مسافران در منگنه بلیت‌های چارتری

تین نیوز | در حالی که آستانه قیمتی قانونی بلیت هواپیما توسط بسیاری از آژانس‌ها و شبکه فروش بلیت هواپیما رعایت نمی‌شود، افزایش سهم بلیت‌های چارتری در شبکه‌های فروش بلیت هواپیما به بی‌نظمی، افزایش قیمت و در نهایت پایمال شدن حقوق مردم دامن زده است.
 
 مدتی است که سهم بلیت‌های چارتری در شبکه فروش بلیت هواپیما به نحو قابل توجهی افزایش یافته است. طوری که شهروندان این روزها با مراجعه به بیشتر آژانس‌ها برای خرید بلیت هواپیما با این پاسخ مواجه می‌شوند که اگر بلیت می‌خواهید فقط بلیت چارتری موجود است. این امر حتی در روزها و ایام پرتقاضای هفته و سال که قاعدتا شبکه فروش بلیت هواپیما باید برای دسترسی عادلانه همه مردم باز و در حداکثر ظرفیت آزاد باشد نیز بکرات قابل مشاهده است.
 
بر اساس عرف حمل و نقل هوایی مسافری، بلیت‌های هواپیما به دو صورت به مسافران عرضه می‌شود؛ نوع اول فروش سیستمی یا شبکه‌ای است که بر اساس آن بلیت هواپیما به قیمت مصوب ومستقیما از طریق شبکه رسمی فروش خطوط هوایی به مردم فروخته می‌شود. نوع دوم نیز فروش بلیت‌های چارتری است. لغت چارتر به معنای اجاره است. یعنی برخی آژانس‌ها می‌توانند با دریافت مجوز از سازمان هواپیمایی کشوری و با توافق قیمتی با خطوط هوایی تمام یا بخشی از صندلی‌های یک پرواز را از قبل خریداری کرده و بعد به متقاضیان بفروشند.بر اساس این گزارش، در حالت عادی بلیت‌های چارتری بیشتر از سوی آژانس‌هایی که تورهای گردشگری برگزار می‌کنند قابل استفاده است.
 
در برخی روزها یا ساعت‌ها که متقاضی سفر به برخی مقصد‌ها بشدت کاهش می‌یابد آژانس‌ها در توافق با خطوط هوایی، بلیت پروازهای آن مسیر را با قیمتی نازل خریداری می‌کنند تا به هر ترتیب بتوانند آن را به برخی متقاضیان عرضه کنند.
 
رایج شدن پیامک‌های فروش بلیت هواپیما در برخی روزهای کم تقاضا با قیمت‌های بسیار پایین از سوی برخی آژانس‌ها در این راستا قابل تعریف است.
 
این گزارش می‌افزاید: با این حال روش‌های یاد شده راه‌های متعارف، مرسوم و قانونی در چارتر کردن بلیت هواپیما است. اما ماجرا اینجاست که در شرایط فعلی چارتر کردن پروازها با روش‌هایی سوداگرانه به ابزاری برای سوء استفاده از مردم و گرانفروشی بلیت هواپیما در زمان‌های پرتقاضا و پر مشتری تبدیل شده است.
 
به عبارت بهتر برخی افراد و آژانس‌ها با دریافت مجوز از سازمان هواپیمایی کشوری – که نفس صدور برخی از این مجوزها نیز سوال برانگیز است ـ بلیت پروازها در روزها و مسیرهای پر تقاضا مانند آخر هفته‌ها یا روزهای قبل از اعیاد یا سایر مناسبت‌های مذهبی را درتوافق با برخی شرکت‌های هواپیمایی از پیش خریده و در اختیار می‌گیرند و به هر قیمتی که می‌خواهند به متقاضیان می‌فروشند و ظاهرا شفافیت و قاعده چندانی نیز در این خصوص وجود ندارد و اگر دارد، شفاف و در دسترس نیست.
 
لذا در این میان هم باید سازمان صادرکننده مجوز چارتر در این مواقع پرمشتری را مورد سوال قرار داد که چرا در چنین روزها و اوقات پرمشتری بلیت پروازها چارتر می‌شود و تمام ظرفیت پروازها با قیمت مصوب و عادلانه دراختیار همه قرار نمی‌گیرد. چرا بر قیمت بالای برخی بلیت‌های چارتری نظارت موثر نمی‌شود و برخی آژانس‌ها به هر قیمتی که می‌خواهند این بلیت‌ها را به فروش می‌رسانند.
 
در نهایت نیز باید پرسید چه اتفاقی افتاده است که سهم بلیت‌های چارتری در شبکه فروش بلیت هواپیمای کشور به طور محسوسی افزایش یافته و برای بسیاری از مسیر‌ها و زمان‌ها بلیت سیستمی و شرکتی قابل تهیه نیست.
 
شاهد این مدعا راه‌اندازی سایت‌هایی است که با در اختیار داشتن ظرفیت بالایی از بلیت‌های چارتری در مسیرهای مختلف و ایام پرتقاضا اقدام به فروش بلیت هواپیما خارج از روش سیستمی می‌کنند. اگر به یکی از این سایت‌ها سر بزنید خواهید دید تقریبا برای هر روز و در تمام ساعات و روزها و مسیرهای پرتردد بلیت چارتری موجود است. حال آن‌که اگر در همان زمان به آژانس‌های سطح شهر سری بزنید، نمی‌توانید همان بلیت را به روش مرسوم و عادی به دست آورید.
 
در این شرایط بیشتر مسافران از سر ناچاری مجبورند به خرید بلیت چارتر خارج از نرخ‌های مصوب و ضوابطی که اخیرا برای 30 درصد بالا بود و پایین بود بلیت هواپیما ابلاغ شده است، تن داده و بلیت چارتری با ریسک بالا را تهیه کنند.
 
این در حالی است که حتی اگر مسافر قیمت بلیت چارتر را به قیمت کمتر از قیمت مصوب تهیه کند باز هم خطرات خاص خرید این نوع بلیت‌ها را ناخواسته به جان خریده است. به عنوان مثال مبلغ بلیت‌های چارتری به هیچ عنوان قابل استرداد نیست. یعنی اگر پرواز به هر دلیلی لغو شود یا مسافر بخواهد از پرواز منصرف گردد هیچ پولی به وی داده نمی‌شود و به قول معروف پولش سوخت شده است. حال آن‌که در بلیت‌های سیستمی امکان بازگرداندن درصد قابل توجهی از مبلغ به مسافر وجود دارد. همچنین بلیت‌های چارتری امکان تغییر تاریخ یا نیم‌بها شدن به خاطر مسافرت کودک با والدین را ندارند و در یک کلام صاحب اول و آخر آن بلیت مسافر است و تمام ریسک پرواز نیز به وی تحمیل می‌شود.
 
سوء‌استفاده می‌شود
 حمید غوابش، کارشناس حمل ونقل هوایی دراین باره به جام‌جم گفت: درصد معقولی از بلیت‌های شبکه پروازهای هر کشور به روش چارتر فروخته می‌شود و چارتر اصولا یک مدل کسب و کار رایج در حمل ونقل هوایی مسافر است. پس نفس این روش بی ایراد است.
 
وی افزود: اما نکته اینجاست که در برخی مواقع از این ابزار سوءاستفاده شود. سوء استفاده هم به این ترتیب است که یا درصد بالایی از بلیت پروازها به روش چارتر فروخته می‌شود ویا بلیت پروازها در مواقع پر مشتری و پیک به چارتر می‌رود. در این صورت مسافران مجبور هستند بلیت را به قیمت گران‌تر خریده و ریسک خرید بلیت چارتری را بپذیرند.
 
رئیس سابق انجمن شرکت‌های هواپیمایی تصریح کرد: این چنین است که بایدهم پروسه وهم افرادی که در صدور ودریافت مجوز بلیت پروازهای چارتری دخیل و ذی‌نفع هستند سوالات موجود را شفاف کنند و بگویند چرا سهم بلیت‌های چارتری در شبکه فروش افزایش یافته وفروش بلیت به روش سیستمی کم شده است.
 
خبرنگار جام‌جم پرسید: آیا ارزان بودن بلیت برخی مسیرهای هوایی که از چارتر شدن آن ناشی می‌شود، دلیل رواج چارتر نیست؟ وی پاسخ داد: بلیت‌های ارزان همیشه در شبکه موجود نیست و بیشتر مربوط به پروازهای وسط هفته یا ساعت‌های بسیار کم تقاضاست. ازسوی دیگر باید توجه داشت چون هنوز سازمان هواپیمایی کشوری اجازه آزادسازی کامل قیمت بلیت هواپیما را نداده است، قیمت بلیت نهایتا باید در سقف 30 درصد شناور باشد. بنابر این حتی اگر شماری از افراد به بلیت ارزان چارتری دست یابند کار غیرقانونی صورت گرفته است. یعنی نظم شبکه فروش بلیت هواپیما به هم خورده است. در نتیجه وقتی شما درصد کمی بلیت ارزان چارتری به دست می‌آورید، د ر مقابل آن باید انتظار داشته باشید درصد بزرگی بلیت گران چارتری به شما عرضه شود.
 
وی افزود: از هر جنبه‌ای که بخواهید نگاه کنید فروش بیش از حد بلیت چارتری به روش فعلی غیرقانونی است و به برهم خوردن نظم قیمتی بازارحمل ونقل هوایی مسافری کشور منجر شده و حقوق مسافران را هم از جنبه قیمت و هم از جنبه دسترسی عادلانه به بلیت هواپیما پایمال می‌کند.
 
دلالان چارتری! 
در همین حال خبرنگار ما به چند آژانس مسافری درشهر تهران مراجعه کرد تا از چند و چون فروش بلیت‌های چارتری و علت افزایش آن در شبکه پروازی کشور مطلع شود.
 
مدیران برخی آژانس‌ها که حاضر به گفت‌وگو در این خصوص شدند ضمن تائید افزایش سهم بلیت‌های چارتر در سبد بلیت هواپیما، دلال بازی و کسب سود‌های بالا را علت اصلی این موضوع عنوان کردند.
 
مدیر یکی از آژانس‌ها در محدوده شرق تهران،فروش بلیت به روش چارتر را به سه روش تقسیم کرد.به گفته وی یکی از روش‌ها این گونه است که بلیت‌ها در قالب تور و به صورت یک بسته خدماتی که شامل هتل ودیگر خدمات است،عرضه می‌شود. در روش دوم بلیت‌ها به صورت تکی ودرلحظه آخر عرضه می‌شود. اما روش دیگر که تخلف محسوب می‌شوداین است که بلیت‌ها در زمان پر تقاضا با قیمت بالاتر فروخته می‌شود.
 
وی از ورود دلالان چارتری به این عرصه خبرداد وافزود: دلالانی وجوددارند که برای کسب مجوز پروازهای چارتری وتوزیع بین آژانس‌های مسافری فعالیت می‌کنند.این افراد که دارای سرمایه زیاد و بعضا اسپانسریا صاحبان برخی آژانس‌های هواپیمایی هستند، ابتدابه سازمان هواپیمایی کشوری مراجعه می‌کنند و مجوز اجاره آن پروازیا پروازها رابرای مدت مشخصی دریافت می‌کنند.سپس وجه آن پروازها را درتوافق با خط هوایی پیش پرداخت کرده ودرواقع مالکیت آن را مال خود می‌کنند.
 
وی تصریح کرد: درنهایت نیز این افراد صندلی‌های خالی را بین آژانس‌ها بسته به روابطی که دارند با قیمتی که خودشان مشخص می‌کنند،توزیع می‌کنند که همین امر باعث می‌شودمقدار زیادی از بلیت‌ها خارج ازشبکه رسمی و بدون لحاظ نرخ‌های مصوب به فروش برسد. این در حالی است که آژانس‌ها نمی‌توانند مستقیما پروازهای چارتری را از شرکت‌های هوایی بخرند بلکه فقط تعداد محدودی آژانس وجود دارند که این ظرفیت را از طریق آن دلالان در اختیار دارند و بین سایرین پخش می‌کنند.
 
مدیر آژانس دیگری در محدوده میرداماد در این باره به خبرنگار جام‌جم گفت: دلال‌ها با نفوذی که دارند نقش زیادی در دریافت مجوز‌های چارتر کردن پروازهای مختلف ـ بویژه پروازهای روزهای خاص وپررفت وآمد ـ دارند. همچنین به این دلیل که تعداد دلال‌ها زیاد است، پروازهای چارتر به صورت مستقیم به دست آژانس‌ها نمی‌رسد بنابر این قیمت گران‌تری پیدا می‌کند و ریسک عرضه‌اش برای آژانس نیز زیاد است. مثلا وقتی یک آژانس می‌خواهد بلیت چارتری بفروشد خود باید به یک آژانس دیگرکه مورد وثوق و زیرنظر دلال است، مراجعه کرده و از او بخرد و به مشتری بفروشد. مثلاالان تمام پروازهای چارتری مسیرکیش در دست یک آژانس است وسایر آژانس‌ها باید از اوخرید کنند. وی افزود: نکته‌ای که حائز اهمیت است این است که این قضیه آن قدر گسترده شده که نظارت روی آن را با مشکل روبه‌رو کرده است.
 
در همین حال، علی مهرآورد، عضو انجمن شرکت‌های هواپیمایی به خبرنگار ما گفت: اصولا شبکه فروش بلیت هواپیما درکشور ما مشکل داشته و نیاز به اصلاح دارد. در این جهت باید ایرلاین‌هایی که مجاز به فروش بلیت‌های چارتری هستند از دیگر ایرلاین‌ها جداشوند. الان در اروپا این گونه است وهر ایرلاینی اصولا اجازه فروش بلیت چارتری را ندارد.
 
معاون بازرگانی هواپیمایی معراج تصریح کرد:درایران نیز باید این گونه شود و همه ایرلاین‌ها نبایداجازه فروش بلیت چارتری داشته باشند وسازمان هواپیمایی کشوری نیز درموضوع چارتر نباید همه شرکت‌ها رابه یک چشم ببیند. وی خاطرنشان کرد: البته اکنون بحث‌هایی درسازمان هواپیمایی کشوری مطرح است که ایرلاین‌های چارتری را از سایرین جداکنند که البته هنوز به نتیجه روشنی نرسیده است.
 
سکوت سازمان هواپیمایی کشوری 
درهمین حال خبرنگارجام‌جم درطول دست کم پنج روزگذشته بارها با سازمان هواپیمایی کشوری وروابط عمومی آن تماس گرفت وخواهان گفت‌وگو با مقامات این سازمان درباره شفاف سازی موضوع پروازهای چارتری شد.بااین حال،دو نفر از معاونان ومدیران کل این سازمان درتماس‌های مکرر خبرنگار ما حاضر به گفت‌وگو در ‌‌‌‌این باره نشدند.