گردشگران جوان در راه ایران

به گزارش روزنامه دنیای اقتصاد به نقل ازالمانیتور، طرح چشم‌انداز گردشگری کشور برای سال 2025 گویای این است که هدف از آن افزایش سهم این کشور از گردشگران بین‌المللی از 9/ 0 درصد در سال 2004 به 5/ 1 درصد در سال 2025 است؛ رقمی معادل 20 میلیون گردشگر و 30 میلیارد دلار درآمد سالانه. این رسانه، با اشاره به اظهارات مقامات رسمی ایران، اظهار کرده که بیش از 6 میلیون گردشگر خارجی در سال گذشته شمسی (یعنی سال 1395) از کشور بازدید داشته‌اند و درآمدزایی معادل 8 میلیارد دلار از این محل ایجاد شده است.

طبق این گزارش، میانگین سن گردشگرانی که در چند سال گذشته از ایران بازدید کرده‌اند، حدود 60 سال بوده است، حال آن که بنا بر اظهارات رسمی مقامات ایران، میانگین سنی گردشگران خارجی در سال‌های اخیر به 45 تا 50 سال تقلیل یافته است. این به معنی آن است که بازدیدکنندگان از ایران جوان‌تر شده‌اند. در واقع، ایران که در 3 گزارش متوالی مجمع جهانی اقتصاد ارزان‌ترین مقصد جهان عنوان شده بود، تبدیل به مقصدی برای گردشگران بک‌پکر (گردشگران کوله به پشت) شده است که ترجیح می‌دهند با هزینه کمی سفر کنند و از هتل‌ها و خدمات مجلل استفاده نکنند. این رسانه در ادامه افزوده است: «با این رویکرد، هاستل‌هایی که خدمات اقامتی ارزان‌تر و کم‌هزینه‌تری نسبت به هتل‌ها ارائه می‌کنند، توجه سرمایه‌گذاران و گردشگران را به خود جلب کرده‌اند.»

روایت صاحبان هاستل‌ در ایران

در ایران هاستل‌ها هنوز مرحله نوزادی و نوپایی خود را طی می‌کنند و در سال‌های اخیر تنها چند مورد از آنها در تهران و برخی از شهرهای مهم توریستی دیگر ایجاد شده‌اند. المانیتور افزایش تعداد گردشگران خارجی جوانی را که از ایران دیدن می‌کنند یک عامل کلیدی در رشد تعداد هاستل‌ها در سراسر کشور دانسته و تاکید کرده که درحالی‌که ایران با تعداد ناکافی هتل‌های با استاندارد بالا روبه‌رو است، اقامتگاه‌های ارزان‌تر و سنتی نیز در جذب گردشگران خارجی موفق نبوده‌اند. اقامتگاه‌های سنتی ایران که با عنوان «مسافرخانه» شناخته می‌شوند، مدت‌ها است که توسط مردم بومی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این تسهیلات به‌طور گسترده در شهرهای مذهبی مانند قم، مشهد و شیراز مورد استفاده قرار می‌گیرند که در آن شهرها زائران برای بازدید سفر می‌کنند. در یک مسافرخانه، میهمانان می‌توانند اتاقی را اجاره کنند که یک یا چند تخت دارد و هر اتاق دارای حمام و آشپزخانه‌ای است که با اتاق‌های دیگر در این امکانات مشاع است.

جلال راشدی یکی از فعالان گردشگری در مصاحبه با المانیتور تاکید کرده است: «به رغم تعداد زیاد این اقامتگاه‌های سنتی و کم‌هزینه در سراسر ایران، به ندرت مورد استفاده گردشگران خارجی قرار می‌گیرند. مسافرخانه‌ها در واقع برای این گردشگران محبوب نیستند. آنها فاقد حس زندگی، جوانی و پذیرایی بین‌المللی هستند که به‌طور معمول در یک هاستل معمولی از آن لذت می‌برید. جالب‌ترین چیز در مورد ماندن در یک هاستل، دیدن مسافران جوان از کشورهای دیگر و تعریف داستان‌ها برای یکدیگر است. این به وضوح چیزی است که نمی‌توانید در یک مسافرخانه معمولی تجربه کنید.» وی اضافه کرده است: «مسافرخانه‌های ایرانی وب‌سایت‌های مناسبی به زبان انگلیسی ندارند و گردشگران نمی‌دانند که در این مکان‌ها چه چیزی انتظار آنها را می‌کشد.»

به همین دلیل است که کارآفرینانی مانند گلنار زمانی و حبیبه فتحی، باور دارند ساده‌ترین راه برای شرح دادن مسافرخانه‌ها استفاده از برچسب‌ها و عناوین مناسب است. زمانی معتقد است: «هاستل‌ها در سراسر جهان توسط گردشگران کوله به پشت و مسافران جوانی که این روزها اکثر گردشگران را تشکیل می‌دهند، شناخته شده هستند.» این دو معتقدند اقامتگاه‌های ارزان و سنتی ایران به خوبی به گردشگران خارجی معرفی نشده‌اند. فتحی به المانیتور گفته است: «بدون اینکه محل قرار گرفتن هاستل‌ها در جهان مهم باشد و صرف‌نظر از اختلاف‌هایی که دارند، محدوده قیمت‌ها، فضا، خدمات و تجربه هاستل‌ها برای گردشگران مشخص است. مسافرخانه‌های سنتی در ایران در جهان شناخته‌شده نیستند زیرا در معرفی خدمات خود در چارچوب مناسبی در وب‌سایت‌های اطلاع‌رسانی، مجامع سفری، بلاگ‌ها و رسانه‌های اجتماعی که جوانان را هدف قرار می‌دهند، موفق عمل نکرده‌اند.»

با وجود این، دشواری‌هایی نیز برای مالکان و گردانندگان هاستل‌ها در ایران وجود دارد. زمانی در این باره به المانیتور گفته است: «هنوز هم مقررات بسیار زیادی در راه کسب و کار هاستل‌ها وجود دارد.» با وجود این، وی معتقد است چنین قوانینی مانع از رشد هاستل‌ها که پاسخی به حرکت دولت به سوی دستیابی به درآمدهای بیشتر غیرنفتی در سال‌های اخیر بوده، نشده است. به گزارش المانیتور، با انتخاب مجدد روحانی انتظار می‌رود دولت وی سیاست خارجی مشابهی را در دور دوم خود تعقیب کند و یک محیط بازتر برای رشد بیشتر صنعت گردشگری و زیربخش‌های مرتبط با آن فراهم سازد. با این انتظارات، کارآفرینان این حوزه هاستل‌ها را همانند «یک اقیانوس که پتانسیل‌ زیادی دارند و با سرعت بسیار زیادی توسعه می‌یابند» دانسته‌اند. المانیتور در پایان تاکید کرده است: «ظرفیت اقامتی ناکافی یکی از مهم‌ترین معضلاتی است که ایران باید به آن توجه کند تا گردشگران خارجی بیشتری را جذب کند و رشد کسب و کارهای جدید مانند هاستل‌ها یک نشانه آشکار است که اگر این کشور بخواهد مسافران خارجی بیشتری به‌ویژه جوانان را جذب کند، ساختن هتل‌های 4 تا 5 ستاره جدید تنها راه‌حل الزامی این کار نیست.»