وزارت میراث فرهنگی از حفظ باغستان قزوین شانه خالی کرد؟

انجمن‌ها و تکشل‌های مردم‌نهاد در حالی‌که سال‌هاست برای حفظ باغستان قزوین تلاش می‌کنند، این بار حفاظت از این میراث طبیعی و تاریخی را از وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی مطالبه کردند و این در حالی بود که وزیر تمام تصمیم‌گیری‌های مربوط به باغستان قزوین را به اداره میراث فرهنگی این استان واگذار کرد که اعتراض‌هایی را به دنبال داشت.

به گزارش تین نیوز به نقل از ایسنا، شکوه کرمانشاهانی ـ عضو هیأت مدیره انجمن تخصصی باغستان سنتی قزوین ـ در نشستی که سیزدهم مرداد ۱۴۰۱ با عزت‌الله ضرغامی ـ وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ـ داشت، از باغستان و خطراتی که حیات آن را تهدید می‌کند، سخن گفت و در نامه‌ای از طرف انجمن و کنشگران، وضعیت باغستان و مشکلات محله تاریخی بلاغی را برای وزیر میراث فرهنگی یک‌بار دیگر شرح داده شد.

درختان ثبت شده باغستان قزوین سال‌هاست که با جاده‌کشی و ساخت پل به بهانه کاهش ترافیک تهدید می‌شوند. یکی از بزرگ‌ترین تهدیدها در طول سال‌های اخیر ساخت پلی از میان باغستان است که درختان زیادی را به کام نابودی کشانده است. این اتفاقات در باغستان قزوین با اعتراض‌های زیادی از سوی کنشگران و دوستداران میراث طبیعی و تاریخی مواجه شده و در پی آن، شورای عالی معماری و شهرسازی قزوین سال ۹۸ در مصوبه‌ای صراحتا اعلام کرد که پل امام رضا (ع) از میان باغستان عبور نکند و مسیر جدیدی جایگزین آن شود. با این حال، شهرداری قزوین مدتی است برخلاف آن مصوبه، اجرای پروژه پل امام رضا (ع) را با شدت بیشتری پیگیری می‌کند تا جایی‌که چهاردهم خردادماه ۱۴۰۱، گروهی از عوامل اجرای پروژه کمربندی شهر به بهانه ساخت پل امام رضا (ع) با ادوات و دستگاه‌های شهرداری قزوین چندین درخت سبز و بارور بادام و پسته کهنسال را قلع و قمع و نابود کردند که با دستور شبانه دادستان و اعتراض شدید استاندار قزوین این عملیات متوقف شد، اما نگرانی‌ برای این باغستان و درختان همچنان جریان دارد.

انتظار می‌رفت در سفر وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به قزوین، با توجه به نشستی که با فعالان میراث فرهنگی این استان داشت، دست‌کم به بخشی از نگرانی‌ها درباره حفظ باغستان قزوین و خطراتی که آن را تهدید می‌کند، پاسخی منطقی‌تر یا هم‌راستا با مطالبات داده شود اما شکوه کرمانشاهانی ـ عضو انجمن تخصصی باغستان ـ که در آن نشست حضور داشت و صحبت هم کرد، تلاش برای حفظ باغستان را در آن نشست مؤثر ندانست گفت: نتیجه جلسه ناامیدکننده بود. گویی تصمیم‌ها از قبل گرفته شده بود و قرار نبود، حضور و صحبت‌های باغداران و کنشگران در تصمیم‌سازی‌ها اثرگذار باشد. تمام اختیارات برای تصمیم‌گیری درباره مسائل مطرح شده، بدون نیاز به تصویب در وزارتخانه به استان واگذار شد.

او افزود: یکی از مواردی که در این جلسه مطالبه ما بود، طرح حفاظت و احیای باغستان سنتی قزوین بود که وظیفه میراث فرهنگی بود این طرح را ارائه دهد. این موضوع در قانون اساسی و مصوبه مجلس در سال ۱۳۹۸ مطرح شده است، همچنین یکی از بندهای مصوبه شورای عالی در آذرماه سال ۹۸، میراث فرهنگی را مکلف کرده است ظرف مدت دو ماه طرح احیا و حفاظت باغستان را تدوین کند، اما این طرح هنوز ارایه نشده است و ما در نشست اخیر این طرح را از آقای ضرغامی مطالبه کردیم، اما هیچ اظهارنظری در این باره نکردند. درخواست ما تدوین طرح اجرایی حفاظت و احیا با در نظر گرفتن دانش بومی باغداران و نیازهای آن‌هاست. ‌

عضو انجمن تخصصی باغستان اضافه کرد: آقای ضرغامی نه تنها درباره تمام مسائلی که در زمینه بافت تاریخی و باغستان استان قزوین مطرح بود و انتظار داشتیم که وزارتخانه در این مسائل نقش نظارتی خود را ایفا کند و در راستای حفاظت کمک‌کننده باشد، بلکه حتی درباره طرح حفاظت و احیا که از وظایف میراث فرهنگی است و معطل مانده، اظهار نظر و اعلام حمایت نکرد.

کرمانشاهانی گفت: اکنون ما امیدواریم تصمیمات مقامات استانی در راستای حفظ باغستان، حفظ حقابه‌ آن و فراهم کردن شرایط تولید در باغستان با حفظ دانش بومی رقم بخورد. امیدواریم مصوبه‌ شورای عالی شهرسازی و معماری که طرحی متناسب با ارزش‌های محله «بلاغی» است و قطعا به نفع ساکنان آن است، مورد تمکین قرار گیرد و شاهد تکرار تخریب عمیق اجتماعی و تاریخی که در خیابان انصاری غربی اتفاق افتاد، نباشیم. انتظار داریم که وزارتخانه نقش نظارتی و قانونی خود را در راستای مصالح شهر تاریخی قزوین بر عهده بگیرد.

او در نشستی که با حضور وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، استاندار قزوین و مدیران دستگاه‌های اجرایی و تشکل‌های مردم‌نهاد این استان برگزار شد، به عنوان عضوی از انجمن تخصصی باغستان سنتی و هیأت مدیره انجمن توسعه شهر قزوین حضور داشت و درباره وضعیت حقآبه باغستان قزوین و خطراتی که این اثر ثبت‌شده در فهرست آثار ملی را تهدید می‌کند، گفته بود: در ثبت ملی باغستان هیچ شبهه‌ای وجود ندارد، اما وقتی اثری به ثبت ملی می‌رسد باید برای آن، طرح حفاظت و احیاء نوشته شود. از طرفی آب باغستان با انواع طرح‌های توسعه‌ای شهری تهدید می‌شود. طرح توسعه نسیم شمال و کمربندی شرق قزوین تهدیدی برای باغستان سنتی است. باید این محور برای گردشگری و پیاده‌روی و دوچرخه سواری استفاده شود، درحالی‌که در حال حاضر به محور کمربندی پرسرعت تبدیل شده که امنیت جانی، مالی و محصولات باغداران را به خطر انداخته است.

عزت‌الله ضرغامی ـ وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ـ هم پس از شنیدن این صحبت‌ها اظهار کرد: همه نسبت به تاریخی بودن شهر قزوین اتفاق نظر دارند اما نگاه‌ها و روش‌ها در حفظ و نگهداری آن متفاوت است این نکته شایان توجه است که آثار تاریخی، مانع توسعه نیست بلکه مقوّم توسعه است؛ زیرا پیشرفته‌ترین مهندسین از دیدن تکنولوژی آثار تاریخی متحیّر می‌مانند و بسیاری از سازه‌های تاریخی نقش خود را به درستی ایفا کرده‌اند.

او اما برای علاج مشکلات باغستان و بافت تاریخی قزوین برخلاف آنچه انتظار می‌رفت و مطالبه شده بود، اختیار تصمیم‌گیری را بر عهده اداره کل میراث فرهنگی استان قزوین گذاشت و اعلام کرد: اداره کل میراث فرهنگی این استان هم نسبت به باغستان سنتی قزوین هم مسائلی که مربوط به بافت تاریخی است، به‌ویژه در پروژه‌های اصلی، اختیار دارد که تصمیم‌گیری کند تا ظرفیت‌های گردشگری قزوین را از قوه به فعل تبدیل کند.