توسعه، گم‌شده در پیچ‌وخم راه ها
با وجود اینکه وضعیت زیرساخت راه در استان اردبیل یکی از موانع توسعه قلمداد می‌شود، در یک دهه اخیر رشد امکانات استان حتی قادر به تأمین نیازمندی حمل‌ونقل عمومی نبوده است.
به گزارش خبرگزاری مهر، درست ۲۴ سال قبل بود که اردبیل طعم شیرین استان شدن را چشید. مردم ساکن در این منطقه استان شدن را نقطه پرتاب توسعه و بهبود امورات خود می‌دانستند. حداقل در امکاناتی از جمله راه‌های ارتباطی به نظر می‌رسید وضعیت ۱۰ شهرستان واقع در این استان بهبود یابد.
با این وجود نه تنها خود شهروندان بلکه مسئولان و کارشناسان نیز وضعیت زیرساخت راه را نمی‌پسندند. بطوریکه به اذعان مردم، مسئولان و نمایندگان اردبیل همچنان از ضعف‌ها و کمبودهایی در رنج است که شایسته استانی با عمر ۲۴ ساله نیست.
بعد از استان شدن، هرچند امکانات متعددی به اردبیل اضافه شده اما بررسی خبرگزاری مهر از سه زیرساخت حمل‌ونقل زمینی، ریلی و هوایی که زیرساخت‌های امکان‌پذیر در اردبیل هستند، نشان می‌دهد هنوز رضایت‌ها تأمین نشده و هر سه حوزه با گره‌های کور که تنها یکی از آن ها کمبود اعتبار بوده مواجه هستند.
۲۶ سال آرزوی زدودن مه از پرواز یک فرودگاه
حدود سال‌های ۱۳۵۶ بود که مطالعات اولیه احداث فرودگاه در اردبیل کلید خورد. پیشنهادات متعددی برای مکان‌یابی فرودگاه اردبیل بررسی شد در نهایت به خواست یکی از مسئولان وقت از قضا فرودگاه اردبیل در یکی از مه گیرترین مناطق اردبیل و درست در بالای گردنه اغلب مه‌آلود حیران در سال ۱۳۷۰ احداث شد.
این فرودگاه در زمینی به مساحت هزار و ۲۰۵ هکتار به بهره‌برداری رسید و با گذشت نزدیک به ۲۶ سال از بهره‌برداری آن هنوز بخش عمده زمین‌ها سندی به نام فرودگاه ندارد.
مدیرکل فرودگاه‌های استان اردبیل به خبرنگار مهر گفت: متأسفانه تاکنون یکبار برای ۹۵ هکتار و اخیرا برای ۸۷۲ هکتار زمین سند اخذ شده است و موضوع تملک زمین در فرودگاه اردبیل همچنان دغدغه جدی است.
از سویی قرارگیری فرودگاه اردبیل در موقعیت جغرافیایی نامطلوب موجب شده تا هزینه‌های قابل‌توجه برای تجهیز این فرودگاه صرف شود تا بخشی از تأخیر پروازها به واسطه امکانات جبران شود.
هر چند مدیرکل فرودگاه‌های استان معتقد است نمی‌توان در هیچ نقطه از اردبیل زمینی به این وسعت تملک کرد اما برخی کارشناسان معتقدند در محور اردبیل – مشگین شهر و اردبیل- خلخال زمین مناسب برای احداث فرودگاه وجود دارد.
فخرالدین هاشمی تصریح کرد: در سال‌های اخیر دو باند فرودگاه اردبیل تجهیز شده و ما بسیاری از مشکلات قبلی پروازها را رفع کردیم.
در پنج ماهه نخست سال جاری کل شرکت‌های فعال در فرودگاه اردبیل بیش از ۳۲۷ ساعت تأخیر داشته‌انداین اظهارات در حالی است که تأخیر پروازها و لغو برخی از آن از دغدغه‌های روزمره شهروندان است و تنها در پنج ماهه نخست سال جاری کل شرکت‌های فعال در فرودگاه اردبیل بیش از ۳۲۷ ساعت تأخیر داشته‌اند.
اشتباه در مکان‌یابی فرودگاه در حالی به چرخه معیوبی تبدیل می‌شود که طرح احداث ترمینال دوم این فرودگاه در قالب ترمینال پروازهای خارجی در سال‌های اخیر بر خلاف مخالفت‌ها عملیاتی شد و تاکنون ۲۶ میلیارد تومان برای احداث آن هزینه صرف شده است.
مدیرکل فرودگاه‌های استان اردبیل معتقد است نمی‌توان مکان فرودگاه را تغییر داد و می‌بایست با تجهیز فرودگاه فعلی به نیازهای موجود پاسخ داد.
کل مسافر جابه‌جا شده در نیمه نخست سال جاری ۱۵۱ هزار و ۲۵۳ نفر و کل کالای جابه‌جا شده یک میلیون و ۸۳ هزار و ۷۳۵ کیلوگرم است.
قدیمی‌ترین فرودگاه بعد از تجهیز هم مشتری ندارد
در زیرساخت‌های هوایی استان اردبیل فرودگاه دیگری در شهرستان پارس‌آباد دارد که در سال ۱۳۵۲ به بهره‌برداری رسید و بر خلاف فرودگاه اردبیل سند کامل دارد.
این فرودگاه به مدت چند سالی برای تعمیر و تجهیز باند و سایر زیرساخت‌ها تعطیل شد. تا قبل از تعطیلی نیز پروازهای فرودگاه چندان رقم قابل‌توجهی را شامل نمی‌شد اما مسئولان تجهیز فرودگاه را مقدمه‌ای برای حضور هواپیماهای بزرگ‌تر و رونق حمل‌ونقل عمومی به ویژه در منطقه مغان که قطب کشاورزی محسوب می‌شود دانسته و طرح تجهیز را آغاز کردند.
تا اینکه نهایتاً وعده‌های سالانه افتتاح سالی پس از سال دیگر پشت گوش انداخته شد و فرودگاه پارس‌آباد در نیمه نخست امسال به بهره‌برداری رسید.
با این وجود بعد از تکمیل، مدیرکل فرودگاه‌های استان اردبیل نبود چارتر قوی پروازی را از موانع آغاز به کار فرودگاه عنوان کرد.
هاشمی به خبرنگار مهر گفت: فرودگاه آماده پرواز است اما استقبالی برای راه‌اندازی خطوط پروازی نشده و ما در حال چانه‌زنی با چارتر ها هستیم.
دومین شهرستان پرجمعیت استان به همراه شهرهای مجاور هنوز از زیرساخت راه هوایی بهره‌مند نیستندهر چند مدیرکل فرودگاه‌های استان معتقد است که فرودگاه‌ها ریالی از اعتبارات دولتی استفاده نمی‌کنند و با درآمد خودشان مدیریت می‌شوند، اما این اظهارات با واکنش فرماندار پارس‌آباد مواجه شد و عدم استقبال پرواز را بهانه و بی‌مهری در هزینه کرد دولت برای تکمیل و تجهیز فرودگاه پارس‌آباد دانست.
در صورتی که گلایه‌های مدیران را به کناری گذاشته و واقع‌بین باشیم هنوز فرودگاه پارس‌آباد فعالیت خود را به صورت جدی آغاز نکرده است و در واقع دومین شهرستان پرجمعیت استان به همراه شهرهای مجاور هنوز از زیرساخت راه هوایی بهره‌مند نیستند و برای سوار شدن به هواپیما باید مسافتی چهار ساعته را به اردبیل سفر کرده و از اردبیل عازم چند شهر محدود به عنوان مقاصد سفرهای فرودگاه اردبیل شوند.
مجموعه این وضعیت موجب شده در برخی مواقع اردبیلی‌ها از فرودگاه تبریز برای رفت‌وآمد ضروری استفاده کنند و حتی برخی مسئولانی که قرار است از مشکلات استان بازدید داشته باشند، از طریق فرودگاه تبریز به تبریز سفر کرده و سپس با پیمودن سه ساعت راه زمینی راهی اردبیل شوند.
راه‌آهن، عجیب، پیچیده و سؤال‌برانگیز
راه‌آهن یکی دیگر از زیرساخت‌های ارتباطی امکان‌پذیر در اردبیل است و متأسفانه تاکنون اردبیلی‌ها از شنیدن سوت قطار بهره‌ای نبرده‌اند.
راه‌آهن اردبیل- میانه که زمانی با تبلیغات گسترده کلنگ زنی شد و به این عنوان محور توسعه استان اردبیل بیش از ۱۱ سال است به درازا انجامیده و هنوز بر سر تأمین اعتبار آن بین نمایندگان و دولت تذکر و اخطار ردوبدل می‌شود.
مدیرکل راه و شهرسازی استان اردبیل به خبرنگار مهر گفت: این پروژه ملی بوده و از طریق استان دنبال نمی‌شود.
محبوب حیدری تصریح کرد: با این وجود پروژه پیشرفت مطلوبی نداشته و با کمبود اعتبار مواجه است و تخصیص اعتبار آن کافی نیست.
رئیس مجمع نمایندگان استان اردبیل نیز در خصوص آخرین وضعیت پیگیری اعتبارات راه‌آهن که بهانه توقف چند ساله این پروژه بوده به مذاکره با وزارت راه و همچنین پیگیری اعتبار از محل صندوق توسعه ملی اشاره کرد.
صدیف بدری متذکر شد: اگر با روند فعلی اعتبار بدهند بعید است تا پایان عمر دولت دوازدهم راه‌آهن به اتمام برسد اما در صورتی که اعتبار مطلوب اختصاص یابد می‌توان راه‌آهن را تکمیل کرد.
اگر با روند فعلی اعتبار بدهند بعید است تا پایان عمر دولت دوازدهم راه‌آهن به اتمام برسد اما در صورتی که اعتبار مطلوب اختصاص یابد می‌توان راه‌آهن را تکمیل کردوی با اذعان به اینکه پروژه هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد، اضافه کرد: سال گذشته ۱۰۰ میلیارد تومان اعتبار اختصاص یافت و پروژه از تعطیلی درآمد؛ بطوریکه در اولویت دولت قرار گرفته و برای تمامی قطعات آن پیمانکار انتخاب شده است.
ابتدایی‌ترین سؤال از راه‌آهن اردبیل- میانه طی سال‌های اخیر این بوده که چرا این پروژه در اولویت تکمیل دولت‌ها قرار نگرفته است.؟ مطالبه اصلی مردم اردبیل از دکتر روحانی راه‌آهن عنوان شده اما صحبت‌ها، مذاکرات و حتی نحوه بازدید وزیر راه و شهرسازی از این پروژه قطعیتی از تکمیل آن در طول دولت دوازدهم تداعی نمیکند.
از سویی مسئولان وقت معتقدند در صورتی که راه‌آهن اردبیل- میانه به شمال استان و مرز بیله سوار متصل نشود، پروژه ابتری است.
در مقطعی نماینده سابق مردم اردبیل در مجلس شورای اسلامی مسیر سفت و سخت راه‌آهن را غیراصولی نامید و به ضرورت مطالعه مجدد آن توسط وزارت راه پافشاری کرد و حتی مسیر دیگری را نیز پیشنهاد داد.
هرچند منصور حقیقت پور در پاسخ به سؤال خبرنگاران که چرا زمانی که استاندار بوده به اشتباهات مسیریابی راه‌آهن اردبیل اعتراضی نداشته، به محدودیت‌های خود اشاره کرد اما همین موضوع موجب شد مدتی راه‌آهن از اولویت خارج شده و تا همین چند وقت پیش کارگران و مهندسان آن خانه‌نشین شوند.
موضوع ایجاد خط ریلی از شمال به جنوب استان یکی از مهم‌ترین راهکارهای جایگزین خط ریلی فعلی عنوان شده و اخیرا نایب‌رئیس اتاق بازرگانی استان اردبیل نیز تأکید کرد: یکی از موانع توسعه صادرات در اردبیل نبود خطوط ریلی است.
بهروز پورسلیمان تصریح کرد: این در حالی است که خط ریلی بیله سوار آذربایجان- بیله سوار اردبیل تنها ۱۵ کیلومتر طول داشته و به دلیل مسطح بودن مسیر با هزینه اندک قابل‌اجرا است.
نایب‌رئیس اتاق بازرگانی استان به ضرورت تکمیل راه‌آهن اردبیل- میانه اشاره و تصریح کرد: انتظار می‌رود این خط ریلی از سمت تبریز نیز به بازرگان متصل شود.
مردم اردبیل بعد از ۱۱ سال هنوز منتظر تخصیص پول هستند و این در حالی است که سه بار سؤال از وزارت راه در بازدید اخیر و در خصوص علت اختصاص اعتبار قابل‌توجه به خط ریلی سایر استان‌ها و بی‌توجهی به اردبیل پاسخی نگرفت.
استانی با ۱.۲ میلیون جمعیت یک آزادراه ندارد
بخش عمده محورهای مواصلاتی در استان اردبیل در مناطق کوهستانی و گردنه‌ها واقع شده است. به اذعان رئیس پلیس‌راه استان اردبیل ۹۵ درصد از ترددها در اردبیل زمینی است.
حجت فتاحی در گفتگو با خبرنگار مهر تصریح کرد: تنها پنج درصد از حمل‌ونقل هوایی بوده و به دلیل نبود امکان دیگر مردم و مسافران از طریق راه زمینی تردد دارند.
وی افزود: این در حالی است که با وجود تلاش دستگاه‌های متولی همچنان در برخی محورها نیازمند بهسازی جاده‌ها هستیم تا میزان تصادفات کاهش یابد که بخش عمده این اصلاحات می‌بایست در شمال استان اردبیل انجام شود.
در شش‌ماهه نخست سال جاری به اذعان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای استان هفت میلیون تردد در محورهای مواصلاتی استان به ثبت رسیده اما تنها امکان اردبیلی‌ها برای حمل‌ونقل با مشکلات متعدد همراه بوده و بازدیدهای صوری مسئولان به ویژه کشوری نتوانسته جهش قابل‌توجهی را به همراه داشته باشد.
راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای استان اذعان دارد که اعتباراتش پاسخگوی حتی تعمیر و نگه‌داری و بنزین خودروهای راهداری نیست و از سویی راه و شهرسازی نیز معتقد است برای تکمیل پروژه‌های بزرگراهی و راه‌های فرعی به ۸۰ میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد.
کمبود اعتبار عامل اصلی سرعت لاک‌پشتی پروژه‌های راه در اردبیل عنوان می‌شود اما در برخی مواقع مکان‌یابی راه‌های به مراتب کم‌هزینه‌تر و مطالعه آن ها نیز در باتلاق کمبود مالی گرفتار می‌شوند.
بطوریکه سال‌ها است اتصال سرعین به مشگین شهر و اتصال خلخال به ماسوله مطرح شده و اولی به دلیل نیاز به مطالعه و دیگری برای تکمیل نیازمند اعتبار هستند.
آزادراه به دلیل عدم اطمینان از برگشت سرمایه از سوی بخش خصوصی استقبال نمی‌شودهمچنین در بین مدیران استانی اتفاق‌نظری برای اولویت پروژه‌های راه وجود ندارد بطوریکه نماینده‌ای توسعه شمال استان را درخواست می‌کند و سرپرستی توسعه جنوب استان را محور توسعه قلمداد می‌کند. در مجموع و در وضعیت فعلی استان اردبیل جزو نادر استان‌هایی است که حتی یک آزادراه نداشته و ارتباط بزرگراهی به پایتخت ندارد.
نماینده مردم اردبیل، نیر، نمین و سرعین در مجلس شورای اسلامی زیرساخت راه را یکی از موانع توسعه سرمایه‌گذاری استان عنوان کرد.
بدری به خبرنگار مهر گفت: متأسفانه نه از غرب و شرق و نه از جنوب ارتباط بزرگراهی نداریم و آزادراه نیز به دلیل عدم اطمینان از برگشت سرمایه از سوی بخش خصوصی استقبال نمی‌شود.
وی تأکید کرد: هرچند پیگیری‌هایی صورت گرفته تا از برخی مسیرها از جمله نمین- آستارا پروژه آزادراهی انجام شود اما در مجموع تا زمانی که زیرساخت راه بهبود نیافته نباید منتظر حضور سرمایه‌گذاران بود.
وی زیرساخت راه را الزام و ضرورتی برای راه‌اندازی منطقه آزاد تجاری و توسعه سرمایه‌گذاری در استان دانست و به ضرورت توجه تمامی نهادها به این موضوع تأکید کرد.
استان اردبیل شش هزار و ۳۷۱ کیلومتر راه ارتباطی و یک فرودگاه با ۴۶ پرواز در هفته دارد. استانی که به عنوان قطب کشاورزی و گردشگری کشور شناخته می‌شود و تاکنون نتوانسته به دلیل کمبود زیرساخت‌های راه قابلیت‌های خود را آنچنان که باید و شاید برای توسعه به کار گیرد.
راه اهن اردبیل طبق نقشه اولیه اش از کنار جاده سرچم اردبیل میرفت که اگر این اتفاق صورت میگرفت مطمئن باشد راه اهن چند سال افتتاح شده بود. چرا که از سرچم تا منطقه کجل بطول 70 کیلومتر مسیر هموار و دشت است .از فیروز اباد تا اردبیل هم دشت هست فقط 30 کیلومتر مابین کجل و فیروزاباد ناهموار بوده است که با دو سه تونل حل میشد.
درحالیکه محور راه اهن از میانه به اردبیل از کوه های بسیار بزرگ و کنار سد بزرگ شهریار و با توپوگرافی سخت میگذرد.
الان جاده سرچم اردبیل هرچقدر انتقاد هم باشد اما در مدت کوتاهی ساخته تمام شد.
اما راه اهن فعلی میانه اردبیل بقدری صعب العبور هست 20 سال هست تونل انرا حفر میکنند! جالب هیچکس هم اشاره نمیکند چرا مسیر اولیه راه اهن اردبیل سرچم عوض شد