حفره های مرگ زیر پای اصفهان؛ درمان سرطان زمین معطل بروکراسی است

 زیر پوست ۲۴ هزار هکتاری شهر اصفهان خالی شده و هر روز زمین در گوشه ای از این شهر دهان باز می کند و حفره ای پدیدار می شود.

به گزارش تین نیوز به نقل از مهر، چرخ اتوبوس واحد شهرداری اصفهان در فروچاله ای در خیابان نظر فرورفت، فضای سبز پل غدیر فرونشست، بزرگراه آقابابایی ریزش کرد؛ این ها تیتر حوادثی است که در فاصله ۱۰ روز در شهر اصفهان رخ داد که در مورد آخر یک حفره به ظاهر کوچک، گودالی با عمق ۱۲ متر و طول ۱۰ متر بود که به مدت ۶۰ ساعت بزرگراهی را بست.

دریافت سریعتر اخبار و تحلیل های مهم حوزه حمل و نقل در اینستاگرام ما امکان پذیر است. برای عضویت در اینستاگرام «تین نیوز» اینجا کلیک کنید.

سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور طی سه سال گذشته بارها هشدار داد که دشت اصفهان - برخوار که شهر اصفهان در آن واقع شده پرمخاطره ترین منطقه در میان ۶۰۹ دشت کشور و نماد فرونشست ایران است.

بر پایه مطالعات این سازمان ۱۴۵ هزار هکتار در محدوده شهر اصفهان و شهرهای اطراف آن (دشت اصفهان-برخوار) درگیر فرونشست است که نرخ نشست ۳۵۰۰ هکتار آن بالای ۱۰ سانتی متر در سال برآورد می شود. بالاترین نرخ فرونشست شهر اصفهان ۱۸.۵ سانتی متر در سال بوده اما کارشناسان از این حیث فرونشست اصفهان را پر مخاطره می دانند که دامنه آن به درون منطقه شهری و جمعیتی و زیرساختی و تاسیساتی کشیده شده است. بررسی ها نشان می دهد که ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار نفر در زون فرونشست اصفهان زندگی می کنند.

بیشتر بخوانید؛

فرونشست باغ شهر اصفهان نتیجه اتفاقات 20 ساله است

◄ فیلم | ترمیم حفره 15 متری در اتوبان آقابابایی اصفهان

◄ آزادراه اصفهان شیراز از سیل اخیر خسارت دیده است؟

در حوادث ۱۰ روز اخیر و همچنین موارد مشابهی که تقریباً هر هفته طی ۲ سال گذشته اتفاق افتاده مسئولان استان اصفهان دلیل این حوادث را فرسودگی شبکه آب و فاضلاب این شهر عنوان می کنند اما علی بیت الهی مدیر بخش زلزله شناسی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی که مطالعات پهنه فرونشست شهر و استان اصفهان را انجام داده است  می گوید که این فروریزش ها و فروچاله ها در سطح شهر اصفهان که به وفور رخ می دهد و شاید بسیاری هم رسانه ای نمی شود، متولیان در توجیه این حوادث اعلام می کنند فرسودگی لوله ها و آب شستگی ناشی از نشت آب از لوله ها موجب این فروچاله ها می شود اما نکته این است که بسیاری از کلان شهرهای ما نیز لوله های فرسوده دارند و حتی در شهر تهران قدمت لوله های آب به مراتب بیشتر از شهر اصفهان است. چطور این لوله ها فقط در اصفهان دچار گسیختگی و موجب فروریزش می شوند؟ دلیل گسیختگی لوله ها آیا نمی تواند فرونشست زمین باشد؟

وی ادامه می دهد: فرونشست زمین در زیرساخت های طولی مانند لوله های آب و گاز، ریل قطار، باند فرودگاه و جاده ها یک انحنای ایجاد می کند و در اثر این انحنا تنشی به لوله ها وارد می شود و لوله ها از مفاصل خود جدا می شوند و ممکن است آب شستگی هم ایجاد شود. بنابراین حتی این حوادث گسیختگی لوله ها نیز بنظر می رسد مرتبط با فرونشست بوده و دلیل اصلی این حوادث فرونشست است.

مدیر بخش زلزله شناسی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی تصریح می کند: اگر اقدامی برای کاهش خطرات فرونشست زمین در اصفهان به طور ملموس و نه در حد حرف انجام نشود متأسفانه مطمئن باشید از این حوادث در اصفهان زیاد خواهیم دید حتی در نقاطی که لوله آبی هم نباشد کمااینکه ما در ضلع مجاور ورزشگاه نقش جهان که آنجا دیگر لوله آبی نبود شکاف های فرونشست را مستندنگاری کردیم.

بیت الهی می افزاید: نباید سعی کنیم که این واقعیت انکار ناپذیر را مخفی کنیم بلکه باید تلاش کنیم اقداماتی با هدف کاهش این خطر در کلان شهر تاریخی کشور انجام دهیم.

وی با اشاره به اینکه مطالعات وضعیت فرونشست اصفهان را در ۱۶۵ صفحه و ۸۸ نقشه تهیه و به مسئولان استانی و کشور ارائه دادیم، می گوید: طبق مطالعات ما در سمت غربی بزرگراه شهید آقابابایی که در روزهای اخیر حفره ای بزرگ در آن پدیدار شد، گرادیان نشست یا نشست نامتقارن در این ناحیه بشدت بالاست.

مدیر بخش زلزله شناسی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی می افزاید: محدوده ناحیه بزرگ تری به نام خوراسگان و مناطق ۱۰، ۹ و ۲ و مناطق شمالی شهر اصفهان تا حبیب آباد و دولت آباد بشدت در معرض خطر فرونشست هستند بطوری که برآوردها نشان می دهد بالغ بر ۳۵۰ مسجد و ۳۸۰ مرکز آموزشی اعم از مدارس و دانشگاه ها در چنین زون هایی واقع است.

بیت الهی تصریح می کند: بناهای تاریخی گرانبهای کشور که در این مناطق شهر اصفهان قرار دارند به طور روزمره در معرض خطر هستند و آثار این خطر صورت ترک خوردگی و آسیب دیدگی ها در ساختمان های قدیمی مشاهده می شود و اگر پل های تاریخی و مساجد این شهر آسیب ببیند حتی دیگر ارزش فرهنگی آن ها از بین می رود و این بناها نمی توان دوباره ساخت .

پدیده فرونشست قابل کنترل است

وی با بیان اینکه پدیده فرونشست قابل کنترل است، اضافه می کند: نرخ فرونشست سالانه دشت توکیو ژاپن تا چند سال پیش تقریباً مانند اصفهان بود عددی حدود ۱۲ سانتیمتر در سال نشست زمین داشت اما با اجرای یک برنامه جدی، نرخ فرونشست این دشت اکنون به صفر رسیده است. بنابراین تجربیات جهانی نشان می دهد این پدیده قابل کنترل است و در اصفهان نیز می شود انجام داد زیرا جمعیتی بالغ بر ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار نفر در این پهنه های فرونشست در شهر اصفهان و مراکز جمعیتی اطراف زندگی می کنند و جمعیت نمی تواند به جای دیگر منتقل شود و لازم است که در راستای کاهش این پدیده اقدامات جدی صورت گیرد.

برغم هشدارهای کارشناسان و متخصصان درباره وضعیت بحرانی فرونشست شهر اصفهان اما طی ۲ سال گذشته هیچ اقدام مؤثری برای کنترل و کاهش نرخ فرونشست این دشت در سطح استان انجام نشده است. آنطور که وحید مهدویان معاون شهرسازی و معماری شهرداری اصفهان  می گوید این مسئله اکنون درگیر بوروکراسی اداری شده و انسجام کافی بین دستگاه ها نیست در حالی که نیاز است مرجع قانونی یعنی اداره کل راه و شهرسازی استان طبق بند ض ماده ۱۴ قانون مدیریت بحران با نتایج مطالعات انجام شده می بایست بین دستگاه ها تقسیم وظایف کند؛ برای مثال اداره آب می تواند برای پر کردن چاه های آب و احیای مادی هایی که به مرکز شهر منتهی می شوند، اقدام کند.

می دانیم کدام نقاط شهر و کدام ساختمان های اصفهان در معرض فرونشست است

وی می افزاید: در شهرداری اصفهان می دانیم کدام نقاط شهر و کدام ساختمان های تاریخی و نوساز در معرض فرونشست است، مکاتبات آن را نیز با فرمانداری و اداره کل راه و شهرسازی انجام دادیم اما چون مسئول مستقیم این مسئله شهرداری نیست به نوعی خیلی نتوانستیم به جواب برسیم و در این میان مردم متضرر می شوند.

در این باره نیز مدیر بخش زلزله شناسی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی می گوید: پس از جلسات، مطالعات و بررسی های مختلف ما به ۲۲ طرح و راهکار رسیدیم که اگر انجام شود همان سال آتی اثرات مثبتش را در اصفهان خواهیم دید.

بیت الهی می افزاید: این طرح ها بطور خلاصه در زمینه کنترل مصارف آب، نوع آبیاری فضای سبز، نصب کنتورهای هوشمند و هم جریان حداقلی زاینده رود با هدف کاهش خطر فرونشست زمین و کنترل برداشت های بی رویه و بی منطق آب در بالادست زاینده رود است که باعث افزایش مساحت باغات متعدد در دامنه های بسیار پرشیب شده که واقعاً ارزش اقتصادی آنها به اندازه یک اثر تاریخی اصفهان نیست.

وی می گوید: تمامی راهکارهای کنترل فرونشست اصفهان به صورت طرح تهیه و برای شروع آن اعتباری دیده شد و قول مساعد دادند که این کار را انجام دهند اما متأسفانه یک طرح از آن ۲۲ طرح حتی کم هزینه ترین آن صورت اجرایی به خود نگرفت.

۶۰ میلیارد اعتبار مصوب برای مقابله با فرونشست به اصفهان تخصیص یابد

در همین ارتباط منصور شیشه فروش مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان به خبرنگار مهر می گوید: سال گذشته در جلسه کمیته فرونشست کشور که در اصفهان برگزار شد با توجه به مطالعات سازمان زمین شناسی و همچنین مطالعات مرکز تحقیقات وزارت راه و شهرسازی مقرر شد ۶۰ میلیارد تومان به استان اصفهان برای اجرای بخشی از راهکارهای کنترل فرونشست اختصاص یابد و اکنون از سازمان برنامه و بودجه کشور درخواست داریم نسبت به تأمین این اعتبار اقدام کنند.

وی با بیان اینکه این مطالعات بر احیای رودخانه زاینده رود و جبران کسری منابع آب زیرزمینی استان نیز تاکید دارد، می افزاید: فرونشست اصفهان مسئله ملی است و نیاز است که ستاد ملی احیای رودخانه زاینده رود تشکیل و برای تالاب گاوخونی برنامه احیایی مشابه دریاچه ارومیه عملیاتی شود.

شیشه فروش می گوید: ما تأثیر فرونشست زمین بر تسریع فرآیند حوادث شبکه آب و فاضلاب را رد نمی کنیم و لازم است مطالعاتی روی این حوادث انجام شود ضمن اینکه از وزارت نیرو درخواست دادیم اعتباراتی برای بازسازی شبکه های فرسوده آب و فاضلاب تخصیص دهد.

فرونشست اصفهان ۵ سال دیگر بحرانی می شود

مدیر بخش زلزله شناسی مرکز تحقیقات راه و شهرسازی در این رابطه می گوید: دوستان ما در اصفهان فکر می کنند همراه تاخیراتی که برای کنترل فرونشست دارند این پدیده هم منتظر می ماند اما چنین نیست! فرونشست دائم العمر هم نیست در آینده مطمئن باشد بعد از پنج سال دیگر به حد بحرانی خواهد رسید زیرا فرونشست پدیده ای نیست که با این شرایط متوقف شود هر روز و هر لحظه در حد چند دهم میلیمتر فرونشست بصورت کاملاً پیوسته رخ می دهد آن وقت دوسه سال است که منتظر هستیم که کاری انجام شود و متأسفانه همه در حد صحبت بوده و در عمل متأسفانه اقدام جدی ندیدیم.

بیت الهی اظهار می کند: با توجه به بارش های که امسال در حوضه زاینده رود شاهد بودیم انتظارم این بود با توجه به اطلاع رسانی های مختلف در زمینه خطر فرونشست دبی حداقلی در سطح زاینده رود جریان دائمی پیدا کند و این مقدور و قابل انجام بود اما متأسفانه با آن حالت منقطع بودن و اثرات شگرف آن بر تشدید فرونشست را شاهد هستیم.

وی با بیان اینکه در کنترل دبی استحصالی چاه های پرمصرف پیشرفت خاصی در نصب کنتورها ندیدیم، تصریح می کند: اصلاح الگوی کشاورزی طی این دو سال می توانست به کاهش بحران فرونشست اصفهان کمک کند اما متأسفانه اقدامی نشده است و باید بدانیم که با این ضرب آهنگ و شیوه، فرونشست منتظر ما نخواهد بود و اگر به مرحله حدی برسد آن زمان هر اقدامی شود بی نتیجه خواهد بود.

لزوم انجام ملاحظات برای برداشت آب در بخش کشاورزی و صنعت در اصفهان

همچنین محمد درویش کنشگر محیط زیست می گوید: ۲ سال پیش مهمترین درخواست ما این بود که به سرعت هرنوع بارگذاری جدید بر روی حوضه آبخیز زاینده رود متوقف شود و به سمتی حرکت کنیم که تمام چاه های غیر مجاز پلمب شده و چاه های مجاز با کنتور هوشمند باشد و اجازه برداشت غیر مجاز از چاه های مجاز داده نشود. هر نوع کشت آب بر بخصوص زراعت چوب و کشت های پرمصرف از جمله جالیزها و برنج متوقف شود شود.

این کنشگر محیط زیست می افزاید: در حوزه صنعت نیز لازم است همه طرح های توسعه صنایع آب بر با رعایت ملاحظات زیست محیطی به سواحل خلیج فارس و عمان منتقل شود و فقط اجاره توسعه های مبتنی بر کسب و کارهای سبز در اصفهان داده شود و برویم به سمت استحصال انرژی خورشیدی و بادی تقویت و زیرساخت های گردشگری با حمایت از شهرک سلامت در اصفهان و نیز با حمایت از صنایع های تک و استارتاپ ها بتوانیم برای یک دوره ۱۰ ساله تعادل بخشی سفره های آب زیرزمینی را به دشت اصفهان- دولت آباد- برخوار بازگردانیم.

درویش با بیان اینکه متأسفانه هیچکدام از این مطالبات انجام نشده و است، خاطرنشان می کند: فکر می کنند می توانند فقط با نمایش شرایط بحرانی فرونشست در اصفهان مقاومت را بشکنند و بتوانند مثلاً طرح های انتقال آب بهشت آباد، خرسان و کوهرنگ سه را اجرا کنند ولی همه اینها مسکن است و درمان درد اصفهان نیست و با توجه به وضعیت گرمایش زمین و تغییر اقلیم ما شاهد کاهش محسوس یخچال ها در شاهان کوه و حتی زرد کوه هستیم.

این کنشگر محیط زیست می افزاید: حتی به تونل کوهرنگ یک و دو و چشمه لنگان و خدنگستان نیز هیچ امیدی وجود ندارد که تا ۱۰ سال همین آبی که الان منتقل می کنند را از سرشاخه های دز و کارون باز هم به زاینده رود انتقال دهند. و این در حالی است که علاوه بر این ها شاهد دو طرح انتقال آب دیگر به نام گلاب به سمت نطنز و کاشان و دیگری بن بروجن به سمت چهارمحال و بختیاری از زاینده رود هستیم.

درویش می گوید: جریان حداقلی و دائمی زاینده رود در اصفهان شدت خطر فرونشست را کاهش می دهد و اگر بتوانیم جریان دائمی زاینده رود را برقرار و آب را در گاوخونی جاری کنیم علاوه بر مهار بحران می توانیم چشمه های گردوخاک در شرق اصفهان را مهار کنیم. خطرات جریانات مونسون در همین تابستان با توجه به خشکی گاوخونی خیلی شدید خواهد بود و ممکن است طی روزهایی در شرق تا خود شهر اصفهان در اثر گردوخاک هوا تیره و تار شود که مجبور باشند مثل اهواز چراغ ها را روشن کند و اگر همچنان حقابه ۱۷۶ میلیون مترمکعبی گاوخونی را به بهای توسعه کشاورزی و صنعت تخصیص ندهند همه بخش ها بویژه کشاورزی و صنعت نیز دچار بحران جدی خواهند شد.

به گزارش مهر، ۲ سال از هشدارهای جدی درباره فرونشست دشت اصفهان- برخوار و سایر دشت های استان گذشت و این در حالی است که کارشناسان تاکید داشتند برای کنترل پیشروی فرونشست در دشت اصفهان- برخوار حتی یک روز هم دیر است.
۲۲ راهکار برای کنترل فرونشست اصفهان در حالی بر زمین مانده و معطل بروکراسی های اداری است که این سرطان بدخیم زیر پای اصفهان را خالی کرده است از یک سو نه تنها اقدام ویژه ای برای مسدود کردن چاه های غیرمجاز و کنترل برداشت چاه های مجاز نشده که شاهد بهره برداری از چاه های آب شهر اصفهان برای تأمین آب شرب شهری در فصول گرم هستیم. از سوی دیگر در زمینه کشت های آب بر الگوی کشتی که تدوین شده اجرایی نمی شود و نظارتی وجود ندارد. به نظر می رسد شهر اصفهان برای جبران بیش از سه میلیارد مترمکعب کسری آبخوان خود هزار راه نرفته دارد اما مسئولان تنها راه نجات را در طرح های انتقال آبی می بینند که زمینه ساز تحمیل جمعیت و مصارف بیشتر و تکرار چرخه ای معیوب است.