابل‌توجه راه‌های ریلی و هوایی، هنوز خلیج‌فارس و تنگه هرمز جایگاهی مهم در اقتصاد جهان دارد. عبور و مرور از تمامی این مسیرها به یک نام محدود می‌شود و آن ایران است.
با وجود این نقش غیر قابل کتمان، تحریم‌های اقتصادی در تمام دهه‌های گذشته تلاش کرده سهم ایران را در ترانزیت منطقه کاهش دهد، سهمی که هرچند به نسبت جایگاه تاریخی گذشته در جاده ابریشم رقمی محدود به شمار می‌رود اما همچنان ترانزیت و حمل‌ونقل را به عنوان یکی از مهم‌ترین حوزه‌های اقتصاد ایران مطرح می‌کند.در چنین فضایی بررسی آنچه تحریم‌ها با اقتصاد ایران می‌کند و جایگاهی که حمل‌ونقل در این فضا دارد اهمیت بسیار بالایی خواهد داشت.
داریوش نوروزی، کارشناس و پژوهشگر حمل‌ونقل و ارتباطات وزارت راه‌وشهرسازی در گفتگو با «حمل‌ونقل» از ابعاد مختلف تحریم‌های اقتصادی علیه ایران می‌گوید و معتقد است در دنیای امروز که تهدید جنگ نظامی کارایی خود را از دست داده، حمل‌ونقل به عنوان یکی از اصلی‌ترین زیرساخت‌های توسعه در اقتصاد یکی از اهداف اصلی تحریم‌هاست و دراین‌بین جایگاه مهم حمل‌ونقل برای ایران، اهمیت بررسی ابعاد این موضوع را افزایش می‌دهد.
ایران در طول سال‌های گذشته بارها با محدودیت‌های تحریم روبه‌رو بوده و در این بین حمل‌ونقل همواره بخش مهمی از تحریم‌ها به شمار رفته است. علت این موضوع چیست؟
ماجرای ایران و محدودیت در عرصه حمل‌ونقل تاریخی نسبتا طولانی دارد. زمانی که در سال ۱۳۲۰ ایران به تسخیر نیروهای متفقین درآمد، کشورهای فاتح تمامی زیرساخت‌ها و وسایل حمل‌ونقل ایران را تصرف کردند و این مسئله در طولانی‌مدت ضررهای جبران‌ناپذیری را به ما وارد کرد. یکی از این ضررها مربوط به وابستگی کشور به نیروهای خارجی در عرصه حمل‌ونقل بود و تداوم این اثر تا جایی بود که ما در دوران جنگ تحمیلی دیدیم که در روزهایی که کشور به ازخودگذشتگی و ایثار احتیاج دارد، تأکید بر نقش نیروهای داخلی بیشترین اهمیت را خواهد داشت. ازاین‌رو وقتی از تحریم و محدودیت در حمل‌ونقل ایران صحبت می‌کنیم باید یک دوره طولانی‌مدت را در نظر داشته باشیم.
در فضای امروز که ایران توانسته زیرساخت‌های خود در این عرصه را گسترش دهد، میزان تمرکز تحریم‌ها بر حمل‌ونقل چه قدر است؟
برای صحبت دقیق در این حوزه ابتدا باید به نقش مهم حمل‌ونقل در اقتصاد جهان و به‌خصوص منطقه ما توجه کنیم. ارزیابی‌ها نشان می‌دهد که امروز تعداد محدودی از کشورها و شرکت‌های فراملی بیش از ۸۰ درصد از صادرات جهان را انجام می‌دهند و بخش قابل‌توجهی از آنها در آمریکا، اروپا و شرق آسیا فعال هستند.
دراین‌بین ساختارهای حمل‌ونقل نه تنها نقشی کلیدی در این میزان از صادرات و تجارت بین‌المللی دارند که حتی در مسائل کلان مانند امنیت ملی نیز زیرساخت‌های حمل‌ونقل حرف نخست را می‌زنند. در کشور ما هنوز حدود ۹۰ درصد از جابه‌جایی‌ها از طریق جاده انجام می‌شود و در شرایط فعلی واردکردن فشارهای جدید به حمل‌ونقل ایران برای تحریم‌گذاران اهمیت ویژه‌ای دارد.
تحریم‌های جدید ایالات‌متحده آمریکا برای حمل‌ونقل ایران چه رهاوردی به همراه خواهد داشت؟
در سال‌های گذشته، ایران و کشورهای قدرتمند جهان تلاش کردند با رسیدن به یک توافق جامع، مسئله هسته‌ای ایران را حل کنند و ایران نیز بتواند تهدیدها و تحریم‌های اقتصادی را کنار بزند. با وجود رسیدن به این توافق اما برجام نتوانست تصورات ابتدایی از خود را پاسخ دهد و با خروج ترامپ از برجام عملا بسیاری از برنامه‌ریزی‌های گذشته نیز بر هم خورد. این اتفاق را می‌توان با سیاست کلان آمریکا در حوزه خاورمیانه بزرگ مرتبط دانست.
آمریکا در منطقه خلیج‌فارس چند سیاست کلان را دنبال می‌کند که مدیریت قیمت‌ها در بازار نفت و تضمین تردد محموله‌های نفتی در خلیج‌فارس و حفظ امنیت اسرائیل اصلی‌ترین این گزینه‌هاست. در این فضا حضور ایران با استراتژی موشکی–هسته‌ای توانسته رویکرد کلان آمریکا در منطقه را با فرسایش مواجه کند و دراین‌بین حمل‌ونقل نقشی حیاتی و کلیدی خواهد داشت.
برای عبور از این دوران تحریم، حمل‌ونقل و ترانزیت ایران باید چه نقشی ایفا کند؟
امروز حمل‌ونقل در یک نگاه کلان به‌مثابه یک شیوه ارتباطی و بین‌المللی عمل می‌کند. ایران باید پیش از هر چیز خود را از موضع انفعال در حمل‌ونقل خارج کند و با ارائه یک استراتژی کلان و طولانی‌مدت به افزایش نفوذ کشور در این حوزه منجر شود. طرح‌هایی مانند شاه‌راه ریلی ابریشم می‌تواند در چنین ساختاری تعریف شود و با ارائه یک گفتمان جدید از حمل‌ونقل به عنوان یک ابزار ارتباطی کلان استفاده کند. فضای امروز اقتصاد جهانی یک فضای خاص و جدید است و قطعا ایران با تجربه‌ای که از تحریم‌های گذشته داشته می‌تواند در عرصه حمل‌ونقل برای تحریم‌ها، راهکارهایی نوین تولید کرده و پرورش دهد.
سلام. من با این تیتر مشکل دارم. هدف از تحریم ها اینه که دستیابی ایران به منابع درآمدی کم بشه لذا اونها اول میرن سراغ صنعت نفت و بعد سایر صادرات ایران. حمل و نقل نهایتا ابزاری هست برای تولید و صادرات و تبعا از تحریم ها متاثر میشه نه اینکه هدف تحریم ها باشه.
در مورد ترانزیت باید بگم که متاسفانه درآمد ایران از محل ترانزیت اونقدر ناچیز هست که اصلا نیازی نیست که مورد تحریم قرار بگیره.