◄مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها در صنعت هوایی
تین‌نیوز| وبلاگ فرنوش جهرمی- چندی پیش در صفحه اینستاگرام یکی از بازیگران حامی محیط زیست، عکسی تامل بر انگیز از پوشش های پلاستیکی باقی مانده از کترینگ او در سفری که با هواپیما داشت منتشر شده بود. در همان روز صفحه رسمی هواپیمایی قطر ایرویز در اینستاگرام، تصاویری از اقدامات ترویجی این ایرلاین در حوزه آگاهی رسانی اختلال اتیسم، به مناسبت روز جهانی اتیسم در 2 آوریل را به اشتراک گذاشت. اما چرا به گفته فعال محیط زیستی کشورمان ما هنوز در تغییر در نحوه بسته بندی ها اقدامی نکرده ایم و از سوی دیگر چرا قطر ایرویز به عنوان یک شرکت بزرگ هوایی، به آگاهی رسانی در خصوص موضوعی در حوزه پزشکی می پردازد؟! طرح این سوالات تداعی کننده مفهومی است که در مواجهه با دغدغه های اجتماعی مطرح می شود ...مسئولیت اجتماعی شرکت ها!
مسئولیت اجتماعی شرکتی (CSR) مجموعه وظایف و تعهداتی است که یک شرکت در جهت حفظ، مراقبت و کمک به جامعه ای که در آن فعالیت می کند، انجام می دهد. در همین راستا شرکت های فعال در صنعت حمل و نقل و گردشگری با عنایت به اهداف توسعه پایدار همواره سعی در انجام مسئولیت اجتماعی خود داشته اند. اگرچه ایرلاینها به عنوان بخش بزرگی از صنعت حمل و نقل هوایی، به ناچار اثراتی منفی بر این اهداف تعیین شده در سازمان ملل می گذارند.
آلودگی های صوتی، تولید کربن دی اکسید، اثرات مخرب روی تغییرات آب و هوایی از جمله این اثرات منفی می باشند. اما مسئولیت اجتماعی شرکت ها نوعی فعالیت استراتژیک اقتصادی محسوب می شود که می تواند موجب ارتقاء پایداری شرکت ها در فاکتورهای گوناگونی شود. بهبود تصویر سازمان در جامعه، افزایش ارزش نام تجاری، تقویت ساختار حاکمیتی شرکت، دسترسی بیشتر به منابع تامین مالی، محیط کار ایمن تر و بهداشتی تر، کارکنان با انگیزه تر، وفاداری مشتری و افزایش اعتماد ذینفعان به شرکت از جمله مزایا و نتایج مشارکت شرکت ها در موضوعات اجتماعی است.
بنابراین در دنیای پر رقابت ایرلاین ها، پرداختن به موضوع مسئولیت اجتماعی، یک مزیت رقابتی محسوب خواهد شد. لذا گنجاندن این برنامه ها در فعالیت های ایرلاین، گاهی نیازمند ایجاد تغییرات اساسی در استراتژی و تصمیم گیری ها می باشد. از همین رو راه های مختلفی برای پرداختن به این مسئولیت های اجتماعی وجود دارد.
به طور کلی محورهای اصلی در حوزه مسئولیت اجتماعی، موضوعات "محیط زیستی" مانند میزان تولید کربن، انرژی های تجدید پذیر و کشاورزی ارگانیک، "عدالت اجتماعی" همچون حمایت از تولیدکنندگان کوچک و داخلی،"تحصیلات"، "بهداشت و درمان" و "مبارزه با فقر" را شامل می شود.
گرچه با فشارهای اتحادیه اروپا به کاهش میزان تولید گازهای گلخانه ای توسط هواپیماها، از سال 2020 قوانین سختگیرانه تری در مورد عملکرد هواپیماها و کیفیت سوخت اعمال خواهد شد، اما از جنبه ای دیگر، اقدامات ایرلاینها برای نوسازی ناوگان هوایی خود و پایین نگه داشتن سن ناوگان با استفاده از هواپیماهای بهینه تر از جمله عوامل موثر در انجام مسئولیت اجتماعی در جلوگیری از آسیب رساندن به محیط زیست خواهد بود. بر اساس آماری که اخیرا منتشر شده، وینگلت تعبیه شده در 8900 هواپیمای موجود در جهان، درمجموع موجب کاهش مصرف ٧میلیارد بشکه نفت و تولید ٧٤ میلیون تن گاز کربن دی اکسید شده است.
استفاده از ظرف های کترینگ بازگشت پذیر به طبیعت، افزایش آگاهی در حوزه سلامت از طریق رسانه ها و ابزارهای ایرلاین، همکاری با گروه های اجتماعی با رویکرد توانمند سازی، آموزش های تخصصی گروه های کم درآمد، با استعداد و علاقه مند، آموزش های فرهنگی در امور گردشگری و ترویج فرهنگ صحیح با در نظر گرفتن ایمنی پروازها، نمونه هایی برای انجام مسئولیت اجتماعیست که گاهی نه تنها هزینه ی زیادی را بر دوش ایرلاین نمی گذارد، بلکه همانطور که گفته شد، از حداقل نتایج آن افزایش مخاطبین و وفاداری آنها بواسطه پرداختن به یک دغدغه اجتماعی خواهد بود. همچنین یکی دیگر از راه های ادای مسئولیت اجتماعی شرکت ها، کمک های نقدی به موسسات مردم نهاد و خیریه های مشخصی می باشد. در کشور ما بر اساس ماده 172 قانون مالیات های مستقیم، شرکت هایی که به بنیادها و موسساتی که نامشان در این قانون ذکر شده در راستای مسئولیت اجتماعی خود کمک مالی کنند، مشمول 20% عفو مالیاتی خواهند شد.
از سوی دیگر بسیاری از شرکت های بزرگ دنیا با در نظر گرفتن اهداف توسعه پایدار و کنوانسیون های بین المللی امضا شده، پا را فراتر از مرزها گذاشته و اقدام به انجام مسئولیت های اجتماعی خود در سطح بین المللی می کنند. هواپیمایی امارات با ثبت طرح حیوانات حیات وحش روی هواپیماهایش، ترکیش ایرلاینز با مدیریت پسماند، هواپیمایی آل نیپون با ترویج فرهنگ و سنت ژاپن در جهان اقدام به انجام مسئولیت اجتماعی خود کرده اند. این مسئولیت ها در صنعت حمل و نقل هوایی تنها به ایرلاینها ختم نمی شود و بزرگترین شرکت های فعال در صنعت هوانوردی و هوافضا نیز در آن مشارکت کرده و هنگام انتشار بیلان مالی سالانه خود، فعالیت های خود در این حوزه را نیز منتشر می کنند.
شرکت بویینگ از جمله پیشگامان در این عرصه می باشد. بویینگ در سال 2015 در یکی از برنامه های خود با بررسی 7500 دانش آموز علاقه مند به علوم مهندسی آنها را برای قرار گرفتن در این مسیر حمایت کرد. ارسال هوایی کمک های بشر دوستانه، برگزاری مراسم درآمدزایی خیریه بین کارکنانش و کمک به زراعت های کوچک در منطقه آسیای جنوب شرقی از دیگر فعالیت‌های اجتماعی این شرکت بزرگ است.
در ایرلاین‌های داخلی، طرح یوزپلنگ ایرانی روی هواپیمای معراج یکی از نمونه های بارز پرداختن به مسئولیت اجتماعی در حوزه محیط زیست است. درج تبلیغات برخی از خیریه‌ها در مجله های پروازی ایران ایر و ماهان نیز از دیگر اقدامات ارزشمند در این مسیر بوده است. بدون شک یکی از رویکرد های مهم در این راه، بازتاب رسانه‌ای مناسب این فعالیت ها توسط شرکت ها می باشد. اما نکته مهمی که در این بین حائز اهمیت خواهد بود، آن است که مشارکت در امور اجتماعی به شیوه صحیح و بر اساس اصول حرفه ای آن صورت گیرد.
هنگامی که این فعالیت ها در ارتباط با امور انسانی و گروه های خاص قرار می گیرد، روشهای کار و شیوه های بازتاب رسانه ای آن به مراتب حساسیت بیشتری را طلب می کند. ادای مسئولیت اجتماعی به عنوان یک ابزار استراتژیک اقتصادی نباید بر کرامت انسانی افراد ارجحیت پیدا کند. در یک سال اخیر، شاهد اقدامات انسان دوستانه، خیرخواهانه و قابل تقدیر برخی از شرکت ها و رسانه های فعال در صنعت هوایی بوده ایم. اما تاکید به انتشار چهره ذینفعان این خدمات، به خصوص کودکان، می تواند موجب خدشه دار شدن اصل کرامت انسانی باشد.
با وجود دغدغه های فراوان اجتماعی در کشورمان، ایرلاینها و دیگر شرکت های فعال در صنعت هوایی و گردشگری می توانند با برنامه ریزی صحیح در مدیریت و بهره گیری از منابع موجود و همچنین با وجود داشتن مخاطبین مستقیم، با ارائه برنامه های آموزشی، ترویجی و حمایتی قدم های موثری را در جهت کاهش آسیب های زیست محیطی و اجتماعی و همچنین افزایش عملکرد بردارند. از سوی دیگر این اقدامات می تواند تیری باشد که چندین هدف را نشانه می گیرد.
همانطور که گفته شد، قطر ایرویز به ترویج و آگاهی رسانی در حوزه اتیسم در روز جهانی این اختلال پرداخت. جالب است بدانید، کودکان مبتلا به اتیسم و خانواده های آنها، از لحظه ورود به فرودگاه تا پایان پرواز با چالش های زیادی رو به رو می شوند. اتیسم طیفی از اختلالات تکاملی است که یکی از شاخصه‌های آن عدم یکپارچگی حسی و اختلال در حواس پنجگانه است و بر اساس آمار سازمان جهانی بهداشت از هر 65 نفر، 1 نفر مبتلا به این اختلال است. برای مثال و به زبان ساده تر افراد مبتلا به این اختلال یا صدایی را بلندتر از آنچه که هست می شوند، و یا در مقابل، واکنشی نسبت به صدا نشان نمی دهند. این اختلال را می توان به چهار حس دیگر نیز تعمیم داد. از سویی معمولا مواجهه با افراد غریبه و محیط های ناآشنا برای آنها آزار دهنده است.
حال تصور کنید یک فرد مبتلا به اتیسم از زمانی که وارد فرودگاه می‌شود و می بایست مراحل پذیرش را پشت سر بگذارد، تا زمانی که وارد محیط بسته هواپیما شده و صدای موتور را هنگام برخاست و نشست می شنود، او و خانواده اش با چه شرایطی مواجه می شوند؟!
آیا مسافران آگاهی دارند که اختلال اتیسم چیست و چه پیامدهایی را برای شخص مبتلا به این اختلال در پرواز می تواند داشته باشد؟ اگر با یک فرد مبتلا اتیسم و جیغ های او در پرواز مواجه شوند چه رفتاری را می بایست از خود نشان دهند؟ چه تجهیزات و رویکردهایی برای تسهیل سفر این افراد و خانواده های آنها در نظر گرفته شده است؟! بدون شک از این پس مخاطبین قطر ایرویز که نسبت به این اختلال آگاهی پیدا کرده اند، در مواجهه با این مسئله صبوری بیشتری به خرج می دهند.
اما به یاد داشته باشیم، اتیسم تنها یکی از چالش های اجتماعی است. ایرلاین ها می توانند نقش پر رنگ تری را در حمایت از این دغدغه های اجتماعی و همسو با چالش های خود و مسافرینشان در راستای اهداف توسعه پایدار ایفا کنند.
مطلب را با اشاره ای به یکی از نقل قول های کارل سیگن به پایان می رسانم:
"زمین، این ذره آبی معلق در عالم، تا سالهای زیادی در آینده، تنها منزلگاه ما برای حیات خواهد بود، و باید در جهت نگهداری از آن و گسترش صلح کوشا باشیم."
