◄ شرحی بر پروژه راه آهن دوخطه برقی اصفهان-اهواز
احداث راه آهن دوخطه برقی اصفهان به اهواز به دلیل حجم ترابری زیاد، ابعاد استراتژیک و برنامه های توسعه اجتماعی و اقتصادی منطقه جنوب غرب کشور نقش به سزایی در توسعه شبکه ریلی کشور خواهد داشت.
طرح اولیه مسیر راه آهن اصفهان - اهواز توسط مشاور ایتالیایی شرکت کارلولوتی با فرض یکخطه دیزلی با حداکثر سرعت 100 کیلومتر بر ساعت و بارمحوری 20 تن در سال 1357 طراحی شده بود. اطلاعات حاصله از مطالعات توجیه فنی - اقتصادی پروژه برقی سازی راه آهن تهران- مشهد با الگوبرداری از تونل گوتهارد سوئیس، تجربیات پیمانکاران بزرگ ایرانی در احداث تونل های طویل و بررسی های بهعملآمده توسط مشاور مترا و سایر مشاوران باتجربه ایرانی نشان داد که خط مذکور را با فرض برقی سازی و افزایش طول تونلها و دوخطه کردن، میتوان به خطی با سرعت 250 کیلومتر بر ساعت با ظرفیت حمل بالا ارتقاء داد که به این ترتیب علاوه بر انتقال بارهای معدنی، اعزام برخی قطارهای مسافری سریع السیر تهران-اصفهان به سمت اهواز نیز در آن میسر میشد. البته یک پیمانکار کره ای هم به اجرا و فاینانس پروژه علاقه نشان داد که به علت تحریم ها از ادامه همکاری منصرف شد.
مطابق سند چشم انداز ۲۰ ساله کشور جابجایی ۳۰ درصد بار و ۱۸ درصد مسافر کل کشور از طریق شبکه ریلی برای سال ۱۴۰۴ هدف گذاری شده است تا با توسعه شبکه حمل و نقل ریلی، توسعه سایر بخش های اقتصادی، تجارت، صنعت، کشاورزی و اشتغال زایی محقق گردد. بر این اساس توسعه حمل و نقل ریلی علاوه بر کمک به آبادانی کشور و توسعه پایدار، حمل و نقلی پاک، ایمن و ارزان را به کشور و هموطنان عزیز هدیه می دهد.
بیشتر بخوانید:
در حال حاضر یکی از مهمترین، با اولویت ترین و توجیه دار ترین خطوط ریلی کشور، احداث راه آهن دوخطه برقی اصفهان به اهواز (به طول تقریبی 500 کیلومتر) می باشد. احداث این راه آهن به دلیل حجم ترابری زیاد، ابعاد استراتژیک و برنامه های توسعه اجتماعی و اقتصادی منطقه جنوب غرب کشور نقش به سزایی در توسعه شبکه ریلی کشور خواهد داشت.
اجرای این طرح با هدف اتصال استان های اصفهان و خوزستان، جایگاه مهمی در تکمیل شبکه ریلی پر سرعت کشور، توسعه اقتصاد و عمران و رفاه منطقه و توسعه صنایع منطقه جنوب غرب کشور (به ویژه صنایع مرتبط با فولاد) دارند.
مزایای اصلی طرح عبارتند از:
- انتقال 40 درصد از بارهای عبوری به میزان تقریبی 28 میلیون تن و 50 درصد از مسافران منطقه از جاده به راه آهن به میزان 1.9 میلیون مسافر در سال
- ارتقای ایمنی، کاهش تصادفات و خسارات سوانح جاده ای به میزان 12 هزار میلیارد ریال در سال
- کاهش مصرف انرژی، آلودگی هوا و پرداخت یارانه سوخت به ارزش 30 هزار میلیارد ریال در سال
- توسعه اقتصادی منطقه و اشتغال زایی به میزان 8000 نفر
- اتصال استان چهارمحال و بختیاری به شبکه ریل کشور
- حمل ارزان و سریع سنگ آهن از معادن مرکزی به صنایع فولاد استان خوزستان
- تقویت ارتباط استراتژیک شمال جنوب کشور و رفع گلوگاه محور درود – اندیمشک
- ارتقای شاخص های اقتصادی و زیربنایی منطقه و کشور
مشخصات طرح:
راه آهن اصفهان – اهواز به طول حدود 500 کیلومتر به صورت دو خطه و برقی و مشتمل بر 15 کیلومتر پلهای خاص، 80 کیلومتر تونل طویل، 20 ایستگاه و مجهز به سیستم علائم و ارتباطات به روز می باشد. با احداث پستها و خطوط انتقال، برق رسانی از طریق سیستم برق بالاسری پیش بینی گردیده است. با توجه به پیچیدگی های فنی و حجم عملیات اجرایی، این طرح بعنوان یکی از بزرگترین پروژه های ریلی کشور قلمداد می گردد که در اولویت وزارت راه و شهرسازی قرار گرفته است.
پیمانکار طرح:
مجری این طرح، شرکت ساخت و توسعه زیر بناهای حمل و نقل کشور و پیمانکار آن، شرکت گروه مپنا می باشد. شرکت گروه مپنا با اتکا به قریب به سه دهه تجربه موفق در مهندسی، ساخت، اجرا و تامین مالی پروژه های بزرگ نیروگاهی، حمل و نقل ریلی و نفت و گاز کشور و منطقه خاور میانه و با بهره مندی از همکاری پیمانکاران توانمند ایرانی به ویژه در بخش سیویل برای اجرای این ابر پروژه ریلی کشور پیش قدم شده و موافقتنامه قرارداد در تاریخ 10/03/1400 بین شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل کشور (CDTIC) به عنوان کارفرما و کنسرسیوم متشکل شرکت گروه مپنا، شرکت مپنا بین الملل و شرکت احداث و توسعه ریلی مپنا به عنوان پیمانکار منعقد گردیده است. شرکت گروه مپنا به عنوان پیمانکار اصلی یا General Contractor مسئول طراحی و مهندسی پروژه، اجرای راه آهن، دپو، ابنیه و برقی سازی می باشد. در این ابر پروژه ملی از همکاری پیمانکاران بزرگ ایرانی در زمینه احداث راه آهن به ویژه زیرسازی، پل ها و تونل ها و ابنیه بهره گیری می شود.
این ابر پروژه ریلی کشور که مشتمل بر بخش های بزرگ عمرانی شامل زیرسازی، ابنیه فنی، روسازی بالاستی و بتنی، ساختمان، تأسیسات ایستگاهی و تجهیزات الکترومکانیکال شامل برق بالاسری، پست ها و خطوط انتقال؛ علائم و ارتباطات، دپو تعمیرات ناوگان و نظام های کارآمد نگهداری و بهره برداری خطوط آهن پر ترافیک ریلی می باشد، نیازمند مشارکت و همراهی کلیه متخصصین و پیمانکاران مجرب کشور می باشد و شرکت گروه مپنا امید دارد الگوی موفقی در تحقق و تلفیق «اقتصاد مقاومتی» و باور «ما می توانیم» و «رویکردهای دانش بنیان» ارائه نموده و با اجرای موفق پروژه راه آهن دوخطه برقی اصفهان – اهواز افتخاری بزرگ را برای صنعت حمل و نقل ریلی کشور رقم بزند.
* مدیر عامل شرکت احداث و توسعه ریلی مپنا
با سلام و احترام
با تشکر از جناب دکتر جواهری که توصیفی از پروژه راه آهن دوخطه و برقی اصفهان اهواز را ارایه نمودند، برخی نکات اصلاحی و تکمیلی را نسبت به نوشته فوق یادآور میشود:
۱. مطالعات سالهای پیش از انقلاب اسلامی برای این طرح توسط شرکت ایتالیایی کارلولوتی به صورت دوخطه و برقی و با سرعت ۱۴۰ کیلومتر برساعت با فراز حداکثر ده در هزار بوده است.
۲. تجدید طراحی این محور در سالهای بعد از انقلاب در چند نوبت صورت گرفته ولی هیچگاه استفاده از تکنولوژی تونلهای طویل مدنظر نبوده بلکه کاهش مقدار تونلها در نظر بوده و مقدار مجموع تونلها با افزایش فراز از ۱۰ در هزار به ۱۵ در هزار در حدود ده کیلومتر کاهش یافته و به حدود ۸۰ کیلومتر رسیده است و سرعت طرح نیز ۱۶۰ کیلومتر بر ساعت منظور شده و رساندن سرعت به ۲۵۰ کیلومتر بر ساعت صرفا به عنوان یک سناریو بررسی شده ولی به علت حجم انبوه تقاضای باری، این سناریو مردود شده است.
۳. اینکه این طرح موجه ترین و با اولویت ترین طرح توسعه راه آهن عنوان شود درست نیست زیرا اولویت بندی مشخص و رسمی بین طرحها صورت نگرفته و توجیه پذیری این طرح بستگی به حجم تقاضای ترابری آن دارد که طبق برآوردها حدود ۷۰ درصد آن حمل سنگ آهن برای صنایع فولاد در استان خوزستان است ولی در سالهای اخیر برخی ابهامات نسبت به حجم و دوام این تقاضای حمل سنگ آهن رخ داده که مراتب در دست مذاکره با وزارت صمت میباشد. و وزارت راه نیز برای اطمینان از حجم تقاضای حمل سنگ آهن بر مشارکت مالی ذینفعان در تامین مالی تاکید دارد.
۴. هزینه سنگین این طرح عاملی است که اولویت بالای طرح را محل سوال میکند زیرا نسبت منافع به هزینه ها از دیدگاه ملی در برخی طرحهای دیگر مناسبتر به نظر میرسد. با اینحال بررسی بیشتر در این زمینه ضرورت دارد و کاهش هزینه بر اولویت طرح موثر است.
۵. عقد موافقتنامه با گروه مپنا به عنوان پیمانکاری دقیق نیست و نیازمند توضیح است. گروه مپنا در صورت تامین مالی طرح میتواند پیمانکار شود و عقد موافقتنامه برای امکان پیگیری نمودن تامین مالی بوده و گرنه ابطال میشود و ضمنا در صورت تامین مالی و توافق روی قیمت پیمانکاری باید مراتب به تایید مراجع ذیصلاح برسد و لذا اطلاق عنوان پیمانکار برای گروه مپنا هنوز زود است با اینحال امیدواریم با تحقق شروط مزبور همکاری گروه مپنا در این طرح عظیم محقق شود.
از لحاظ پیوست امنیت ترانزیت و همواری و سرعت خط اهن اصفهان اهواز به نسبت مناسب تر از خط اهن قدیم تر اهواز به اندیمشک هست
مسیر کویری و صاف اصفهان و مرکزیت کشور جای دست زیادی برای افزایش ظرفیت ،تغییرات و تعمیر خطوط و... دارد در حالیکه مسیر قدیمی بخاطر کوهستانی بودن ، هزینه زیادی برای افزایش ظرفیت دارد . محدودیت ها جدی دارد.
مشکل تنها مسیر چهار محال بختیاری هست ، در صورت حل شدن این قطعه ، ظرفیت قدرت جابجایی کریدور شمال جنوب کشورمان افزایش بسیار زیادی میکند .