راهکارهای توسعه اقتصادی شهرها چیست؟

به گزارش تین نیوز به نقل از ایمنا، اقتصاد شهری، اقتصاد و جغرافیا را به یکدیگر پیوند می دهد و به بررسی انتخاب های جغرافیایی یا مکانی خانوارهای حداکثر کننده مطلوبیت و بنگاه های حداکثر کننده سود می پردازد؛ به علاوه اقتصاد شهری، ناکارآمدی  انتخاب های مکانی را تشخیص و سیاست های عمومی جایگزین جهت گسترش انتخاب های کارآمد را مورد بررسی قرار می دهد.

ایفای نقش مناسب شهرداری ها در اقتصاد و مدیریت بهینه شهری نیازمند دسترسی به اطلاعات آماری مناسب است و از طرف دیگر به دلیل در دسترس نبودن اطلاعات منسجم از وضعیت اقتصادی مناطق شهری و شهرداری ها، نمی توان انتظار داشت برنامه ریزی در این خصوص در حد مطلوب انجام شود.

در اقتصاد شهری باید بدانیم کالا و خدمات نه تنها در داخل یک شهر، بلکه بین شهرها چگونه تولید و توزیع می شود و شهرها رشد و توسعه پیدا می کنند؟ آیا رقابتی بین شهرها وجود دارد؟ مهمترین راهکارهای رونق اقتصاد شهرها چیست و چه کسانی یا چه نهادهایی می توانند بازیگران اصلی تحول اقتصادی شهرها باشند؟

توجه به حوزه گردشگری و دانش بنیان ها راهی برای توسعه اقتصاد شهری اصفهان

مصطفی نباتی نژاد، رئیس مرکز پژوهش های شورای اسلامی شهر اصفهان در این باره به خبرنگار ایمنا می گوید: تمرکز ما باید بر مزیت ها و ظرفیت های بالقوه ای باشد که در سطح شهر به لحاظ منابع انسانی و منابع طبیعی و زمینی وجود دارد.

وی می افزاید: با توجه به اینکه برنامه جامع شهر اصفهان در حال تدوین است، باید ظرفیت های اقتصادی و توسعه اقتصادی شهر در آن دیده شود و ملاحظات بین نسلی، توسعه پایدار و زیست پذیری شهر نیز لحاظ شود.

رئیس مرکز پژوهش های شورای اسلامی شهر اصفهان با بیان اینکه از جمله مزیت های بالقوه ای که برای اصفهان گفته می شود در مقایسه با شهرهای متجانس نسبت به آن در جهان برخوردار است، مباحث دانش بنیان و گردشگری است، تاکید می کند: گردشگری به پیشینه تمدنی شهر، موقعیت و استقرار برمی گردد و حوزه دانش بنیان به ظرفیت ها و صنایع نزدیک به ویژه ظرفیت منابع انسانی مرتبط می شود.

نباتی نژاد با بیان اینکه باید زیرساخت ها را برای متجلی و بالفعل شدن این ظرفیت ها فراهم کنیم، می گوید: تا جایی که می توانیم باید در حوزه گردشگری زیرساخت هایی از جمله جذب و تصویب برند، مدیریت مقصد، پذیرش مهمان، توسعه فرودگاه اصفهان، خط قطار سریع السیر، ناوگان حمل ونقل عمومی بین شهری و مدیریت رویداد فراهم کنیم، چراکه این موارد به طور مستقیم و غیر مستقیم بر توسعه گردشگری مؤثر خواهد بود.

وی تصریح می کند: در حوزه دانش بنیان نیز باید زیرساخت های لازم فراهم شود وظرفیت های خوبی برای استقرار، حتی جذب نیروهای نخبه در اصفهان فراهم باشد که این افراد اصفهان را برای سکونت و برای اشتغال تعریف کنند، هممچنین بخش قابل توجهی از کاربری ها باید به کابری های مورد نیاز شرکت های دانش بنیان تغییر کند.

رئیس مرکز پژوهش های شورای اسلامی شهر اصفهان خاطرنشان می کند: هرچند شرایط اکوسیستم با ما همراه نیست و در این رابطه نیز باید ملاحظاتی لحاظ شود، تمام توصیه هایی که ارائه می شود نباید آب بر و هوابر باشد.

لزوم توجه به اقتصاد محلی برای توسعه اقتصاد شهری

رضا نصراصفهانی، دانشیار اقتصاد شهری دانشگاه هنر اصفهان به خبرنگار ایمنا می گوید: مهم ترین موضوع «شناخت اقتصاد شهر» است، اما واقعیت این است که هنوز آن طور که باید، اقتصاد شهر را نمی شناسیم، چرا که داده ای برای این موضوع جمع آوری نمی شود؛ در حد کلان داده اقتصاد ایران و استان را داریم، اما در شهر داده ای نداریم.

وی می افزاید: تجربیات زیادی در این زمینه وجود دارد؛ از سال ۱۳۷۰ به بعد مدلی با عنوان «اقتصاد پایه» مطرح شد که بر اساس آن سرمایه گذاری در مشاغل پایه در شهرها، یعنی میزان تولید آن ها بیشتر از مصرف است، موجب رونق شهر می شود؛ به عنوان مثال در اصفهان شغل کفاشی رونق داشت و تولید کفش بیش از مصرف بود که مازاد آن به خارج از شهر صادر می شد.

دانشیار اقتصاد شهری دانشگاه هنر اصفهان با بیان اینکه برآورد می شود هر شغل پایه ۲.۵ شغل برای شهر ایجاد می کند، می گوید: از چند سال پیش موضوعی مطرح شد که به شهر به عنوان یک منطقه اقتصادی نگاه کنیم، باید شهرهای کوچکی که ارتباط اقتصادی باهم دارند، شناسایی و یک مرز ایجاد شود و داده های اقتصادی آن ها را استخراج کنیم، برای مثال سهم گردشگری را استخراج و بررسی کنیم که آیا گردشگری شغل پایه محسوب می شود یا نمی شود.

نصراصفهانی با بیان اینکه مباحث اقتصادی را باید بر اساس داده ها ثابت کنیم، تصریح می کند: از چند سال پیش آمارنامه های شهر استخراج می شود، اما باید در مبنای آمارها بررسی لازم انجام شود؛ به عنوان مثال بر اساس متدهایی که در دنیا وجود دارد و بانک جهانی پیش بینی کرده است، در حال حاضر شهردارهای لندن و نیویورک می دانند که اقتصاد شهرشان چقدر است، همچنین در لندن بررسی شد که چه شغل هایی در شهر باشد یا نباشد و بعد از ۴۰ سال لندن یکی از شهرهای بسیار خوب برای زندگی است.

وی با بیان اینکه در حال حاضر نمی توان رونق اقتصاد شهر را بدون توجه به مسائل زیست محیطی در نظر گرفت، ادامه می دهد: پس ابتدا باید نیازها بر اساس داده ها برآورد شود، سپس باید در راستای توسعه پایدار گام برداریم، درواقع نگاه توسعه پایدار محلی اهمیت زیادی دارد، شرط کافی در این راستا این است که همت کنیم و مدیریت را لوکال، الزامات توسعه پایدار کشور را به الزامات توسعه پایدار محلی تبدیل و بر این مبنا زیرساخت ها را برای توسعه اقتصاد شهرها فراهم کنیم و در مرحله دوم می‎ توانیم این اقدام را بر اساس الگوهای تاریخی انجام دهیم،

دانشیار اقتصاد شهری دانشگاه هنر اصفهان می گوید: اگر بتوانیم از بررسی ۱۰۰ سال گذشته یک شهر وارد شویم، می توانیم به تعدادی کالا برسیم که در حال حاضر این کالاها را به عنوان سوغات می شناسیم.

نصراصفهانی با بیان اینکه امروزه با توجه به مزیت های نسبی شهرها در گذشته حرکت نمی کنیم، برای مثال اصفهان یک سری مزیت هایی داشته که بدون توجه به آن ها، صنعت نفت کنار این کلان شهر راه اندازی شده است، می افزاید: مزیت نسبی شهر بر اساس کارگاه های کوچک پربازده بوده که امروزه به آن صنایع دستی می گوئیم؛ ۴۰۰ سال پیش اقتصاد پایدار داشتیم، زیرا مردم شهر به لحاظ تاریخی و طبیعی به این نتیجه رسیدند که با طبیعت چه کنند تا اقتصاد رونق داشته باشد، اما امروز به آن توجه نمی کنیم و به نظر می رسد باید به عقب برگردیم که این اتفاق نیاز به چند برنامه بلندمدت ۱۰ ساله دارد.

وی تصریح می کند: ابتدا باید وضعیت موجود را بشناسیم و داده های آماری را استخراج کنیم، در مرحله دوم باید فضا را به سمت گذشته ببریم که چه داشته ایم و چه نقاط افتراقی (ویژگی ها یا مزایایی که مصرف کنندگان در ذهن خود با برند آمیخته می سازند و بر اساس تداعیات ذهنی مثبت خود از آن ها به باور می رسند که این برند از رقبا برتر است) وجود دارد و در حال حاضر چه مواردی را می ‎توانیم استفاده کنیم، همچون احیای خانه های تاریخی که در دهه ۸۰ از این مکان ها درآمد اقتصادی حاصل شد.

دانشیار اقتصاد شهری دانشگاه هنر اصفهان خاطرنشان می کند: شهرها نیازمند الگوی فکری برنامه ریزان اقتصاد کشور است که به اقتصاد به صورت محلی نگاه کنند و شهروندان بیش از گذشته مورد توجه قرار گیرند؛ در این زمینه جامعه دانشگاهی از این لحاظ که نگاه اقتصاد محلی را مد نظر قرار نداده کوتاهی کرده است، تا زمانی که اقتصاد شهر خوب نباشد وضع شهرداری نیز خوب نیست، در اصفهان پهنه های بهینه برای فعالیت باید تجهیز شود.

وی با تاکید بر اینکه به دلیل اینکه داده های آماری خوبی نداریم، راهکاری برای گسترش اقتصاد شهر اصفهان نداریم، می گوید: اگر بپرسیم گردشگری برای توسعه اقتصاد شهر اصفهان خوب است یا نه، تنها در حد باید و نباید می توان جواب داد، چرا که نمی دانیم سهم گردشگری در اقتصاد چقدر است، چند نفر در این زمینه کار می کنند.

دانشیار اقتصاد شهری دانشگاه هنر اصفهان تصریح می کند: برای این منظور کمیسیون تشکیل می دهیم، فعالان اقتصادی را دورهم جمع می کنیم و مواردی از این جلسات استخراج می شود، اما بر مبنای علم اقتصاد نیست، در حالی که علم اقتصاد باید بر مبنای عدد و رقم قابل اثبات باشد.

توسعه اقتصاد در شهرها موجب کمک به اقتصاد ساکنان آن شهر نیز می شود، از این رو باید قبل از پرداختن به اقتصاد شهری، تقویت اقتصاد محلی مورد توجه قرار گیرد، همچنین برای توسعه اقتصاد شهری باید مواردی همچون آماده سازی زیرساخت های اقتصاد شهری، تهیه آمارنامه ها و توجه به پیشینه تاریخی انجام گیرد.