تصاویر| جنگنده‌های F-86 ایران بر فراز کنگو

در تاریخ 26 دی‌ماه سال 1341(ژانویه 1963 میلادی) نیروی هوایی ایران 4 فروند جنگنده F-86 موسوم به سابر (به شماره شناسایی 133-3، 140-3، 146-3 و 150-3) را به درخواست سازمان ملل متحد جهت اجرای عملیات مشترک با نیروهای این سازمان برای پایان دادن به تجزیه‌طلبی موسی چومبه و تأمین یکپارچگی کنگو به این کشور اعزام کرد. این عملیات تا ماه می سال 1963 ادامه پیدا کرد.

جنگنده F-86 که در سال 1949 در نیروی هوایی ارتش آمریکا عملیاتی گردید از یک موتور جنرال الکتریک جی۴۷ نیرو می‌گیرد و دارای بیشینه سرعتی معادل 1106 کیلومتر بر ساعت در سطح دریا به صوت مسلح است. شعاع عملیاتی این جنگنده در حالی‌ که دو مخزن سوخت خارجی و دو بمب 454 کیلوگرمی حمل می‌کند به 666 کیلومتر می‌رسد.

دولت ایران ۴۰ فروند از این هواپیما را از ایالات‌متحده بین سال‌های ۸–۱۹۵۷ خریداری کرد. ایران این جنگنده‌ها  را بین سال‌های 1965 تا 1966 به فلسطین اشغالی فرستاد تا توسط صنایع رژیم صهیونیستی ارتقاء داده و بازآمد سازی شوند.  این جنگنده در ایران در سال ۱۹۷۰ بازنشسته شد و ۳۰ فروند از آن‌ها در سال ۱۹۷۲ به پاکستان واگذار گردید. 

یک فروند F-86 نیروی هوایی در صنایع رژیم اشغالگر قدس. ایران این جنگنده‌ها  را بین سال‌های 1965 تا 1966 به فلسطین اشغالی فرستاد تا توسط صنایع رژیم صهیونیستی ارتقاء داده و بازآمد سازی شوند (به نقل از حساب توییتر بابک تقوایی)

عملیات سازمان ملل در کنگو که به ‌اختصار ONUC)Opération des Nations Unies au Congo) نامیده می‌شد اولین مأموریت پاسدار صلح سازمان ملل با بهره‌گیری از نیرو‌های نظامی قابل‌توجه بود. این مأموریت برای کمک به بازیابی ثبات در کنگو و جلوگیری از کشتار به دنبال اعلام استقلال توسط پاتریس لومومبا، اطمینان از خروج نیروهای استعمارگر بلژیکی، جلوگیری از تجزیه‌طلبی موسی چومبه و کمک به دولت در حفظ نظم انجام شد.  این عملیات پس از قطع‌نامه شماره 143 شورای امنیت در 14 جولای سال 1960 آغاز گرید و در سال 1964 خاتمه یافت. عملکرد ONUC متعاقباً اصلاح شد تا شامل تمامیت ارضی و استقلال سیاسی کنگو شود.

در این تصویر 4 فروند F-86 ایران در پایین،  5 فروند F-86 فیلیپین و 5 فروند J-29 سوئد در راست تصویر ملاحظه می‌شود. نیروی هوایی ایران 8 خلبان F-86 و 33 خدمه زمینی خود را در تاریخ 26 دی‌ماه 1341 را به کامینا اعزام کرد. عکس فوق توسط سرلشگر خاتمی از بالگرد گرفته ‌شده است.

 پاتریس لومومبا (زاده ۲ ژوئیه ۱۹۲۵ – درگذشته ۱۷ ژانویه ۱۹۶۱) رهبر استقلال کنگو از استعمار بلژیک است. لومومبا با مبارزاتی که از جوانی آغاز کرد، راه را برای استقلال زئیر از بلژیک فراهم کرد و دست بلژیکی‌ها را از منابع و بانک‌های کنگو کوتاه ساخت؛ ولی پس از مدتی (ده هفته حکومت به‌عنوان نخست‌وزیر) بر اثر توطئه سازمان اطلاعاتی آمریکا سیا، استعمارگر سابق کنگو و کشور بلژیک، در طی توطئه‌ای توسط رئیس‌جمهور وقت کنگو عزل شد و پس از آن متواری گشت. سرانجام سرهنگ موبوتو سسه‌سوکو، ژرار سئورت مأمور نظامی بلژیک و همکارانش پس از قطعه قطعه کردن لومومبا و دو وزیر وفادارش آن‌ها را در اسیدسولفوریک انداختند و بقایای اجساد را هم سوزاندند.

پاتریس لومومبا

نیروی هوایی ایران نقش پررنگی در عملیات سازمان ملل در کنگو ایفا کرد. چهار فروند جنگنده ایران از پایگاه شکاری دزفول برای این مأموریت انتخاب شدند. خلبانان این جنگنده‌ها مسیری 6300 کیلومتری  دزفول-تهران-ظهران (عربستان سعودی)-جده (عربستان سعودی)- آدیس‌آبابا (اتیوپی)-  انتبه (اوگاندا)- کاتانگا (کنگو) را برای الحاق به نیروهای سازمان ملل پیمودند.

موسی چومبه

F-86 های ایران طی این نبرد همیشه در شرایط کامل عملیاتی قرار داشتند. طی پروازهای نیروی هوایی فرودگاه کل وزی در ایالت جداشده کاتانگا بمباران و غیرعمیلیاتی شد.  محل استقرار نیروهای چومبه و مرسنرهای اروپایی حامی او به فرماندهی مایک دیوانه ( سرهنگ سابق) در الیزابت ویل و جادوت ویل بمباران و راه برای ورود واحدهای زمینی سازمان ملل هموار گردید. چومبه به خارج فرار کرد و تجزیه کنگو ( که به خاطر معادن الماس آن و به تحریک و خواست کمپانی‌های خارجی الماس صورت گرفته بود ) پایان یافت.

نیروی هوایی به‌جز یک مورد اصابت گلوله به یکی از جنگنده‌ها تلفات دیگر نداشت که این جنگنده بعد از 24 ساعت مجدداً عملیاتی گردید. لازم به ذکر است نیروی‌ هوایی تعداد نوبت پروازی بیشتری نسبت به نیرو‌ی هوایی کشور سوئد و فیلیپین با دارا بودن 18 فروند جنگنده در این عملیات داشت. علاوه بر جنگنده‌های F-86، نیروی هوایی یکی از هواپیماهای ترابری خود را با نام C-47 موسوم به داکوتا به همراه 6 خدمه پروازی برای پشتیبانی از نیروهای سازمان ملل به همراه محموله‌های پشتیبانی به کنگو اعزام کرد. پیش‌تر نیز بنا به درخواست سازمان ملل متحد دو گروه پزشکی ایران به کنگو اعزام شده بودند. داکوتای نیروی هوایی سه نوبت پرواز را از تهران به کنگو انجام داد. 

هواپیمای داکوتای نیروی هوایی در کنگو

خلبانان ایرانی به‌پاس عملکرد بی‌نظیر و شجاعتشان توسط سازمان ملل ستوده و مفتخر به دریافت مدال شجاعت گردیدند. اداره پست ایران هم شش ماه پس از انجام این عملیات تمبر این رویداد را منتشر کرد.

سمت راست: تمبر یادبود پست ایران/ سمت چپ: مدال افتخار سازمان ملل

مهرداد امیری/فرارو