عقب‌نشینی سکه به پشت مرز روانی

روز گذشته، دلار دومین افت متوالی را تجربه کرد تا به محدوده ۴هزار و ۱۰ تومان بازگردد. شاخص ارزی که روز پنج‌شنبه با ۳ تومان کاهش به بهای ۴هزار و ۲۰ تومان رسیده بود، در اولین روز هفته، ۸ تومان دیگر از ارزش خود را از دست داد و به بهای ۴ هزار و ۱۲ تومان رسید. به گفته فعالان، غافلگیری معامله‌گران ارزی از رفتار بازارساز، کاهش تقاضا در انتهای ماه و احتمال افت تقاضا به دلیل برداشته شدن هزینه دلاری ویزای اربعین از جمله عوامل مهمی بودند که زمینه کاهش قیمت و نوسان را فراهم کردند.

یکی از مهم‌ترین تقاضاهای فصلی که بازار ارز را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد، ورود تقاضای زائران عتبات عالیات در آستانه اربعین است. فعالان بازار اعتقاد داشتند یکی از عوامل اصلی که در نوسانات میانه مهرماه نیز نقش داشت، همین ورود تقاضای زائران بود. هر فردی برای تهیه ویزای اربعین باید ۴۰ دلار هزینه می‌کرد؛ عاملی که با توجه به تعداد زیاد متقاضیان قابلیت جا به جایی قیمت دلار را داشت. با توجه به این موضوع و جهت فراهم آوردن شرایط ساده تر برای زائران، هم‌اکنون امکانی فراهم شده است که زائران بتوانند با پرداخت هزینه یک میلیون و ۷۰۰ هزار ریال (معادل ۱۷۰ هزار تومان) اقدام به تهیه ویزا کنند. در واقع در شرایط جدید برای تهیه ویزا نیازی به خرید دلار نیست و با پرداخت مستقیم هزینه یاد شده می‌توان آن را تهیه کرد؛ اتفاقی که می‌تواند موجب کاهش فشار تقاضا در بازار شود. البته برخی معامله‌گران باور دارند با آغاز ماه جدید فارغ از هر اتفاقی میزان تقاضا بالا خواهد رفت. آنها باور دارند، خریدهای ارزی در روزهای انتهایی مهر به دلیل کاهش حجم نقدینگی معامله‌گران پایین آمد و با پایان این ماه، احتمال افزایش تقاضا وجود خواهد داشت.

همسو با افت قیمت دلار، در اولین روز هفته سکه تمام بهار آزادی نیز در مسیر کاهشی قرار گرفت و حتی به زیر کانال یک‌میلیون و ۳۰۰ هزار تومان رفت. سکه در آخرین روز هفته گذشته با ۲ هزار تومان افزایش به بهای یک میلیون و ۳۱۰ هزار تومان رسید. با این حال، روز شنبه روند متفاوتی را در پیش گرفت. در بیست و نهمین روز مهرماه، سکه معاملات خود را با قیمت یک میلیون و ۳۰۱ هزار تومان آغاز کرد که کاهشی ۹ هزار تومانی نسبت به قیمت بسته شده آخرین روز هفته گذشته داشت. در ادامه روز به دلیل افت دلار، سکه افت بیشتری را تجربه کرد و در نهایت با خروج از مرز یک میلیون و ۳۰۰ هزار تومان با قیمت یک‌میلیون و ۲۹۷ هزار تومان به کار خود پایان داد. در کنار رشد دلار، به نظر می‌رسد برخی از معامله‌گران بزرگ سکه بخشی از خریدهای سنگین میانه مهرماه خود را تخلیه کردند. «دنیای اقتصاد» در گزارش ۲۶ مهر خود از اشباع احتمالی بازار سکه و احتمال افت قیمت‌ها در روزهای آینده خبر داده بود؛ حادثه‌ای که پس از افزایش‌های جزئی روزهای انتهایی هفته گذشته با شدت در روز اول هفته به وقوع پیوست. آخرین بار سکه در تاریخ ۱۶ مهر در کانال یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان حضور داشت.

کاهش تقاضا با ریالی شدن ویزای اربعین؟

درحالی‌که در گذشته زائران اربعین برای تهیه ویزا باید اقدام به تهیه ۴۰ دلار می‌کردند، در شرایط کنونی امکانی فراهم شده است که با پرداخت هزینه ریالی ویزا دریافت کنند. در واقع، هم‌اکنون برای ویزای هر فرد در سامانه سماح نیازی به تهیه دلار نیست و متقاضیان می‌توانند با پرداخت یک میلیون و ۷۰۰ هزار ریال (۱۷۰ هزار تومان) آن را تهیه کنند. عده‌ای از فعالان بازار باور دارند که پیگیری این سیاست موجب کاهش تقاضا در بازار ارز خواهد شد. به گفته آنها، یکی از مهم‌ترین متغیرهایی که قیمت دلار را پیش از اربعین تحت‌تاثیر قرار می‌دهد، تقاضای زائران عتبات عالیات است. به‌طور میانگین سالانه حدود یک میلیون نفر زائر به سوی عراق حرکت می‌کنند. در این شرایط، اگر قرار باشد هر نفر ۴۰ دلار برای تهیه ویزا هزینه کند، تقاضای سنگینی وارد بازار می‌شود که توانایی جابه‌جایی قیمت را دارد.

پیش از این، سفیر عراق در ایران اعلام کرده بود که تا تاریخ ۲۴ مهر سال جاری حدود ۵۰۰ هزار ویزا صادر شده است. به این ترتیب می‌توان گفت که به نیمی از تقاضای سالانه زائران پاسخ داده شده است. در این میان، سیاست جدید تهیه ویزا با پرداخت هزینه ریالی به جای تهیه دلار می‌تواند منجر به کاهش تقاضا در بازار شود. البته برخی از افراد نیز به این سیاست معترض شده‌اند. به گزارش خبرگزاری مهر، بخشی از زائران اربعین عنوان کرده‌اند که رقم مستقیم دریافت ویزا ۴۰ دلار است که محاسبه ریالی آن با دلار ۴ هزار تومانی به ۱۶۰ هزار تومان می‌رسد. این در حالی است که هزینه ۱۷۰ هزار تومان معادل با قیمت ۴ هزار و ۲۵۰ تومان برای دلار است. با توجه به فاصله کم این دو نرخ و هزینه‌های حاشیه‌ای تهیه دلار از بازار، این سیاست می‌تواند منجر به کاهش تقاضا در بازار ارز شود. امری که در نهایت می‌تواند به مدیریت دامنه نوسانات کمک بیشتری کند.

تنوع رفتاری بازارساز

روز گذشته بازارساز در نیمه اول و دوم بازار رفتار متفاوتی داشت. به گفته فعالان، صرافی‌های بانکی تا نزدیک ساعت یک ظهر عرضه ارز چندانی نداشتند، حادثه‌ای که برای بسیاری از معامله‌گران بازار غیر منتظره بود. به گفته یکی از بازیگران باتجربه بازار، کمتر معامله‌گری می‌توانست تصور کند که بازارساز در آغازین ساعات روز اول هفته ارزی را در بازار عرضه نکند؛ به گفته آنها، این انتظار در میان معامله‌گران وجود داشت که پس از تعطیلی یک روزه بازار، میزان تقاضا در بازار افزایش پیدا کند و به تبع آن بازارساز نیز ارز بیشتری را وارد بازار کند. با این حال، روز شنبه چنین اتفاقی رخ نداد.بازارساز پس از اجرای فاز اول استراتژی خود یعنی عدم عرضه ارز، در نیمه دوم روز اقدام به فروش دلار کرد. اولین قیمتی که برای دلار از سوی یکی از صرافی‌های بانکی رسمی اعلام شد، ۴ هزار و ۳ تومان بود که حدود ۴۵ دقیقه پس از ساعت ۱۲ اعلام شد. این قیمت فروش دلار در حجم عمده بود و قیمت این ارز در حجم خرد ۴ هزار و ۸ تومان اعلام شد.

با آغاز عرضه بازارساز دو اتفاق در بازار رخ داد؛ اول آنکه قیمت دلار در مسیر کاهشی قرار گرفت و دوم آنکه از ورود هیجانی معامله‌گران به بازار خودداری شد. برخی از معامله‌گران پس از آنکه مشاهده کردند، بازارساز در نیمه اول روز ارزی را راهی بازار نکرده است، قصد داشتند پیش از تسویه‌های معاملات فردایی قیمت را بالا بیاورند، ولی تغییر تاکتیک بازارساز نقشه آنها را نقش بر آب کرد. بازارساز از ابتدای هفته گذشته سیاست‌ها و رفتارهای متفاوتی را در بازار در پیش گرفته است که بعضا موجب غافلگیری دلالان دلار شده است. برخی فعالان، تغییر تاکتیک بازارساز را عامل مهمی دانستند که در افت قیمت اثر گذار بود.

افت تقاضا

بخشی از معامله‌گران بازار اعتقاد دارند که میزان تقاضا در روزهای انتهایی ماه کاهش پیدا می‌کند. به گفته آنها به‌طور سنتی هر چقدر به روزهای انتهایی هر ماه نزدیک شویم، میزان تقاضا در بازار افت می‌کند و به تبع آن عرضه ارز نیز افزایش پیدا می‌کند. به باور این دسته، در روزهای انتهایی ماه میزان حجم نقدینگی معامله‌گران پایین می‌آید و همین موضوع موجب می‌شود که تقاضای موجود در بازار نیز کاهش پیدا کند. این دسته علت کاهشی شدن دلار در هفته گذشته را نیز به همین کاهش تقاضا نسبت دادند. در این میان، کاهش نوسانات نرخ حواله درهم و افت تحرکات معامله‌گران غیررسمی در کنار شیوه‌های جدید بازارساز در برخورد با نوسان از جمله عوامل دیگری بوده‌اند که به کاهش دامنه تغییرات قیمت دلار کمک کرده‌اند.