حذف دلار از مبادلات ممکن یا غیرممکن!
رئیسان‌جمهور و برخی از مسئولان ایران و ترکیه نیمه نخست مهر را با جلساتی پشت سرگذاشتند که به گفته کارشناسن نتیجه این مذاکرات و دیدارها به توسعه روابط اقتصادی می‌انجامد.
رئیسان‌جمهور و برخی از مسئولان ایران و ترکیه نیمه نخست مهر را با جلساتی پشت سرگذاشتند که به گفته کارشناسن نتیجه این مذاکرات و دیدارها به توسعه روابط اقتصادی می‌انجامد.
به گزارش روزنامه گسترش تجارت، رئیس‌جمهور ترکیه ۱۲مهر در حالی وارد تهران شد که بسیاری سفر رجب‌طیب اردوغان به تهران را فصل نوینی در همکاری‌های مشترک دو کشور به‌ویژه ارتقای سطح همکاری‌های اقتصادی برشمردند.
مذاکرات دوجانبه، نشست هیات‌های عالی‌رتبه و تشکیل شورای‌عالی همکاری راهبردی ایران و ترکیه به ریاست رئیسان‌جمهوری دو کشور و امضای اسناد همکاری از جمله برنامه‌های سفر رئیس‌جمهوری ترکیه به تهران بود که برای دومین بار در دوران ریاست‌جمهوری حسن روحانی به ایران آمد. در نهایت در جریان این سفر، دو کشور برای تعمیق سطح مناسبات خود ۴ یادداشت تفاهم همکاری امضا کردند و رئیسان‌جمهوری دو کشور در یک بیانیه مشترک، بر اراده سیاسی در راستای تقویت همکاری‌های دوجانبه و چندجانبه بین تهران و آنکارا تاکید کردند. یادداشت تفاهم‌های همکاری گمرکی، همکاری بین بانک مرکزی ایران و ترکیه، همکاری بین سازمان اسناد و کتابخانه ملی و اداره کل آرشیو دولتی ترکیه و همکاری بین صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران و سازمان رادیو و تلویزیون دولتی ترکیه اسنادی بود که در راستای تعمیق هر چه بیشتر سطح مناسبات تهران‌ـ‌آنکارا به امضا رسید.
در این بین بسیاری از کارشناسان سفر اردوغان به تهران را گامی مهم برای تحقق تجارت ۳۰میلیارد دلاری بین ایران‌ـ ترکیه قلمداد کردند. چند روز بعد با سفر ولی‌اله سیف، رئیس کل بانک مرکزی به ترکیه نیز توافق‌های دیگری منعقد شد که در آن بر سوآپ دوجانبه ریال ایران و لیر ترکیه تاکید شد و مورد تایید قرار گرفت.
براساس این تفاهمنامه ریال ایران و لیر ترکیه به سهولت قابل تبدیل به یکدیگر بوده و موجب کاهش هزینه‌های تبدیل و نقل و انتقال وجوه ارزی برای تاجران هر دو طرف می‌شود، بدون اینکه استفاده از ارزهای واسط به ویژه دلار باشد. به عبارتی بانک‌های دو طرف می‌توانند براساس توافق‌های انجام شده از ابزارهای پرداخت بین‌المللی شامل اعتبارات و برات اسنادی برای تامین مالی تجارت به ارزهای ملی و محلی استفاده کنند.
ورود ایران به عرصه پیمان‌های پولی دو جانبه از آنجا که تبادلات مالی خارجی کشور بر پایه دلار و یورو انجام می‌شد یکی از نقاط اصلی آسیب‌پذیری کشور پس از اعمال تحریم‌های امریکا، نظام تعاملات بانکی خارجی کشور بود. بر همین اساس پس از ابلاغ سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران همراستا با دیگر کشورها درجهت کاهش وابستگی تعاملات بانکی خارجی کشور به دلار و یورو گام برداشته و توسعه پیمان‌های پولی دوجانبه را در دستور کار قرار داده است.
با این دیدگاه بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، موضوع بکارگیری ارزهای ملی (محلی) در تجارت با کشورهای طرف عمده تجاری ایران از سال ۱۳۹۰ بارها در بخش ارزی بانک مرکزی مورد بررسی کارشناسی قرار گرفت و مکاتبات متعددی نیز با سازمان‌هایی چون وزارت امور اقتصادی و دارایی، وزارت امور خارجه و شورای‌عالی امنیت ملی انجام شده است، اما به راستی حذف دلار از مبادلات اقتصادی کشورهای جهان میسر است و تحقق این موضوع چقدر به واقعیت نزدیک است؟ به عقیده برخی از تحلیلگران اقتصادی از آنجا که حجم قابل‌توجهی از ذخایر ارزی کشور دلار است بنابراین موضوع حذف دلار از مبادلات تجاری در کوتاه مدت ممکن مطلوب نیست؛ هرچند برخی دیگر بر این باورند با دیپلماسی اقتصادی مناسب می‌توان زمینه انجام مبادلات تجاری بدون واسطه دلار را انجام داد.
به‌طوری که با تشکیل مثلث یا مربع‌های تجاری با کشورهای مختلف می‌توان این امکان مبادلات بدون استفاده از ارزهای قدرتمند خاص را فراهم کرد. در نهایت باید به این نکته هم توجه داشت که تنوع شریکان تجاری ایران حذف یکباره دلار از مبادلات اقتصادی راغیرممکن می‌کند.
عاطفه خسروی - سردبیر
