ایران و افغانستان آسمان مشترک

هفته‌نامه حمل و نقل: هفته گذشته آقای اشرف غنی در رأس یک هیأت بلندپایه به تهران آمد و با مقامات ایرانی ملاقات کرد. ایران و افغانستان علاوه بر سابقه فرهنگی و پیوندهای تاریخی زندگی روابط اقتصادی و مبادلات تجاری گسترده‌ای دارند که می‌توان آنها را بیشتر گسترش داد. از بعد از سقوط طالبان ایران از جمله اولین کشورهایی بود که به بازسازی راه‌ها و ساخت جاده‌های جدید روی آورد تا حمل و نقل کالا و مسافر بین دو کشور تسهیل گردد.

اکنون زمان آن فرارسیده است که دو کشور علاوه بر پروژه‌های مشترک زمینی از آسمانی مشترک نیز بهره ببرند و به یک توافق آسمان باز برسند که پروازهای بین دو کشور را گسترش دهد و به هر دو کشور اجازه بدهد در آسمان دیگری پروازهای بازرگانی انجام دهند. زمینه‌های مناسب برای رسیدن به چنین توافقی وجود دارد و آثار اقتصادی چنین توافقی برای هر دو طرف قابل ملاحظه است. تقاضا برای خدمات مسافری بین دو کشور همیشه در حال افزایش بوده است.
به تقاضا برای سفرهای هوایی باید تبادل کالا و خدمات بین دو کشور را نیز افزود. افغانستان ششمین بازار صادراتی ایران است و هر دو کشور حجم قابل ملاحظه‌ای از کالا و خدمات را مبادله می‌کنند که تقاضا برای خدمات حمل و نقل هوایی بار و کالا را نیز افزایش می‌دهد. ایران و افغانستان با توجه به اندازه اقتصاد ملی‌شان آنچنان حجمی از مبادلات و سفرهای بین دو کشور را دارند که نمی‌توان بین دو کشور مرزی را تعریف کرد. طبیعی است که وجود زمینه‌ها و توجیه برای رسیدن به توافقی برای آسمان باز کافی نیست. افغانستان کشوری‌ است که از فقدان زیرساخت‌های حمل و نقل زمینی رنج می‌برد و همین باعث شده‌است که بسیاری از فعالان اقتصادی این کشور به بازارهایی خارج از ولایت خود دسترسی نداشته باشند، چه برسد به دسترسی به بازارهای خارج از افغانستان.

طی سال‌های گذشته مازاد تجاری بین دو کشور و سنگینی آن به نفع ایران گواه این واقعیت بوده است. دو کشور هنوز بازارهای فراوانی دارند که از دسترس تولیدکنندگان و بازرگانان دور است. گسترش شبکه هوایی بین دو کشور و توافقی برای حذف مرزهای هوایی باعث می‌شود که این بازارها حداقل از طریق آسمان قابل دسترسی باشند. این نکته را باید یادآوری کرد که پژوهش‌های بسیاری اهمیت حمل و نقل هوایی را در توسعه اقتصادی شهرها و مناطق استانی و نواحی ولایتی نشان  داده‌اند. این نکته را نباید از نظر دور داشت که یک توافق آسمان باز بین دو کشور بزرگترین بازار مشترک هوایی منطقه خاورمیانه و آفریقای شمالی را تأسیس خواهد کرد. این بازار برای سرمایه‌گذاران خارجی بی‌اندازه جذاب خواهد بود و توان شرکت‌های هواپیمایی هر دو طرف را در جذب سرمایه‌گذار و سرمایه افزایش خواهد داد. ایران با هشتاد میلیون جمعیت و افغانستان با سی  و یک میلیون جمعیت پراکنده در فلات‌های ایران و رشته کوه‌های پامیر بازاری ایده‌آل برای فعالیت‌های هواپیمایی خواهند بود.این درست است که سال‌ها جنگ داخلی در افغانستان مجال و فرصت رشد را به صنعت هواپیمایی این کشور را نداده است ولی در ایران صنعتی هواپیمایی وجود دارد که هم به زبان مادری افغان‌ها سخن می‌گوید و هم به زبان تخصصی صنعت هواپیمایی. از سوی دیگر شرکت‌های هواپیمایی و خلبانان و پرسنل فنی ایرانی مانند همتایان افغانشان هم تجربه کار با هواپیماهای غربی را دارند و هم با هواپیماهای و بالگردهای ساخت بلوک شرق کار کرده‌اند. هیچ کشوری مناسب تر از ایران برای انتقال دانش هوایی و کمک به گسترش این صنعت در افغانستان وجود ندارد. ایران و افغانستان در یک آسمان پرواز می‌کنند.