◄ خرید هواپیمای نو با روش «صکوک» چقدر امکان‌پذیر است؟
قرار است ایران‌ایر ۵ هزار میلیارد ریال اوراق صکوک اجاره برای تأمین مالی خرید ۱۲ فروند هواپیمای جدید از ایرباس در بازار سرمایه منتشر کند.
شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران «هما» اخیراً اعلام کرده است، قصد دارد برای تأمین هزینه هواپیماهای برجامی خود از منابع داخلی استفاده کند. قرار است ایران‌ایر ۵ هزار میلیارد ریال اوراق صکوک اجاره برای تأمین مالی خرید ۱۲ فروند هواپیمای جدید از ایرباس در بازار سرمایه منتشر کند.
به گزارش تین‌نیوز، بر اساس اطلاعاتی که منتشر شده است، این اوراق ۵ ساله، با نرخ ۱۶ درصد و موعد پرداخت هر ۳ ماه یک‌بار از طریق شرکت بورس اوراق بهادار تهران عرضه خواهند شد و شرکت تأمین سرمایه بانک مسکن مسئولیت بازارگردانی و تعهد پذیره‌نویسی این اوراق را بر عهده دارد و عامل پرداخت، شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه است.
برای تحلیل این موضوع، گفتگویی با حمید غوابش، کارشناس و تحلیلگر صنعت هوایی، داشتیم. غوابش در ابتدای این گفتگو، به تجربه ماهان اشاره می‌کند که چند سال گذشته از این روش برای خرید هواپیما استفاده کرده بود و می‌گوید: «شرکت هواپیمایی ماهان برای خرید هواپیمای دست‌دوم از طریق صکوک اقدام کرد و انعکاس منفی در این زمینه از سوی این شرکت دیده نشد که این نشان می‌دهد این روش مثبت بوده، اما در شرایط کنونی این روش برای خرید هواپیماهای نو متفاوت‌تر است.»
او در ادامه توضیحات خود می‌گوید: «بحث خرید هواپیماهای نو فقط بحث تأمین مالی به‌تنهایی نیست، اما اینکه قرار باشد تأمین مالی آن از طریق منابع داخلی آن هم با توجه به وضعیت ریالی کشور انجام بگیرد، بسیار سخت خواهد بود.» این کارشناس صنعت هوایی در تشریح این مسئله که آیا ایران‌ایر توانایی بازپرداخت این میزان صکوک با نرخ ۱۶ درصد را خواهد داشت، می‌گوید: «زمانی که هزینه‌های سرمایه‌ای بالا می‌رود، هزینه‌های عملی بر بهای تمام‌شده خدمات تأثیر مستقیم می‌گذارد. در نتیجه، بهای خدمات عرضه‌شده افزایش می‌یابد.
به همین دلیل، ایران‌ایر ناچار است دو سیاست را در پیش بگیرد؛ یا باید نرخ خدمات خود را افزایش بدهد یا اینکه به بازاری راه پیدا کند که بتواند بهره‌وری شرکت را بالا ببرد تا هزینه‌هایش کاهش پیدا کند.» غوابش در توضیح مطلب فوق به این موضوع هم اشاره می‌کند که در پیش گرفتن این دو سیاست نیز برای ایران‌ایر معضلاتی در پیش خواهد داشت:«درباره سیاست اول، یعنی افزایش نرخ خدمات، باید عنوان کنم که قدرت خرید مردم به اندازه‌ای که بتوانند از خدمات افزایش‌یافته استفاده کنند، زیاد نیست و مردم تا حد مشخصی توان پاسخگویی به نرخ خدمات را خواهند داشت. درباره سیاست دوم نیز باید بگویم که درحال‌حاضر در کشور بازار محدودی وجود دارد، به همین دلیل ایران‌ایر باید به دنبال ورود به بازار جدید باشد تا بتواند دایره فعالیت خود را گسترش دهد.»
این تحلیلگر صنعت هوایی معتقد است، برای ورود به بازار جدید فقط خواستن این شرکت مهم نیست، بلکه برای این مهم لازم است موافقت‌نامه‌های هوایی مناسبی تنظیم و بین کشورها مبادله شود و اقداماتی نیز برای همکاری با سایر شرکت‌های هواپیمایی خارجی شکل بگیرد و در گام‌های بعدی، امکانات و زیرساخت‌های هوایی مناسب فراهم شود: «به همین دلیل است که معتقدم ایران‌ایر به‌تنهایی در این‌باره تصمیم‌گیرنده نخواهد بود تا بتواند این معضلات را برطرف کند و راه دشواری در پیش خواهد داشت که البته می‌شود آن را مدیریت کرد.»
دبیر سابق انجمن شرکت‌های هواپیمایی در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه آیا این روش مالی کارساز خواهد بود یا نه و با توجه به ناآشنا بودن با اذهان عمومی، مورد استقبال عموم مردم قرار خواهد گرفت، می‌گوید: «در گذشته نیز قرار بود در برخی بخش‌های فرودگاهی از صکوک استفاده شود، اما این موضوع موفقیت‌آمیز نبود و مردم از آن استقبال نکردند و از سوی دیگر، تجربه ماهان در استفاده از این روش موفقیت‌آمیز بود؛ به همین دلیل نمی‌توانم در این‌باره پیش‌بینی کنم.»
طبق گفته او، با توجه به حجم نقدینگی که ایران‌ایر برای خرید این هواپیماها نیاز دارد، ممکن است این صکوک به‌تنهایی پاسخگوی این حجم نیاز نباشد. بنابراین معتقد است که شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران «هما» نباید تمام سیاست خود را بر خرید هواپیماهای نو متمرکز کند. راهبرد خرید هواپیمای نو باید با توجه به شرایط و موقعیت موجود کمی منعطف شود و تغییر پیدا کند. تمرکز صرف هما بر خرید هواپیماهای نو اقتصادی نخواهد بود، زیرا این شرکت می‌تواند هواپیماهای ارزان‌تر و با سن کم هم بخرد.
