روایت دست اول از نفس های آخر سلطان سکه
در زمان اجرای سلطان سکه و همدستش بودم. خودم وصیت آن ها را گرفتم. زمانی که آمدند برای اجرای حکم، نمازشان را خواندند و اعتراضی نداشتند و سر و صدایی نکردند.
شب های سوئیت اگر برای زندانی شب سختی باشد، برای روحانی اجرای حکم، طاقت فرساست. او یک لحظه در سوئیت پیش زندانی و لحظه ای دیگر در کنار اولیای دم و در تلاش برای جلب رضایت است. در این شب تمام تلاش خود را می کند تا اولیای دم را راضی به بخشش کند و می گوید: وقتی در آخرین شب کنار محکومان به قصاص یا اعدام می رویم شرایط آن ها با هم فرق دارد، محکومان به قصاص از ما می خواهند برای بخشش شان تلاش کنیم و تا آخرین لحظه به گذشت اولیای دم امید دارند. محکومان به اعدام شرایط متفاوت دارند و اغلب آن ها هنگام اجرای حکم آرام هستند و مجازات خود را پذیرفته اند.
به گزارش تین نیوز به نقل از جام جم، حجت الاسلام حمیدرضا محمدزاده، ۲۸ سال دارد و یک لحظه خنده از روی لبانش محو نمی شود. جوانی آرام که دو سال است همنشین شب های آخر زندانیان محکوم به قصاص شده است. خاطرات زیادی از مجرمان خبرساز دارد و وصیت مجرمانی مثل سلطان سکه و قاتل بنیتا را گرفته است. در زندان رجایی شهر پای خاطرات او از شب های هولناک اجرای حکم نشستیم که در ادامه می خوانید.
چرا زندان را برای تبلیغ انتخاب کردید؟
قبل از این که وارد سازمان زندان ها شوم، در شهر های مختلف کار های تبلیغی انجام می دادم. به توصیه یکی از دوستان که در زندان کار تبلیغی انجام می داد، به سازمان زندان ها آمدم و استخدام شدم. چون شهر کرج را دوست داشتم، زندان رجایی شهر را برای کار های تبلیغی انتخاب کردم. در آن زمان نمی دانستم چه دسته از مجرمانی در این زندان نگهداری می شوند. سال ۹۵ وارد زندان رجایی شهر شدم و از سال ۹۶ به طور مداوم در شب های اعدام حضور داشتم.
وقتی متوجه اتهامات زندانیان این زندان شدید، از انتخابتان پشیمان نشدید؟
وقتی وارد بندی می شوید که از صد زندانی، ۸۰ درصدشان اتهامشان قتل است و ۲۰ درصد دیگر تجاوز و آدم ربایی، طبیعی است دچار ترس می شوید، اما خوبی این زندان این است که زندانی های یک دستی دارد و می دانم که با زندانیان هر بند چطور رفتار کنم. الان هم از انتخابم برای حضور در زندان رجایی شهر راضیم.
چه شد تصمیم گرفتید روحانی شب های اجرای حکم شوید؟
توفیق اجباری بود. یک شب یکی از همکاران نتوانست برای اجرا برود و من به جای او رفتم و بعد از آن با نظر رئیس زندان، قرار شد من روحانی شب های اجرای حکم باشم.
اولین شب اجرا را به خاطر دارید؟
بله. حکم دزدان مسلح سوپرمارکت ها قرار بود آن شب اجرا شود. آن ها به خاطر سرقت هایشان با سلاح به اعدام محکوم شده بودند. آن شب چند نفر از قاتلان مهلت و رضایت گرفتند و حکم دزدان مسلح اجرا شد، البته قبل از آن تجربه گرفتن وصیت افرادی که قرار بود حکمشان اجرا شود را داشتم و با این فضا آشنا بودم.
اصطلاحی در میان زندانیان درباره شب اجرای حکم اعدام است که به آن شب سوئیت می گویند. شب سوئیت چیست و چطور می گذرد؟
شب سوئیت به این معناست که قاتل می داند فردا طلوع آفتاب را نمی بیند. این برای همه سخت است. ما نمی دانیم کی قرار است از این دنیا برویم، اما آن ها می دانند. به خاطر همین شرایطشان، ما با آن ها صحبت می کنیم و در کنارشان هستیم. بعضی زندانیان آرام هستند و برخی دیگر استرس دارند. خیلی از آن ها را می بینم که در حال مناجات و قرآن خواندن هستند. وقتی کنارشان می روم با حالتی ملتمسانه از ما می خواهند که برایشان دعا کنیم تا اولیای دم رضایت دهند. ما بیشتر به این افراد امید می دهیم که آن شب را راحت بگذرانند. چون وقتی امید داشته باشند که فردا قرار است معجزه شود، شب آرامی خواهند داشت. به طور کلی شب سوئیت، شب سختی است و هیچ وقت نمی توان این شب را احساس یا تصور کرد.
شما از چه زمانی کنار زندانی قرار می گیرید؟
ما اگر قرار باشد وصیت بگیریم، قبل از نماز مغرب و عشاء کنارشان می رویم و وصیت را می گیریم و با آن ها حرف می زنیم. زندانی در این شب نیاز دارد کسی کنارش باشد تا با او درد دل کند. بعضی زندانی ها تا نزدیک یک ساعت حرف برای گفتن دارند و ما هم سعی می کنیم به حرف هایشان گوش کنیم و آرامشان کنیم و برای صبح فردا، امیدشان را بیشتر کنیم.
به آن ها می گویم: لاتقنطوا من رحمه ا...، از رحمت خدا غافل نشوید. حتی تا زمانی که طناب دار در گردنتان است و اولیای دم می خواهد اهرم را بکشد، باز امید داشته باشید. اولیای دم برخی از مقتولان، طناب را گردن قاتل می اندازند تا قاتل پایان کار خود را ببیند و در آخرین لحظه او را می بخشند.
تا به حال تجربه این را داشته اید که برای بخشش قاتلی با اولیای دم صحبت کنید و رضایت بگیرید؟
بله. قاتلی بود که بعد از قتل جسد مقتول را سوزانده بود. در زندان متحول شده و از ما برای جلب رضایت اولیای دم درخواست کمک داشت. با مادر مقتول صحبت کردم و بعد از اصرار های زیادی توانستم از اولیای دم مهلت بگیرم که در مدت مهلت، راضی به بخشش قاتل شد. این مادر فقط می خواست حکم را اجرا کند و امید ما هم برای کسب رضایت کم بود. می گفت: وقتی قاتل را بالای دار ببینم، آرام می شوم. حدود نیم ساعت از بخشش و گذشت گفتیم و کمی آرام شد و قبول کرد رضایت دهد.
برای جلب رضایت، سوابق قاتل را هم بررسی می کنید؟
ما تلاشمان را برای همه باید انجام دهیم، اما جنایت بعضی از قاتلان را که می بینی، نمی توانی امیدی برای رضایت داشته باشی. من معتقدم برخی از مجرمانی که اینجا هستند اصلاح شده اند و باید بیرون از زندان و در جامعه باشند. شخصیتی که قبل از ورود به زندان بودند، تغییر کرده و فردی اصلاح شده هستند. بعضی ها هم وجودشان برای این جامعه مضر است و نباید نه تنها در جامعه بلکه در زندان باشند.
با شرطی روبه رو شده اید که قاتل با شنیدنش، قصاص را به اجرای آن ترجیح بدهد؟
بله. در پرونده ای اولیای دم برای بخشش درخواست دیه میلیاردی کردند که قاتل اعلام کرد این پول در توان من و خانواده ام نیست و به جای پرداخت آن ترجیح می دهم قصاص شوم. سال های نه چندان دور شاهد بودیم که اگر قرار به بخشش به شرط دیه بود، معادل دیه یک انسان و برای کار های عام المنفعه دریافت می شد.
اما حالا برخی اولیای دم برای رضایت، مبلغ های میلیاردی درخواست می کنند. دلیل این تغییر فرهنگ چیست؟
اینجا قاتلانی هستند که از لحاظ مالی در سطح بالایی هستند. وقتی اولیای دم می گوید مبلغ بالایی می خواهم، قبول می کنند. این بخشش ها سطح توقع بقیه را بالا می برد. در پرونده ای شاهد بودم قاتل برای بخشش یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان پرداخت کرد.
رفتار اولیای دم با شما هنگام جلب رضایت چطور است؟
قبل از اجرای حکم، اولیای دم را در اتاق کنفرانس جمع کرده و با آن ها درباره بخشش صحبت می کنیم. بعضی مواقع همین صحبت ها باعث نرم شدن قلب آن ها و رضایت می شود. تا به حال واکنش تندی از سوی اولیای دم ندیده ام.
پیش آمده با قاتلی رو به رو شوید که تا آخرین لحظه برای بخشش تلاش نکند و خودش را مستحق مرگ بداند؟
عامل جنایت خیابان پاسداران، دقیقا همین شرایط را داشت. نه وصیتی داشت و نه طلب بخششی. جرمش را قبول داشت و می گفت: باید زودتر اعدامم می کردید.
در زمان اجرای حکم کدام مجرمانی که در فضای رسانه و شبکه های اجتماعی خبرساز شده بودند نیز حضور داشتید؟
اولین اجرای من، سارقان مسلح سوپرمارکت ها بودند که فیلم سرقت هایشان در شبکه های اجتماعی منتشر شده بود. در اجرای محمد ثلاث، عامل شهادت ماموران پلیس در پاسداران و همچنین اجرای حکم اعضای گروهک سلفی- تکفیری داعش مرتبط با حمله به ساختمان مجلس شورای اسلامی و مرقد مطهر حضرت امام خمینی (ره) هم حضور داشتم. از قاتلان معروف هم عامل قتل بنیتا را به خاطر دارم.
اواخر سال گذشته در زمان اجرای حکم مفسدان اقتصادی هم بودید؟
در زمان اجرای سلطان سکه و همدستش بودم. خودم وصیت آن ها را گرفتم. زمانی که آمدند برای اجرای حکم، نمازشان را خواندند و اعتراضی نداشتند و سر و صدایی نکردند. نکته جالب این بود که بعد از اجرای حکم من خودم در جامعه شنیدم که سلطان سکه را فراری داده اند و حکمش اجرا نشده، در حالی که خودم از ابتدای نوشتن وصیت تا پایان اجرای حکم آنجا بودم و نمی دانم هدف شایعه سازان از طرح این شایعات بی اساس چیست. بعضی ها به شلوار جین آن ها هنگام اجرای حکم خرده می گرفتند، در حالی که خودشان این لباس ها را پوشیده بودند و ما محدودیتی نداریم. زندانیان فقط هنگام انتقال به خارج زندان باید لباس زندان بپوشند.
اجرای حکم قاتلان با مجرمانی که مفسد فی الارض یا محارب هستند، چه تفاوت هایی دارد؟
قصاص یعنی کسی که شخصی را کشته و اولیای دم داشته باشد، اما کسی که حکمش جنبه عمومی دارد و خللی به جامعه و مردم وارد می کند، حکم محاربه یا مفسد فی الارض می گیرد. افرادی که محاربه و مفسد فی الارض هستند، اغلب هنگام اجرای حکم آرام هستند و آن فردی که حکمش قصاص است هنوز کور سوی امیدی دارد که مورد بخشش قرار گیرد و تا آخرین لحظه برای بازگشت به زندگی تلاش می کند.
شب اجرای حکم به زندانیان داروی آرامبخش می دهید؟
نه.
شب ها، خواب اجرای حکم نمی بینید؟
نه. سعی می کنم بعد از اجرا، صحنه ها را از ذهنم دور کنم.
تجربه ای داشته اید که یک زندانی مدت زیادی در زندان بلاتکلیف بوده باشد و خودش درخواست اجرای حکم کند؟
چند شب پیش یک زندانی که از هفت سال قبل در زندان منتظر اجرای حکم خود است به من گفت: با اولیای دم صحبت کن بیایند حکم را اجرا کنند، از بلاتکلیفی خسته شده ام. در این پرونده، اولیای دم مقتول نه رضایت می دهند و نه حکم را اجرا می کنند.
به نظر می رسد، مدتی است بخشش قاتل از اجرای حکم بیشتر شده است.
آنچه ما در شب های اجرای حکم می بینیم این حرف شما را تایید می کند. فرهنگ گذشت و بخشش در جامعه گسترش پیدا کرده است. از سوی دیگر ما هم تلاش می کنیم اولیای دم را در آخرین لحظه با اثرات بخشش آشنا کنیم. این ها باعث شده در هر اجرا تعداد بخشش و مهلت از اجرا بیشتر شود، البته هستند اولیای دمی که با اجرای حکم می خواهند خود را آرام کنند.
پیش آمده اولیای دم بلافاصله بعد از اجرای حکم پشیمان شود؟
بله. بعضی اولیای دم، آرامش های کاذب برای خود ایجاد می کنند و می گویند بعد از اجرا آرام می شویم، اما شاهد هستیم که بعد از اجرای حکم، از قصاص پشیمان شده اند و آرام نشده اند.
چرا قبل از طلوع آفتاب حکم اجرا می شود؟
به خاطر مسائل شرعی است. بهتر است بین اذان صبح و طلوع آفتاب حکم اجرا شود.
