◄ جهش شدید تورم در بخش حمل‌ونقل
در آخرین آمار و ارقامی که بانک مرکزی بر روی وب‌سایت خود قرار داده، نرخ تورم بخش حمل‌ونقل بار دیگر روند صعودی خود را آغاز کرده است. این اتفاق، در یک فرایند یک‌ساله رخ‌داده؛ از خرداد سال گذشته تا آبان‌ماه که نرخ تورم بخش حمل‌ونقل در یک منحنی نزولی حرکت کرده، سپس در آذرماه یک رشد تقریباً یک‌درصدی را تجربه کرده و دیگر به سمت پایین نیامده تا اینکه در اردیبهشت امسال جهش قابل‌توجهی را تجربه کرده است. بررسی تحولات شاخص قیمت مصرف‌کننده در بخش حمل‌ونقل از جنبه‌های مختلفی اهمیت دارد.
در آخرین آمار و ارقامی که بانک مرکزی بر روی وب‌سایت خود قرار داده، نرخ تورم بخش حمل‌ونقل بار دیگر روند صعودی خود را آغاز کرده است. این اتفاق، در یک فرایند یک‌ساله رخ‌داده؛ از خرداد سال گذشته تا آبان‌ماه که نرخ تورم بخش حمل‌ونقل در یک منحنی نزولی حرکت کرده، سپس در آذرماه یک رشد تقریباً یک‌درصدی را تجربه کرده و دیگر به سمت پایین نیامده تا اینکه در اردیبهشت امسال جهش قابل‌توجهی را تجربه کرده است.
نگاهی به گذشته
بخش حمل‌ونقل در سال گذشته، روزهای بهتری را از نظر تورم و افزایش قیمتها تجربه کرده است. چنان‌که آمارها نشان می‌دهد در زمانی که تورم کل اقتصاد ایران در سال ۹۵ بالغ‌بر ۹ درصد گزارش شده، تورم بخش حمل‌ونقل در همین بازه زمانی ۷.۱ درصد بوده است. نزدیک به ۲ درصد پایین‌تر از نرخ تورم کلی اقتصاد ایران. این روند، در سال ۹۴ نیز با اندکی تفاوت تکرار شده بود. در این سال، نرخ تورم کلی اقتصاد ایران ۱۱.۹ درصد گزارش شد؛ درحالی‌که تورم بخش حمل‌ونقل در سال ۹۴ بالغ‌بر ۱۱ درصد بود.
این دستاورد بزرگ برای بخش حمل‌ونقل در سال‌های ۹۴ و ۹۵ در حالی به دست آمد که پیش از آن، رقم تورم بخش حمل‌ونقل حتی از رقم تورم کل اقتصاد ایران بالاتر بوده است. در سال ۹۰ تورم کل ایران ۲۱.۵ درصد بود؛ اما تورم بخش حمل‌ونقل با پیشی‌گرفتن از این رقم، به ۲۷.۶ درصد رسیده است. سال ۹۱ این روند برعکس شد و تورم بخش حمل‌ونقل به ۲۹.۵ درصد رسید درحالی‌که تورم کل اقتصاد ایران یک درصد بالاتر بود. سال ۹۲ هر دو شاخص تورم کل و تورم بخش حمل‌ونقل در عدد ۳۴.۷ متوقف شد و در سال ۹۳، تورم بخش حمل‌ونقل با یک «جهش ناگهانی» از تورم کل اقتصاد جلو افتاد.
به این معنا که در این سال تورم بخش حمل‌ونقل ۲۴ درصد بود و تورم کل اقتصاد ایران ۱۵ درصد. این شکاف تورم بین تورم یک بخش با تورم کل، درنهایت در سال‌های ۹۴ و ۹۵ مهار شد. اگرچه بانک مرکزی آمار تازه‌ای از تورم بخش حمل‌ونقل در سال ۹۶ ارائه نکرده؛ اما به نظر می‌رسد حرکت تورم بخش حمل‌ونقل و تورم کل اقتصاد ایران، به همراه یکدیگر بوده است. توجه داشته باشید که اثرات تورم بالا در بخش حمل‌ونقل که نسبت به تورم کل اقتصاد ایران رخ‌داده، در سال ۹۴ به‌یک‌باره نرخ رشد بخش حمل‌ونقل را سقوط داده و به منفی ۶ رسانده است. این در حالی است که در این سال‌ها، رشد بخش حمل‌ونقل هرگز به سطوح منفی نزدیک هم نشده بود.
تورم فعلی
گزارش سالانه بانک مرکزی از نرخ تورم، نشان از جهش شدید رقم تورم بخش حمل‌ونقل در ماه دوم امسال دارد. به عبارتی، درحالی‌که کل سال ۹۶، عدد تورم بخش حمل‌ونقل در کانال ۵،۶ و ۷ درصد حرکت کرده، ناگهان در دومین ماه از سال جاری، رشد بالایی از تورم سالانه در بخش حمل‌ونقل رخ‌داده است. اگر آمارهای تازه‌ای از تورم و شاخص قیمت مصرف‌کننده و تحولات آن از سوی بانک مرکزی منتشر شود، شاید باید منتظر جهش‌های شدیدتری نیز در این میان بود. این در حالی است که تورم بخش حمل‌ونقل به‌صورت «ماهانه» نیز رشد بالایی داشته است.
درحالی‌که رقم تورم ماهانه بخش حمل‌ونقل در ماه‌های گذشته، زیر یک درصد و عمدتاً در کانال ۰.۵ تا ۰.۸ درصد حرکت کرده، به ناگهان در اردیبهشت‌ماه سال جاری ۲.۵ درصد به تورم ماهانه بخش حمل‌ونقل اضافه شده است. این در حالی است که تورم بخش حمل‌ونقل در اردیبهشت‌ماه سال گذشته نسبت به فروردین‌ماه، منفی یک دهم درصد کاهش هم پیدا کرده بود! این در حالی است که تورم بخش حمل‌ونقل در دو ماه ابتدایی امسال نسبت به دو ماه ابتدایی پارسال هم ۹.۳ درصد رشد کرده است. در دیگر آمار مهم که از آن به‌عنوان «تورم نقطه‌به‌نقطه» یاد می‌شود؛ تورم بخش حمل‌ونقل در دوازده ماه منتهی به اردیبهشت ۹۷ نسبت به دوازده ماه منتهی به اردیبهشت ۹۶ بالغ‌بر ۷ درصد بالاتر رفته است.
بانک مرکزی عنوان کرده این افزایش تورم به دلیل بالا رفتن شاخص بهای گروه وسایل شخصی (گرانی خودرو)، تعمیر خودرو و هزینه‌های حمل بوده است. به عبارتی، از زمانی که گرانی خودرو در آغازین ماه‌های امسال کلید خورده، تورم بخش حمل‌ونقل نیز بالاتر رفته است. مسائلی مانند نوسانات ارزی بر قیمت لوازم‌یدکی و خدمات تعمیرات خودرو اثر جهشی گذاشته و قیمت این خدمات را بالا برده است. این «دومینو» وقتی کامل شده که با بالا رفتن هزینه‌ها، هزینه‌های رفت‌وآمد و کرایه حمل‌ونقل مسافر و بار نیز رشد کرده و موجب شده تا شاخص تورم در بخش حمل‌ونقل جهش شدیدی پیدا کند.
تورم استان‌ها
در نمودار پیوست این گزارش می‌توانید تورم بخش حمل‌ونقل در استان‌های ایران را ببینید. این نمودار با مقایسه عدد «شاخص» قیمت مصرف‌کننده به‌دست‌آمده است. موضوع جالب‌توجه اینکه تهران به‌عنوان پایتخت ایران و مرکز دادوستدهای تجاری و اقتصاد کشور، در رده هشتم پرتورم‌ترین استان‌های کشور در بخش حمل‌ونقل قرار گرفته است. دو استان گلستان و کهکیلویه و بویراحمد در این رده‌بندی، رکورددار هستند و عدد شاخص قیمت مصرف‌کننده در آنها، به ۱۲۱.۱ رسیده است. این عدد فاصله زیادی با عدد شاخص قیمت مصرف‌کننده در استان سیستان و بلوچستان دارد که در ۱۰۶.۲ متوقف شده است.
پیش‌بینی آینده
با توجه به نوسان‌های ارزی و رشد قیمت دلار در بازارهای غیررسمی، پیش‌بینی آینده تورم در بخش حمل‌ونقل چندان کار سختی نیست. به نظر می‌رسد «پوسته سخت» تورم تک‌رقمی با پیش‌بینی‌های بانک مرکزی که چندی پیش ارائه شده، شکسته شد و حالا باید منتظر ارقام بالاتری برای تورم کل اقتصاد ایران بود؛ بنابراین تورم بخش حمل‌ونقل نیز با بالا رفتن قیمتها و هزینه‌ها، رشد خواهد کرد و میزان ارزش‌افزوده بخش حمل‌ونقل را کاهش خواهد داد. تمام دستاوردهای تورمی دولت دوازدهم، در یکی دو ماه اول سال ۹۷ ویران شده است و حالا باید در انتظار رویکرد آینده سیاست‌گذار پولی کشور بود. اینکه باز هم دست بازار را برای تعدیل قیمتها باز می‌گذارد یا با اقدامات انضباطی جلوی جهش شدید تورم را خواهد گرفت.
