◄ قیمت کلاس‌های پروازی در ایران چه تفاوتی با دنیا دارد؟
یکی از کارشناسان بازرگانی صنعت هوایی گفت: افرادی هستند که حاضر هستند برای این امکانات رفاهی هزینه بیشتری بپردازند. در بسیاری از ایرلاین‌های دنیا نرخ بیزینس گاهی تا ۵ برابر و یا بیشتر به نسبت اکونومی هزینه دارد که البته در بسیاری از مسیرها، این شرکت‌ها هستند که این هزینه را برای سفر مدیران و کارمندانشان می‌پردازند
چندی پیش یاسر رایگانی، سخنگوی سازمان تعزیرات در انتقادی شدید از ایرلاین‌ها، مجادله لفظی جدیدی بر سر قیمت بلیت هواپیما آغاز کرد. او گفت: «شرکت‌های هواپیمایی آزادسازی قیمت بلیت هواپیما را با رهاسازی اشتباه گرفته‌اند.» ریگانی با بیان اینکه گاهی شاهدیم قیمت بلیت هواپیما در برخی از مسیرها تا شش برابر نیز افزایش یافته است، اظهار داشت: «برای مثال مسیر تهران_مشهد یک روز پس از میلاد امام رضا(ع) با نرخ یک‌میلیون ۲۰۰ هزار تومان به فروش رسیده است. حال هرچه مصاحبه می‌کنیم و فریاد می‌زنیم به جایی نمی‌رسد و شرکت‌های هواپیمایی آزادسازی را با رهاسازی اشتباه گرفته‌اند و برای چندمین بار می‌گویم وضع قیمت بلیت هواپیما در برخی خطوط پرتقاضا رها شده است و هیچ نظارتی نمی‌شود.»
به گزارش تین نیوز به نقل از هفته نامه حمل و نقل، پس از سخنان سخنگوی سازمان تعزیرات، سازمان هواپیمایی کشوری سریعا نسبت به اظهارات سخنگوی سازمان تعزیرات واکنش نشان داد و اعلام کرد که «اظهارات سخنگوی سازمان تعزیرات اگرچه دلسوزانه اما کارشناسی نیست.» در توضیحات سازمان هواپیمایی کشوری آمده بود که «تعبیر آزادسازی به رهاسازی و اینکه بعضی‌اوقات خبری منتشر می‌شود که به‌اشتباه نرخ یک بلیت بیزینس‌کلاس که تعداد قابل‌توجهی هم نیست به بلیت‌های اکونومی تعمیم داده شده و موجبات نگرانی افکار عمومی را فراهم می‌آورد. بی‌تردید این‌گونه اخبار که حتی صراحتاً هم گفته شده که نرخ بلیت تا شش برابر اضافه شده و هیچ نظارتی هم نیست نه منصفانه است و نه کارشناسی.»
پس‌ازآن ایران‌ایر در اطلاعیه‌ای اعلام کرد که قیمت بلیت پروازهای این شرکت در تمام‌مسیرهای داخلی بر اساس نرخ مصوب و تعیین‌شده انجمن شرکت‌های هواپیمایی است و تخلفی از سوی این هواپیمایی انجام نگرفته است.
اما عقیده بسیاری از مردم عموم جامعه در این رابطه چیز دیگری بود و بسیاری بر این باور بودند که مگر ایرلاین‌های داخلی چه خدمات و سرویس متمایزی در کلاس صندلی‌های بیزینس پروازهایشان قائل هستند که شاهد اختلاف حدود ۴۰۰ هزارتومانی باشیم؟ اما ظاهرا بسیاری از شرکت‌های هواپیمایی در ایام اوج سفر به بهانه این موضوع که صندلی بیزینس سقف و کف قیمتی ندارند از این فرصت استفاده می‌کنند و بلیت خود را با قیمتی نجومی به فروش می‌رسانند.
خبرنگار «حمل‌ونقل» نیز در راستای تحلیل کارشناسی این موضوع به سراغ بهروز حیدریان یکی از کارشناسان بازرگانی صنعت هوایی رفت.
شما معتقد هستید در تمام دنیا نرخ بلیت صندلی بیزینس بالاتر از صندلی‌های اکونومی است و شرکت‌های هواپیمایی داخلی در این رابطه تخلفی نکرده‌اند؛ این افزایش قیمت بر اساس چه استانداردهایی تعیین می‌شود؟
بله؛ اساساً دلیل وجود کلاس‌بندی هواپیما و ارائه صندلی بیزینس و یا فرست‌کلاس در ایرلاین‌ها این است که بتوانیم یک محصولی را بر اساس امکانات رفاهی بیشتر به مسافران ارائه بدهیم و مسافران متقابلاً هزینه بیشتری را برای بهره‌مندی از این محصول بپردازند. ازاین‌رو همواره کلاس‌های بالاتر از اکونومی مانند پریمیوم اکونومی، بیزینس یا فرست و... نرخ بالاتری نسبت به اکونومی خواهند داشت.
برای بسیاری این سؤال ایجاد شده که ایرلاین‌های داخلی دقیقاً چه خدمات متمایز و ویژه‌ای در کلاس‌های بالاتر ارائه می‌دهند که حق افزایش بیش از ۴۰ درصدی را برای خود قائل هستند؟ به نظر شما ایرلاین‌ها به بهانه صندلی بیزینس اقدام به فروش بلیت با قیمتی نجومی نمی‌کنند؟
در رابطه با بحث تخلف ایرلاین‌های داخلی باید ببینیم قانون چه برداشتی از مسئله دارد. طی سالیان گذشته قوانین آزادسازی نرخ بلیت هواپیما و تنظیم بازار بر مبنای عرضه و تقاضا ایجاد شده و بر همین اساس هم نرخ بلیت‌های کلاس بیزینس متغیر است، بدان معنا که هر چه تقاضا بالاتر باشد نرخ بیشتر خواهد بود. این اتفاق تا زمانی خواهد افتاد که ما به اصطلاح اقتصاددانان به نقطه تعادل «Equilibrium point» برسیم، یعنی تنظیم قیمت تا جایی که عرضه به تقاضا می‌رسد.
درآمد حداکثری ایرلاین‌های از صندلی‌های کلاس بالاتر چگونه حاصل می‌شود؟
اگر قیمت بالاتر برود تقاضا پایین خواهد آمد و اگر قیمت پایین بیاید تقاضا بیشتر از عرضه خواهد بود که شرکت‌ها همواره سعی می‌کنند به دلیل محدودیت تعداد صندلی‌ها، همواره قیمت را به نحوی تنظیم کنند که بر اساس فصل کمترین میزان صندلی خالی را داشته باشند و از طرفی بتواند حداکثر صندلی را با حداکثر نرخ قیمت ممکن پر کنند از همین رو قانون آزادسازی هم دقیقاً قرار بود این مسئله را ممکن کند.
در هر پرواز هواپیما، مدیر بازرگانی تصمیم می‌گیرد که چه میزان از وزن هواپیما را هزینه (سوخت) و چه مقدار از وزن هواپیما را درآمد (مسافر و بار) خواهد داشت. در هواپیماهای پهن‌پیکر، عموماً اگر میزان تعداد مسافران اکونومی از یک حدی فراتر برود وزن این تعداد افراد باعث می‌شود که مصرف سوخت هواپیما هم بالاتر برود؛ به همین دلیل شرکت‌های هواپیمایی تصمیم گرفتند تا بخشی از کابین را به جای استفاده از فضا برای نصب حداکثری صندلی، به‌گونه‌ای صندلی بچینند که مسئله وزن هزینه را کنترل کنند و هم از فضایی هدررفته بتوانند درآمد بیشتر به دست بیاورند.
به همین دلیل به‌عنوان‌مثال در یک کابین ممکن هست ما ۸ ردیف و هر ردیف ۹ صندلی اکونومی داشته باشیم یعنی ۷۲ صندلی، درحالی‌که در کابین بعدی به همان سایز فقط ۶ ردیف و هر ردیف ۴ صندلی بیزینس داشته باشیم که یعنی ۲۴ صندلی. به همین دلیل باید نرخ بلیت آن ۲۰ صندلی به‌گونه‌ای باشد که آن اختلاف ۴۸ صندلی را بتوانند برطرف کند و همین‌طور درآمد حداکثری را هم داشته باشد. حال طبیعتاً قیمت بلیت باید بالاتر برود اما برای اینکه مسافر راضی به پرداخت هزینه بالاتر باشد، باید با خدماتی او را جذب کرد. بخشی از این خدمات قبل از ورود مسافر به هواپیما آغاز می‌شود.
برای مثال، مسافر در زمان چک‌این و تحویل بار فردی او را کمک خواهد کرد و کارهای اداری فرودگاه را برای او انجام می‌دهد و بعد فرد می‌تواند از لانج فرودگاهی و یا ترمینال‌های VIP یا CIP و غیره استفاده کند یا اینکه در هواپیما صندلی راحت‌تر و همین‌طور محدودیت بار کمتری داشته باشد و بتواند چمدان بیشتری با خود حمل کند. همین‌طور وعده‌های غذایی بیشتر و مفصل‌تری داشته باشد یا اگر پرواز طولانی باشد می‌تواند در صندلی راحت‌تری که دارد بخوابد. در زمان پیاده‌شدن هم اول مسافران بیزینس پیاده می‌شوند و بار مسافران بیزینس هم زودتر از اکونومی به دستشان می‌رسد.
افرادی هستند که حاضر هستند برای این امکانات رفاهی هزینه بیشتری بپردازند. در بسیاری از ایرلاین‌های دنیا نرخ بیزینس گاهی تا ۵ برابر و یا بیشتر به نسبت اکونومی هزینه دارد که البته در بسیاری از مسیرها، این شرکت‌ها هستند که این هزینه را برای سفر مدیران و کارمندانشان می‌پردازند و به همین دلیل هم این کلاس‌ها به کلاس تجاری یا بیزینس معروف شده‌اند.
ما در ایام پرتقاضا سفر به هر باره شاهد اختلال در بازار حمل‌ونقل هوایی هستیم که در راستای آن مسئولان و سازمان‌های مختلفی نسبت به افزایش بلیت هواپیما واکنش و انتقاد می‌کنند؛ به نظر شما این میزان اختلاف و عدم آگاهی بین دستگاه‌های نظارتی از کجا می‌آید؟
این مسئله را صنف‌های ایرلاین‌ها و سازمان هواپیمایی کشوری و غیره باید به سازمان تعزیرات و دیگر سازمان‌های مرتبط توضیح بدهند تا متوجه نوع خاص درآمدزایی و کسب‌وکار در صنعت ایرلاین شوند ایرلاین هزینه‌های زیادی در راستای استهلاک بالا، نیاز مرتب به خرید قطعات و... دارند از طرفی باید درآمد کافی برای رشد و تهیه هواپیماهای جدید و افزایش یا نوسازی ناوگان داشته باشند از همین رو تعیین سقف قیمت و انتقاد از ایرلاین‌ها برای درآمدزایی مانع رشد و توسعه آنها می‌شود.
