◄ حملونقل ریل پایه نیازمند عزم ملی و نگاه استراتژیک است
به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، توسعه اقتصادی کشورها ارتباط مستقیمی با توسعه حملونقل ریلی آنها دارد و شواهد عینی بسیاری در کشورهای مختلف وجود دارد که بیانگر ارتباط تنگاتنگ رشد اقتصادی آنها با توسعه حملونقل ریلی است.
در عین حال حملونقل ریلی در مقایسه با حملونقل جاده‌ای از مزیت‌های بیشتری برخوردار است که شاخص‌ترین آنها حمل انبوه، صرفهجویی در مصرف سوخت، آلودگی کمتر و اشغال کمتر زمین است.
این در حالی است که در کشور ما هنوز بخش اعظم حمل بار بر دوش بخش جاده‌ای است و با وجود تاکیداتی که در خصوص توسعه حملونقل ریل پایه شده است، هنوز تا رسیدن به نقطه مطلوب فاصله زیادی وجود دارد.
به گزارش خبرنگار تین‌نیوز، با توجه به اهمیت این موضوع چندی پیش برخی از کارشناسان حوزه حملونقل در یکی از گروه‌های تلگرامی به بررسی این موضوع پرداختند که گزارش آن در ادامه می‌آید؛
عضو کمیسیون حملونقل و لجستیک اتاق بازرگانی ایران با تاکید بر اینکه توسعه شبکه حملونقل ریلی بدون تردید در زیرساخت و توسعه متوازن و پایدار، نقشی اساسی داشته و دارای اولویت بالایی است، گفت: همچنین سهم تعیین کننده آن در تولید ناخالص ملی و نقش پیش نیاز آن در توسعه بخش‌های اقتصادی، تجارت، صنعت، کشاورزی و دیگر زیربخشهای اقتصادی واجتماعی و به ویژه اشتغال‌زایی بالای آن قابل انکار نیست.
محمدنبی جوانمردی افزود: از لحاظ وجود مزایای نسبی حملونقل ریلی نسبت به حملونقل جاده‌ای در امور حملونقل انبوه بار و مسافر به خصوص در مسافت‌های طولانی، کاهش قابل ملاحظه در مصرف انرژی (گازوئیل)، ایمنی فوق‌العاده بالا و تلطیف محیط زیست با توجه به مصرف سوخت فسیلی کمتر و رفاه و آسایش بیشتر، تاثیر قابل توجهی در کاهش قیمت تمام شده در حملونقل بار و مسافر دارد. بدیهی است هر چه قیمت سوخت به قیمت واقعی خود نزدیک شود، صرفه و مزیت اقتصادی حملونقل ریلی به نسبت جاده بیشتر خواهد شد.
وی تاکید کرد: اهمیت فوق‌العاده توسعه شبکه ریلی، همواره مورد تاکید مدیران و مسئولان کشوری و نیز مجلس شورای اسلامی بوده و در اهداف برنامههای پنج ساله و چشم‌انداز توسعه نیز منظور شده، اما در عرصه عمل اعتبارات متناسب با اهداف کمی و کیفی مورد نظر منظور نشده است.
این کارشناس با بیان اینکه مقایسه آمارهای حمل بار در جاده و راه‌آهن که در ادامه ذکر می‌شود، می‌تواند چشم انداز صنعت ریلی را روشن‌تر کند، اظهار داشت: بر اساس آمارهای سازمان راهداری و حملونقل جاده‌ای در سال 94 حدود 359.9 میلیون تن بار توسط حملونقل جاده‌ای با میانگین مسافت 517 کیلومتر جا‌به‌جا و باعث شده 184.4 میلیارد تن کیلومتر پیمایش بار توسط ناوگان جاده ای انجام شود.
وی افزود: در حالی‌که آمار حمل بار توسط راه‌آهن جمهوری اسلامی در سال 94 نشان می‌دهد که حدود 35.6 میلیون تن بار با میانگین مسافت 702 کیلومتر توسط راه‌آهن حمل شده و مجموعا 25 میلیارد تن کیلومتر پیمایش انجام شده است.
جوانمردی گفت: بر این اساس باری که توسط راه‌آهن حمل می‌شود کمتر از 10درصد کل بار جابجا شده است و مسافت طی شده توسط راه آهن نیز حدود 185 کیلومتر طولانی‌تر بوده است.
به گفته وی هر تن کیلومتر بار توسط حملونقل جاده‌ای حداقل 36 سیسی گازوئیل مصرف می‌کند در حالی‌که هر تن کیلومتر جابه‌جایی در راه آهن 6 سیسی مصرف گازوئیل دارد بنابراین حمل بار توسط راه‌آهن برای هر تن کیلومتر 30 سیسی صرفهجویی سوخت به همراه خواهد داشت.
این عضو کمیسیون حملونقل و لجستیک اتاق بازرگانی ایران تاکید کرد: یک محاسبه ساده از صرفهجویی ریالی سوخت نشان می‌دهد که هر 10 میلیارد تن کیلومتر باری که از حملونقل جاده‌ای به حملونقل ریلی منتقل شود حداقل حدود 300 میلیارد تومان در اقتصاد ملی صرفهجویی خواهد داشت.
دبیر انجمن صنفی شرکت‌های حملونقل ریلی نیز گفت: این‌ها بخشی از مزیت‌های مستقیم بخش ریلی است. هزینه‌های فرصت در این حوزه برای کشور بسیار است. هزینه‌های خارجی ناشی از رشد جاده نسبت به ریل در اقتصاد ملی بیداد می‌کند. اثرات اجتماعی و اقتصادی کشته‌های جاده‌ای وآثار زیست محیطی آن نیز قابل توجه است.
مجید بابایی افزود: البته منظور این نیست که برچسب بدی بر حملونقل جاده‌ای که 80 درصد حملونقل کشور را بر عهده دارد بزنیم بلکه هدف این است که حداقل اگر توسعه بخش ریلی را واقعا دغدغه کشور می‌دانیم اولا به این آمار و ارقام توجه بیشتری کنیم و ثانیا به موانعی که پیش روی بخش ریلی است به‌طور عملی رسیدگی شود.
وی تاکید کرد: تعیین سهم 30 درصد بار و 20 درصدی مسافری ریلی در برنامه ششم یک مسئولیت بالا برای همه فعالان بخش حملونقل و البته مسئولان است تا برای تحقق آن تلاش دوچندانی داشته باشیم.
در ادامه این گفت‌وگو محمد حجارزاده کارشناس حملونقل و لجستیک این پرسش را مطرح کرد که چه درصدی از حمل جاده ای (350میلیون تن) با توجه به شرایط حمل شامل در به در بودن کالا، انعطاف‌پذیری و در دسترس بودن، هزینه‌های تخلیه و بارگیری، زمان حمل و... قابل انتقال به بخش ریلی است؟
بابایی در پاسخ به این پرسش بیان داشت: برابر مطالعه‌ای که در شرکت راه‌آهن انجام شده حداقل در شرایط فعلی پتانسیل 38 میلیون تنی بار جدید قابل انتقال به حملونقل ریلی وجود دارد. به عبارتی بخش ریلی پتانسیلی حدود 80 میلیون تنی را برای جذب داراست.
وی افزود: البته با تکمیل شبکه ریلی طبق اهداف سند چشم‌انداز و برخی اصلاحات بنیادی نظیر ساختار بخش و رفع موانع خصوصی‌سازی و رفع گلوگاه‌های شبکه فعلی و ارتقای بهره‌وری بخش ریلی؛ به نظر حداقل پتانسیل سهم 30 درصدی که بالای 120 میلیون تن خواهد بود را می‌توان برای بخش ریلی در آینده متصور بود.
جوانمردی نیز گفت:حرکت به سمت حملونقل ریل پایه نیازمند عزم ملی ودیدگاه استراتژیک است. کشور ژاپن یک کشور کوهستانی و امتداد یافته در طول سواحل است که حمل دریایی و در ادامه حمل جاده‌ای به ظاهر برای آن مناسب است ولی با دید بلند آنها سرمایه‌گذاری مناسب و سنگینی روی ریل صورت گرفت به‌نحوی‌که پرسرعت‌ترین قطارهای مسافری از آن ژاپن است ودر بخش بار نیز شرایط به نحوی‌است که حتی زنبورداران ترجیح می‌دهند در کوچ خود از ریل استفاده کنند تا جاده.
این عضو کمسیون حملونقل اتاق بازرگانی ایران افزود: با داشتن ناوگان ریلی و جاده‌ای مطلوب در کنار هم امکان انجام حمل‌های ترکیبی فراهم است و می‌توان ظرفیت‌های حملونقل کشور را بالا برد و برای مقایسه مزیت‌های حملونقل ریلی و جاده‌ای، باید موقعیت جغرافیایی ایران و وضعیت ناوگان ریلی و جاده‌ای کشورهای همسایه و منطقه نیز مد نظر قرار گیرد.
وی اظهار داشت: به دلیل اینکه بخش اعظمی از محموله‌های ترانزیتی از ایران به مقصد یا از مبدأ کشورهای آسیای میانه است و با توجه به زیرساخت‌های مناسب حملونقل ریلی در کشورهای آسیای میانه که بسیار مناسب‌تر از حملونقل جاده‌ای آنان است و به همین دلیل برای انجام حمل‌های مشترک بین ایران و آسیای میانه، نیاز است که حملونقل ریلی ایران نیز همانند آنان توسعه پیدا کند.
این کارشناس تاکید کرد: امروزه، جامعه جهانی نیز به دلیل اهمیت سلامت محیط زیست و از طرفی کاهش استفاده از سوخت‌های فسیلی، تمرکز بیشتری بر حملونقل ریلی دارد و در صورتی که ایران نیز توسعه ناوگان و زیرساخت‌های ریلی را جزو اولویت‌های خود قرار دهد، می‌تواند سرمایه‌های خارجی را جذب کرده و به دنبال آن بازار و مسیر مناسب‌تری برای حمل کالاهای ترانزیتی به وجود آورد.
به گفته جوانمردی باوجود تمام مزایایی که برای حملونقل ریلی عنوان می‌شود، اهمیت حملونقل جاده‌ای غیر قابل انکار بوده و نیاز به بالا بردن استاندارد جاده‌ها و ناوگان احساس می‌گردد و در واقع با داشتن هر دو صنعت در کنار هم و امکان انجام حمل‌های ترکیبی است که می‌توان ظرفیت‌های حملونقل کشور را بالا برد.
وی خاطرنشان کرد: یکی از مواردی که ما در ایران متاسفانه شاهد آن هستیم بحث‌های انحرافی در تخریب جاده و ریل علیه هم است و هر مد حمل فکر می‌کند دیگری جای آن‌را تنگ کرده در صورتی‌که در کشورهای دیگر این‌طور نیست مثلا در اروپا سمنی هست که همگرایی ریل و جاده را دنبال می‌کند و اتفاقا موفق هم هست.
این عضو کمیسیون حملونقل اتاق بازرگانی افزود: در ایران ارگان‌های بی‌طرف و ملی مثل معاونت حملونقل وزارت راه، اتاق بازرگانی و فدراسیون حملونقل باید با تعریف حیطه‌های حمل و سعی در بزرگ کردن بازار همگرایی بخش‌های مختلف حمل ونقل را افزایش دهند.
ادامه دارد
