◄ جنگ در خاورمیانه و آینده نامعلوم کریدور ترانزیتی هند خاورمیانه اروپا

کریدور هند خاورمیانه اروپا هنوز از راه نیامده اسیر پدیده شوم جنگ شد. دلایل متعددی برای تاسیس این کریدور وجود دارد که جنگ روسیه و اوکراین نیز بی تاثیر نبوده است.

به گزارش تین نیوز، کمتر از یک ماه از اعلام توافق هند با کشورهای عرب خاورمیانه و اسرائیل برای ایجاد کریدور ترانزیتی به اروپا از مسیر خاورمیانه، ناگهان شیپور جنگ به صدا درآمد و همگان را بهت زده کرد. بدون شک نخستین لازمه حمل و نقل پایدار، امنیت است که گویا در خاورمیانه امیدی به داشتن امنیت پایدار نیست. بدون در نظر گرفتن مسایل سیاسی باید متذکر شویم که در هر صورت، امثال جنگ های رخ داده علاوه بر طرفین درگیر، دامن سایر کشورهای منطقه را نیز می گیرد.

مسدود شدن کریدور تازه وارد

همزمان با نشست گروه 20 رهبران عربستان سعودی، هند، رهبران عربستان، هند، آمریکا و چند کشور اروپایی توافقنامه مهمی را به امضا رساندند که زلزله ای بزرگ در اقتصاد خاورمیانه قلمداد شد. ابرپروژه هایی که در دل این مسیر حمل و نقلی تعریف شده اند هر کدام چشم ها را خیره می کنند، از تونل زیر دریایی بمبئی به فجیره امارات به طول بیش از 900 کیلومتر تا شهر جدید نیوم عربستان. از قرار معلوم مسیر دسترسی هند به اروپا از طریق کشورهای عربی خاورمیانه تامین خواهد شد، اما نه از طریق دریای سرخ و کانال سوئز بلکه از خاک اسرائیل. نکته مهمی که بسیاری را نسبت به این توافقنامه بین المللی حساس کرد، ظهور بنیامین نتانیاهو نخست وزیر فعلی اسرائیل بود. لبخند و شادمانی نتانیاهو همگان را بر این باور داشت که نزدیکی اسرائیل و عربستان.

دلایل شکل گیری کریدور هند خاورمیانه اروپا

اقدام ناگهانی هند در انتخاب کریدوری جدید آنقدرها هم غیرمنتظره نیست. می توان چند دلیل واضح را برای این تصمیم هندی ها بر شمرد: 

دنیای ائتلاف ها نه چند قطبی

پس از جنگ جهانی دوم تا پیش از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در ابتدای دهه 90 میلادی، به مدت چند دهه، جهان در وضعیت دو قطبی آمریکا و شوروی قرار داشت، به طوریکه تجارت بین الملل و اقتصاد کشورها عمدتا بر اساس نزدیکی به شرق و غرب جهت دهی می شد. پس از فروپاشی شوروی، حکمرانی آمریکا در جهان تک قطبی آغاز شد، اما با ظهور قدرت های جدید اقتصادی مانند چین، هند، روسیه، برزیل و آفریقای جنوبی معادلات بر هم خورد و ائتلاف های جدید اقتصادی نظیر بریکس و پیمان شانگهای شکل گرفتند. در این میان قدرت های منطقه ای نظیر عربستان سعودی و مصر نیز ظهور کردند که اثرگذاری و لابی محسوسی در عرصه بین المللی دارند. باید پذیرفت که تک قطبی دیگر محلی از اعراب ندارد و دنیای امروز در شرف ورود به عصر ائتلاف های بین المللی است. یعنی اگر کشوری مانند هند با روسیه و چین در یک ائتلاف اقتصادی مانند بریکس وارد می شود بدان معنا نیست که با مغرب زمین ائتلاف دیگری را تشکیل ندهد. از این رو تشکیل کریدور هند خاورمیانه اروپا آنقدرها هم تعجب برانگیز نیست، چرا که هندوستان نیز نمی تواند تمامی تخم مرغ هایش را در یک سبد بگنجاند و چه بسا با کشورهای درون یک ائتلاف نیز رقابت اقتصادی داشته باشد.

یک کمربند یک جاده چین

بعد از تاسیس کریدور یک کمربند جاده توسط جمهوری خلق چین، توسعه اقتصادی چین و نفوذ این کشور در بسیاری از مناطق جهان و تهدید برشمردن آن برای اقتصاد آمریکا بیش از پیش احساس شد. علی رغم ائتلاف بزرگ چینی ها با چهار اقتصاد نو ظهور دیگر در بریکس، شاهد آن هستیم که اعضای تشکیل دهنده این ائتلاف نیز ضمن احساس خطر مستولی شدن چین بر دیگر کشورهای عضو درصدد همکاری و تعاون با دیگر قدرت های اقتصادی در جهان هستند لذا دور از ذهن نیست که در آینده ای نزدیک هندی ها علاوه بر کریدور هند خاورمیانه اروپا به دنبال کریدورهای جدید باشند تا ضمن تقویت توان اقتصادی، وابستگی خود به چین را کاهش دهند. 

مسدود شدن کریدور جنوب شمال در مرزهای روسیه با اروپا 

پیش از آغاز حمله روسیه به اوکراین، کریدور جنوب شمال ایران نه تنها به عنوان پیوند دهنده سه کشور هند، ایران و روسیه به یکدیگر بلکه مسیری مناسب برای دسترسی کشورهای اروپای شمالی و شرق اروپا به اقیانوس هند و آب های گرم محسوب می شد. حالا پس از گذشتن یک سال و نیم از آغاز جنگ روسیه با اوکراین شاهد آن هستیم که روند جنگ فرسایشی شده و عملا مرزهای غربی روسیه با اروپا کاملا بسته شده است. نه تنها تحریم ها علیه روسیه، بلکه ناامیدی از پایان یافتن تنش ها موجب شده که امیدی به بازشدن میسر تجاری اقتصادی از خاک روسیه در آینده ای نزدیک وجود نداشته باشد. لذا هند نیز که برای نفوذ در بازار اروپا زمانی روی این مسیر حساب ویژه ای باز کرده بود اکنون با بن بست بزرگی مواجه شده و طبعا به دنبال مسیرهای امن و مناسب ترانزیتی می گردد. از این رو، اقتصاد نو ظهور و در حال پیشرفت هند که به زعم کارشناسان تا سال 2075 بعد از چین در رتبه دوم اقتصادهای برتر جهان خواهد ایستاد کریدورهای جدید ترانزیتی مانند مسیر هند خاورمیانه اروپا را تاسیس خواهد کرد. 

آینده نامعلوم در انتظار کریدور نوپا

پدیده شوم جنگ بدون شک ویرانی و تباهی گسترده را با خود به همراه دارد، به طوریکه علاوه بر کشورهای منطقه دولت های فرامنطقه ای را نیز به شکل غیر مستقیم تحت تاثیر قرار خواهد داد. با بروز تنش های بی سابقه یک هفته اخیر در خاورمیانه بعید است که کریدور تازه تاسیس و نوپای هند خاورمیانه اروپا بتواند به این زودی ها شکل گرفته و جایگاه اقتصادی پیدا کند.